Türkiye yılda 20 milyar dolar petrol, 4 milyar dolar doğalgaz, 8 milyar dolar elektrik faturası ödüyor. Ve bu piyasa; 1954te çıkan 6326 sayılı Petrol Kanunu dışında; kararnameler, yönetmelikler ve tebliğlerle yürüyor. O nedenle sektörün kanuna ihtiyacı olduğuna şüphe yok. Vergi gelirlerinin yüzde 15i, 7 milyon araç sahibinin ödediği Akaryakıt Tüketim Vergisinden (ATV) sağlanıyor: 5 katrilyon 800 trilyon lira. Akaryakıt bayileri, bankacılık sistemine yılda 120 milyon dolar kredi kartı komisyon bedeli ödüyor.Tasarının bütününde dikkat çeken nokta, akaryakıt ana dağıtım firmalarının bayi açma hakkı elde etmesine karşılık, rafinerinin bu haktan yoksun bırakılması.Yılda 2 bin ton akaryakıt satan da dahil olmak üzere (Verimli bir işletmenin ortalama yılda 10 bin ton satması gerekiyor) 12 bin bayi var. Türkiyenin yıllık petrol üretimi 2.5 milyon ton, tüketimi ise 31 milyon ton. 2020 yılında tüketimin 45 milyon tona çıkacağı varsayılıyor. Bu durumda Petrol Kanunu acaba bayi açmayı mı, rafineri kurmayı mı özendirmeli?Tasarıda rafinerinin önü bir kez daha kesiliyor; dağıtım firmalarının yüzde 40 olan ithalat sınırını kaldırıyor.Rafineriden alınan üründe ATV (1 milyon 286 bin lira/litre benzinde, 770 bin lira ATV ödeniyor) peşin ödenirken, ithalat halinde ödeme süresi 16 güne çıkabiliyor. Bu durumda devletin vergi tahsilatında bir gecikme olacak. İktidar milletvekillerinin bile görmediği Petrol Piyasası Kanunu Tasarısını bu köşeden duyurmuştum. Sektörden gelen tepkileri değerlendirerek, 27 sayfalık tasarıdan bazı ayrıntıları aktaracağım. Bayiler endişeli Akaryakıt Bayileri Sendikası (TABGİS) Yönetim Kurulu Başkan Vekili Rasih Arbay bayilik sistemine dönük endişelerini ortaya koyuyor:"Piyasa düzenini sağlamak için çıkartılan bu yasa, bayilere aynı şansı vermiyor. Bayilere, sözleşmeli ana dağıtım firması dışında mal alımı yasaklanıyor. O zaman bugüne kadar yapılan 15 - 40 yıllık anlaşmalar iptal olmalı, kârlılık oranları dahil olmak üzere yeniden müzakere edilmeli."Bir de hatırlatma yapmalıyım, Avrupada akaryakıt bayileri ana dağıtım firmalarıdır, ayrıca bayilik örgütlenmesi yoktur. Biz de ABye uyum sağlayacağız ya, demek ki bayileri sileceğiz.Tasarının irdelenecek çok bölümü var. Daha önce de yazdığım gibi "tesis ve hizmet" tanımları, belirlenmemiş, inşaat firmalarına ayrıcalıklı bir hal doğmuş.Tasarının "şeffaflık" ilkesine yaklaşımı da ayrıca kritik edilecek boyutta..Düzenleyici İdari İşlemler (Madde 13): Piyasa faaliyetlerine ilişkin düzenlemelerle ilgili olarak kamuya açıklamasında fayda görülen hususlar tebliğle duyurulur.Neye göre kamuya yararlı veya değil diye karar verilecek anlayamadım. Örneğin doğalgaz alış fiyatının "devlet sırrı" denilerek gizlenmesi gerçekten kamu yararı mı?Tasarıyı önce kim eleştiriyor?Petrol ürünleri ve LPG taleplerinin yüzde 80den fazlasını karşılayan TÜPRAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Hüsamettin Danış. Bir Danışsaydınız ya! syilmaz@milliyet.com.tr Ayrıca yabancı ana dağıtım firmaları, uluslararası bağlantıları nedeniyle akaryakıt alımında, yerli firmaya göre avantajlı organizasyonlara gidebilir ve pazar payı artar.