Türkiye'nin doğalgazda dışa bağımlılığı, öngörülen "depolama" sorununu öne çıkarıyor. Enerji Bakanı Hilmi Güler, 2001 yılında hazırlanan Başbakanlık Yüksek Teftiş Kurulu Raporları'na (YDK) giren ve yargıya intikal eden "Tuz Gölü Doğalgaz Yeraltı Depolama Projesi" etüt mühendislik ihalesinde "anlaşma" sağlandığını söyledi. 2002 yılında durdurulan ve önümüzdeki 10 yılda yaklaşık 5 milyar metreküp depolama kapasitesine sahip olması öngürülen projenin etüt çalışmalarının tamamlanmasıyla, yapım ihalesi gündeme gelecek. YDK raporuna göre, ihaleye deneyimsiz şirketlerin katıldığı ve müteahhide 1.5 milyon dolar fazla ödeme yapıldığı ortaya çıkmıştı. Yaz aylarında gelen fazla doğalgazı depolayarak Türkiye'nin kış aylarında doğalgazsız kalmasını önlemek amacıyla hazırlanan kritik öneme sahip "Tuz Gölü Yeraltı Doğalgaz Depolama Projesi"nin, mühendislik ve müşavirlik ihalesini alan Türk firması ENVY, Alman firması PLE ve Rus doğalgaz karteli Gazprom'a bağlı Podzemgazprom (PDG) şirketi, TPAO'yu 1.5 milyon dolar civarında hakedişlerini ödemediği gerekçesiyle tahkime vermişti.Güler "2002 - 2004 yılları arasında faaliyetlerin durdurulması büyük bir yanlıştı. Firmalarla anlaştık, proje tamamlanıyor. Yapım ihalesine çıkabileceğiz" bilgisini veriyor. Türkiye 1988 yılından beri doğalgaz ithal ediyor ancak depolama kapasitesi "sıfır". Oysa doğalgaz ithalatının yüzde 10'u civarında bir depolama tesisi bulundurmak yasal bir yükümlülük. Silivri'de yapılan 1.6 milyar metreküplük depolama tesisinin haziran ayında devreye girmesi bekleniyor. Tahkime gitmişlerdi ENVY firmasının sahibi, ODTÜ'nün eski öğretim üyelerinden Selçuk Yahşi'nin adı, Botaş incelema raporlarında adı sıkça geçti.1999 yılı Botaş denetim raporunda Tuz Gölü Doğalgaz Yeraltı Deposu Etüdü konusunda şu ifadeler yer almıştı:"5 Nisan 2000'de yapılan ihalenin, üç defa teklif revizyonuna tabi tutulduğu ve sonuçta PLE-PDG-ENVY konsorsiyumuna Yönetim Kurulu'nun 28 Haziran 2000 tarihli toplantısında oy çokluğu ile karar verildi...""PLE konsorsiyumunun ilk teklifi olan 13.9 milyon doların, üçüncü fiyat revizyonunda 7.5 milyon dolara inmesinde (yaklaşık yüzde 54 oranında) suiniyet veya yanlışlığın hangisi olduğu anlaşılamadığı cihetle, bir yönetim kurulu üyesinin karara muhalefet şerhi koyduğu, esasen bu kadar büyük farkın ihalenin iptal sebebi olacağı...Beş ayrı konsorsiyumun katıldığı ihalede 4. sırada yer alan PLE-PDG-ENVY'nin lehine ihale komisyonu şartnamesindeki teknik parametrelerde değişiklik yapıldığı da iddia edilmişti. ENVY - Gazprom ortaklığı Bu oluşuma o tarihlerde Gazprom, Türk ortağı Gama ve Botaş ile birlikte kurulan Turusgaz (Türk) doğalgaz dağıtım ve satış şirketinin de girmesi için mücadele vermişti. Turusgaz bu konsorsiyumdan son anda çıkarıldı.YDK raporunda bu konu "PDG'nin ana şirketi Gazprom'un aynı zamanda Turusgaz A.Ş'nin ana ortağı olması, Gazprom'un ise Tuz Gölü deposuyla 1994 yılından beri ilgilendiği Botaş'ça bilindiği, başlangıçta konsorsiyuma iki ortakla girmesinin bu ilgiden ileri geldiği anlaşılmıştır" ifadeleriyle yer alıyor.AKP hükümeti, Rusya'nın gazını Türkiye sınırında teslim alan Turusgaz'ın, doğalgaz fiyatına ek maliyet getirdiği gerekeçesiyle kontratlarını iptal etti ve 30 Kasım 2005 tarihinde bu hattı ihaleye çıkardı. Gazprom bu ihalede, Ali Şen'in şirketi Bosphorus ile ortak olarak kontrat devraldı. Henüz Botaş'tan devir sözleşmeleri yapılmadı.Gazprom, Türkiye'nin "al ya da öde" yükümlülüğünü düşürdüğü ve yeni fiyat formülü üzerinde anlaştığı görüşmede de Tuz Gölü projesine talip olduğunu masaya getirmişti. Aynı eğilim gerek KEK toplantıları sırasında, gerekse de Rusya Federasyonu Başkanı Putin'in Samsun'a yaptığı ziyaret sırasında da Türkiye tarafından teyit edildi. 1994'ten beri istiyorlar Aliağa'da kurulan ve faaliyete geçmesine izin verilmeyen Egegaz LPG tesinin "depolama" hizmeti görmesi konusunda yapılan önerileri hatırlattığımda Güler, "Egegaz yatırımına olumlu bakıyoruz. Ancak burası için depo tanımı yapmak çok doğru değil. Bizim de Marmara Ereğlisi'nde LNG (sıvı doğalgaz) tesisimiz olmasına rağmen, "depo" ifadesi kullanmıyoruz" diyor.Çolakoğlu firması tarafından, yaklaşık 400 milyon dolar yatırımla inşa edilen Egegaz LNG tesislerinin dolum kapasitesinin de yaklaşık 6 milyar metreküp olduğu belirtiliyor. Bu kapasitenin devreye girebilmesi için aynı oranda LNG ithalatının Ege'ye ulaşması gerekiyor. syilmaz@milliyet.com.tr Egegaz depo değil
