Zeynep Aktaş

Yabancıların satışlarıyla 121 binden 114 bine gerileyen borsada, hisse senetlerindeki iskonto arttıkça alım fırsatı yükseliyor. Borsada yılın ilk üç ayında yabancılar 773 milyon dolarlık satış yaptı. Yabancı satışı sürecek mi?

Piyasalarda tansiyon arttı. Borsada satış baskısı ağır basarken döviz kurlarında ve faizde yükseliş yaşanıyor. Bunun ana nedeni ise bozulan yabancı algısı. Yurt dışındaysa mevcut risklere küresel bazda yaşanan korumacı dış politika eğilimleri ve bunların neden olduğu kaygılar eklendi. Bu da riskli varlıklardaki satışları artırıyor. Güçlü hisselerde yaşanan satışlar borsada sert gerilemeyi beraberinde getiriyor.

Kredi kuruluşlarının not indirimleri yabancı raporlarında dikkat çeken risk faktörleri ve değişen yatırımcı algısı piyasalarda türbülansa neden oluyor. BIST 100 Endeksi güçlü destek seviyelerinin ve ortalamaların altına kaydı. Endeks 7, 20, 50, 100 ve 200 günlük ortalamaların altında. Yeniden bu seviyelerin üzerine çıkmadıkça kısa ve orta vadede satış eğilimi devam edecek. Borsada endeksin güçlenmesi ise 115.500 - 116.000 seviyesi üzerinde bir kapanışla mümkün. Bu aşamaya kadar olası yükseliş denemelerini sınırlı tepki olarak kalacaktır.

Hisseler

Faiz ve döviz kurları aynı anda yükseliyor. Dolar kuru 4.04, euro 4.95, gösterge faiz 14.43 seviyesinde. Peki faizlerin bu yüksek seyri nasıl düşebilir?

Para piyasalarında hareketli bir döneme girildi. Cari açığın beklentilerin üzerinde gelmesi, enflasyonun yüksek seyri, jeopolitik riskler ve ticaret savaşları, yılın ikinci çeyreğinin hızlı başlamasına neden oldu.

Dolar kuru 4 liranın üzerine çıkarken euro 5 liraya dayandı. Gösterge faiz ise 14.43 seviyesinde. Kârlı enstrümanlara kayan yatırımcılar fiyat hareketlerinde sarsıntıya neden oluyor. Türkiye’nin kredi risk primi 194 seviyesi ile 200 sınırına yaklaşmış durumda. Oran 200’ün üzerine çıkmaya başladığında yabancı sermaye çıkışı hızlanmaya başlıyor. Faizlerin bu kadar yüksek seyretmesinin nedenlerinden biri de risk priminin yüksek olması. Enflasyon da parasının değerini korumak isteyen yatırımcıların alternatifleri değerlendirmesine neden oluyor.

Anahtar cari açık...

Enflasyon, martta yüzde 10.23 seviyesinde; çekirdek enflasyon ise yüzde 11.44. Merkez Bankası ise yılın ilk Enflasyon Raporu’nda 2018 sonunda enflasyonun yüksek olasılıkla yüzde 6.5 - 9.3 aralığında gerçekleşeceğini öngörüyor. Ancak mevcut hızıyla devam etmesi halinde

2018 yılının ilk çeyreğinde en çok kazandıran yatırım araçları euro ve Cumhuriyet altını oldu. Euro ilk çeyrekte yüzde 7.27 oranında, Cumhuriyet altını da yüzde 6.38 değer kazandı. Borsa ise artan risk priminin gölgesinde kalarak yılın ilk çeyreğinde yüzde 0.35 geriledi.

Son bir ayda dövizde gözlenen çıkış, yılın ilk çeyreğinde kur hareketlerinin piyasaya damgasını vurmasına neden oldu. 2018’in ilk çeyreğinde en fazla kazandıran enstrüman euro ve Cumhuriyet altını oldu. Mevduat ve yatırım fonlarının getirisi yüzde 2.82 ve 2.89’da kalırken dolar yüzde 4.36 kazandırdı. Borsada ise hisse senetleri ortalama yüzde 0.35 geriledi.

Son bir ayda kurda yaşanan yükseliş ivme kazanırken kur hareketlerine duyarlı enstrümanlara ilgi arttı. Borsada ulusal endeksler içerisinde sanayi ve hizmet endeksleri mali endeksi geride bıraktı. En fazla değer kazanan hisseler sanayi sektöründen oldu.

İlk çeyrekteki gelişmelere baktığımızda piyasalar 2018’in ilk ayında olumlu seyir izledi. Küresel piyasalardaki olumlu hava Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelere sıcak para girişini destekledi. Ocak ayında Borsa yüzde 3.63 yükselişle 120.000’e yaklaşırken, tahvil ve mevduat faizlerinde uzun zamandır ilk defa

Kur oynaklığından kazanç sağlayan oyuncular pozisyon değiştirince dolar zirve yaptı. Bu hareketin sınırlandırılması şart. Aksi takdirde piyasa küresel para oyuncularının spekülasyon riskine açık olacak.

Piyasalarda tansiyon yükseldi. Dolar kuru 4.03 ile yeni bir tarihi zirve yaparken, doların altı para birimine karşı değerini gösteren Dolar Endeksi (DXY) 89,44 ile dip seviyelere yakın bir seyir izliyor. Euro ise 4,9146 seviyesinde bulunuyor.

Dolar Endeksi düşerken dolar/TL’nin zirve üzerine zirve yapması bozulan yabancı algısı ve “carry trade” işlemlerinden kaynaklanıyor. (Carry trade; faizi düşük bir para biriminden borçlanıp, borçlanılan parayı daha yüksek faizli bir para birimine çevirerek faize yatırma işlemi anlamına geliyor.)

Yabancılar için cazip “carry trade” fırsatı sunan TL’de açılan pozisyonların kapatılmaya başlaması sert hareketleri getirdi. Enflasyondaki yüksek seyir, beklentilerin üzerinde açıklanan cari açık ve kredi kuruluşlarının not indirimleri sonrasında yabancı algısındaki bozulma piyasalarda sert dalgalanmayı genişletti. Yüksek faizden yararlanmak için dolar bozarak tahvil alan yatırımcıların yeniden dövize yönelmeleri kurda hareketlenmeye yol açtı.

Yabancı ne

Geçen yıl hükümetin ekonomiyi canlandırmak için uyguladığı teşvikler sonuç verdi. Borsadaki 163 imalat sanayi şirketinin satışları yüzde 35, kârlılığı ise yüzde 61 arttı.

Reel sektörün satışlarında 2017 yılında görülen yüksek artış kârlılığa da yansıdı. Borsa şirketleri 2017 yılsonu bilançolarını açıkladı. Veriler son 10 yılın en yüksek kâr artışının yaşandığını gösteriyor. Borsada işlem gören 163 imalat sanayi şirketi 20 milyar TL net kâr açıkladı. Firmaların net satış gelirleri de 287 milyar TL’yi buldu. Satış gelirleri yüzde 35 artan borsa şirketlerinin net kârları yüzde 61 yükseldi. İmalat sanayi şirketlerinin faaliyet kârlılıklarındaki artış da yüzde 58 oldu. Şirketlerin faaliyet giderlerine bakıldığında ise imalat sanayinde faaliyet gider artışının sadece yüzde 16,87 oranında kaldığı görüldü.

2016 yılının üçüncü çeyreğinde 15 Temmuz darbe girişiminin yarattığı olumsuzlukların etkisiyle ekonomide küçülmeye yol açmıştı. Bu durum baz etkisi nedeniyle 2017’nin üçüncü çeyreğinin çok daha olumlu bir tablo sergilemesine yol açsa da yıl genelinde şirketlerin kârlılığının olumlu bir seyir izlediği de bir gerçeklik. Ekonomi, darbe girişiminin hemen akabinde devreye alınan canlandırıcı

İlk çeyreğin sonuna yaklaşılırken piyasalardaki risk göstergelerinde oynaklık durulma eğiliminde. Yatırımda ikinci çeyreğin başında bir kez daha risk alma yönelimi artabilir.

Yatırım araçlarında şubat başında yaşanan sert dalgalanma sonrasında durulma ve dar bantta dalgalanma eğilimi başladı. Korku Endeksi VIX yıla 11,04 seviyesinde başladıktan sonra 37’li seviyelere kadar tırmandı. Şimdilerdeyse yeniden 14,64’e geriledi. Türkiye’nin kredi risk primi ise 167 seviyesi ile yılbaşındaki değerin yüzde 1,58 üzerinde ve 200 seviyesindeki riskli bölgenin altında bulunuyor. Kur, gösterge faiz ve borsadaki değişimlere bakıldığında yılbaşından bu yana yüzde 2-3’lere varan değişimler gözleniyor. Ancak gösterge faiz ve dolarda ciddi bir atak yok. Gösterge faiz yıla başlarken 13,40 seviyesinde idi, şimdi 13,53’te. Dolar kuru ise 3,78 seviyesinden başladığı yıla 3,80 sınırında devam ediyor.

Yabancıların payı ise yüzde 65,10’dan 64,82’ye geriledi. Yılın ilk ayında alıcı olan yabancılar Şubat ayında 424 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdi. Bu, Kasım 2016’dan bu yana yabancıların gerçekleştirdiği en yüksek satış. Satışların bir trend izleyip izlemediğini takip edeceğiz. Bu da günlük olarak

Dünya borsaları FED’in faiz artırımına kilitlenmişken Trump’ın yaptığı açıklamalar piyasalarda sert satışları beraberinde getirdi. ABD borsaları perşembe günü yaşadıkları yüzde birlik düşüşün ardından cuma günü de değer kaybetti. Dow Jones Endeksi 26 Ocak’ta gördüğü tüm zamanların zirvesinin yüzde 6.8 altına geriledi. BIST 100 Endeksi ise 28 Şubat’ta 119.245’i gördükten sonra haftayı 116.859’dan tamamladı. Küresel borsalarda satışların güçlendiği görülüyor.

Ancak bunun nedeni FED’in gerçekleştirebileceği dört faiz artırımı ihtimalinden daha çok Trump’ın demir çelik ithalatına yüzde 25, alüminyuma yüzde 10 gümrük tarifesi uygulayacağını açıklaması. İstatistiklere bakıldığında demir çelik ve alüminyumun ABD’nin toplam dış ticaretinde düşük bir paya sahip olup yüzde 2’nin altında kalıyor.

Bununla birlikte devletler arasında gümrük savaşına yol açabileceği düşüncesi söz konusu kararın piyasalar üzerinde etkili olmasına yol açtı.

Altına talep artabilir

FED’in faiz artırım beklentisi sonrası Trump’ın açıklamaları, yatırımcıların güvenli limanlara ilgisinin canlı kalmasına neden oluyor. Geçtiğimiz haftada Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetleri haftalık bazda ortalama yüzde 0.56

Cumhuriyet altını son 10 yılda, yıllık ortalama yüzde 16 kazançla bütün yatırım araçlarını geride bıraktı. Aynı dönemde dolar yüzde 12, euro yüzde 10, borsa ise yüzde 9 kazandırdı.

Piyasalarda risklerin, hızlı haber akışının, oynaklığın ve getiri potansiyelinin yüksek olduğu bir dönem yaşanıyor. Bu nedenle sermaye piyasaları da yatırımcıların ilgi odağında. Riskten kaçınanlar ise her zamanki gibi güvenli limanlarda. Son 10 yıllık getirilere baktığımızda yıllık ortalama en yüksek getiri Cumhuriyet altınında. Dolar, euro ve borsa ise getiri sıralamasında onun gerisinden geliyor. Zaman zaman borsa ve dolarda yüksek getiriler oluşmasına rağmen yatırımcılar en yüksek getiriyi istikrarlı olarak altında sağladı.

Cumhuriyet altını yatırımcısına yıllık ortalama yüzde 16 oranında getiri sağladı. Parasını dolarda değerlendirenler son 10 yılda, yıllık ortalama yüzde 12 getiri elde ederken euro’ya yatırım yapanlar yıllık ortalama yüzde 10, borsaya yatırım yapanlar ise yıllık ortalama yüzde 9 kazandı. Bu dönem içerisinde yabancı payı en düşük yüzde 62 seviyesini gördü.

Borsa inişli çıkışlı

Borsa İstanbul’da yüksek getiriler olmasına rağmen istikrarlı bir yükselişten bahsetmek zor. Son 10 yıl