Afganistan Devlet Başkanı Karzai Çin’de

Çin’i ziyaret eden Afganistan Devlet Başkanı Hamid Karzai, Pekin’de Çin Cumhurbaşkanı Hu Cintao ile görüştü.
Görüşmeden sonra iki taraf arasında ekonomik ve teknolojik yardım, Afganistan’ın Çin’e ihraç ettiği ürünlere gümrük indirimi ve personel eğitimi konulu üç anlaşma imzalandı.
Çin, 2002 yılından bu yana yeniden yapılanması için Afganistan’a 900 milyon yüen (130 milyon ABD Doları) tutarında yardım verdi ve geçen yıl beş yıl içinde 75 milyon ABD Doları daha vereceğini açıkladı. İki taraf arasındaki ticaret hacmi, 2008 yılında 155 milyon ABD Dolarını buldu.
Çin, Temmuz 2006’dan bu yana Afganistan’dan ithal edilen 278 ürünü gümrük vergisinden muaf tutuyor. Çin Metalürji Grubu, kısa süre önce Afganistan’daki bir bakır madenine 3,5 milyon ABD Doları tutarında yatırım yaptı.

ÇİN İLE ABD ARASINDAKİ GÖRÜŞ FARKLARI
Resmi China Daily gazetesinde çıkan imzalı yorumda, ABD liderliğindeki güçlerin, 10 yıldır Afganistan’da barışı sağlayamadıkları gibi, ülkenin yeniden yapılanmasına yardım etmedikleri, hatta bu ülkede güvenliğin kötüleştiği ve yeniden canlanan Taliban’ın ABD ve müttefikleri için daha karmaşık bir durum yarattığı savunuldu.
Çin Sosyal Bilimler Akademisine bağlı Şanghay İşbirliği Örgütü Araştırma Merkezi araştırmacılarından Sun Cuangci tarafından kaleme alınan “Afganistan, ABD’nin takıntısını yansıtıyor” başlıklı yorumda, Washington’ın Afganistan stratejisini yeniden düşünmesi gerektiği ve ABD’nin, ne zaman olursa olsun güçlerini geri çektikten sonra bile, bu ülkedeki etkisini sürdürmek istediği ileri sürüldü.
Yorumda, Afganistan konusunda Çin ile ABD arasında mevcut farklılıklar dört maddede toplandı. Birinci farklılığın güvenlik konusunda olduğu ifade edilen yorumda, ABD’nin esas olarak topraklarını, ülke dışındaki tesislerini ve personelini Taliban ve El Kaide’nin saldırılarından korumak istediği, oysa Afganistan’ın komşusu olarak Çin’in uyuşturucu ve silah kaçakçılığı ile diğer sınır ötesi suçlar gibi geleneksel olmayan tehditlerle de mücadele etmesi gerektiğine işaret edildi.
Ekonomik girdilerle ilgili farklılıkların anlatıldığı bölümde, ABD’nin Afganistan’da yardım projelerinin güvenliğini sağlayan birlikleri olduğu ve Hamid Karzai yönetimini korumayı önerdiğinden proje seçimlerinde öncelik elde ettiği ve ekonomik girdilerinin kendi askeri operasyonlarının giderlerini karşılamayı amaçladığı kaydedildi. Yorumda bu konuyla ilgili olarak, Afganistan’ın yeniden yapılanmasına katılan Çinli işletmelerin ise büyük riskler ve küresel rekabetle karşılaştığı ve ABD’nin aksine yol, hastane ve okul projelerine katıldığına ve herhangi bir garantileri olmadığına dikkat çekildi.
Hükümet seçiminin üçüncü farklılık olarak gösterildiği yorumda, ABD’nin geri kalmış bir ülkeye Batı tarzı demokrasiyi ve kendi siyasi modelini dayattığı, bunun da geçen yıl devlet başkanlığı seçimlerinde kaosa yol açtığı iddia edildi. Yorumda bu konuda Çin’in bütün etnik gruplardan ve siyasi partilerden Afganların kendi kültürlerine, geleneklerine ve iç koşullarına uygun bir hükümet kurmaları gerektiğini düşündüğü kaydedildi.
Yorumda iki ülke arasındaki dördüncü ayrılık maddesi olarak jeopolitik amaçlar gösterildi. ABD’nin terörle mücadeledeki saldırgan politikasını küresel egemenliğini sürdürmek ve rakiplerini engellemek için Afganistan’da piyon olarak kullandığı, buna karşın Çin’in savunma amaçlı bir ulusal savunma politikasını ve komşusu Afganistan ile iyi ilişkiler sürdürmek istediği görüşü savunuldu.

“ÇİN İLGİSİZ KALAMAZ”
Çin’in Afganistan konusuna ilgisiz kalamayacağı vurgulanan yorumda, Afganistan’daki savaşın yol açtığı kaosun, Çin’in kuzeybatı bölgesindeki güvenliği tehdit ettiği ileri sürüldü.
Kabil yönetiminin zayıflamasının sınırlarının kötü yönetilmesi anlamına geldiği, bunun da uyuşturucu trafiğine ve silah kaçakçılığına yol açtığı kaydedilen yorumda, bu koşulların ayrılıkçı “Doğu Türkistan” güçlerinin Sincan Uygur Özerk Bölgesinde eylemde bulunduktan sonra Afganistan’a sığınmalarını sağladığı ileri sürüldü.
Yorumda, Asya Kalkınma Bankası veya altı komşusundan beşinin üye veya gözlemci olduğu Şanghay İşbirliği Örgütünün Afganistan’da olumlu rol oynayabileceği görüşüne de yer verildi.
Çin Orta Doğu Araştırmaları Derneği Başkan Yardımcısı Can Şiaodong da Çin’in Afganistan’a yardım vermeye devam edeceğini, ancak bu ülkenin NATO çerçevesindeki içişlerine kesinlikle karışmayacağını belirtti.
Afganistan’ın ABD’ye güvenmeyi bırakması gerektiği ve ABD’nin bu ülkeye bu kadar karışmasının komşularını rahatsız ettiği uyarısında bulunan Can Şiadong, “Karzai’nin diğer büyük ülkelerden destek aradığını ve diplomatik denge bulmaya çalıştığını” ifade etti.