Moskova’nın yükselişi sorun!

Pelin Aykın - Afrika’da eski Fransız sömürgelerinden ve 3 yıl içinde Moskova yanlısı cuntaların yönetimi ele geçirdiği 5 ülkeden biri olan Nijer’de demokrasiyle iktidara gelen Devlet Başkanı Muhammed Bazoum’un devrilmesi, Sahel bölgesinde yaşanan darbelerin sonuncusu oldu. Uzmanlar, eski Fransız kolonilerinde yükselen öfke dalgasının, Kremlin için Afrika’da hakimiyete giden kapıyı açık bıraktığını, bu durumun da Afrika’da Batı ile Rusya arasında nüfuz mücadelesine dönüştüğünü ifade etti. Nitekim Burkina Faso ve Mali’de olduğu gibi, bölgedeki birkaç askeri cuntayı destekleyen Wagner lideri Yevgeniy Prigojin’in, darbe sonrası Nijer’in cunta liderlerine yardım teklif ettiğini hatırlatan uzmanlar, grubun bu ülkedeki krizden faydalanmaya çalışabileceği uyarısında bulundu.

Wagner etkisi

Nitekim, son yıllarda bölgedeki Batı karşıtı duruştan yararlanmaya çalışan ve sosyal medyada Batı’nın Sahel bölgesini “sömürdüğü” propagandasını yayan Wagner’in çabaları, darbe sonrası Nijer’de sokaklara çıkan cunta destekçilerinin Rusya bayraklarıyla gövde gösterileri yapmasıyla sonuçlandı.

Hollanda’daki Leiden Üniversitesi’nden Rahmane Idrissa, darbenin, Nijer’in Batı ile ilişkileri için bir felaket olduğunu belirterek Wagner’in Afrika’da geniş çıkarları olduğuna dikkat çekti. İngiltere’deki York Üniversitesi’nden Remi Adekoya ise “Afrika’da Batı etkisinin potansiyel rakiplerinden bahsederken, her zaman Çin konuşulurdu. Ukrayna ile savaştan bu yana Afrika’daki çabalarını yoğunlaştıran Rusya, birden bire Afrika kıtasının jeopolitik bir oyuncusu oldu” ifadelerini kullandı.
Burkina Faso, Mali ve Gine’deki darbeler sonrası bölgedeki terörle mücadele güçlerini Nijer’e çeken ve burada önemli üsler kuran Batı’nın, Rusya yanlısı cuntayla karşı karşıya gelerek Moskova ile yeniden bir çıkar çatışmasına gireceği belirtiliyor.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan “Lider Diplomasisi” vurgusu: Gelişmelere yön veren ülke olduk Haberi Görüntüle

Çin de devrede

Başta Fransa olmak üzere diğer Batılı ülkelerin yakın müttefiki olan Bazoum, aynı zamanda ülkede önemli ticari faaliyeti bulunan Çin’le de güçlü bağlar kurmuştu. Devlete ait Çin Ulusal Petrol Şirketi ve Çin Ulusal Nükleer Şirketi, bu nedenle Nijer’in petrol ve uranyum endüstrilerine toplamda yaklaşık 4.7 milyar dolar yatırım yaptı.

ABD’deki Orta Doğu Enstitüsü Müdürü Muhammed Soliman, Sahel bölgesindeki durumun daha da tırmanması halinde bunun, Çin’in Nijer ve komşu ülkelerdeki ekonomik çıkarlarının yanı sıra yatırımları üzerinde de önemli sonuçları olabileceğini söyledi. Soliman, “İstikrarsızlık, Çin’in bölgede yatırım yaptığı altyapı projelerini, madencilik endüstrilerini ve diğer girişimlerini kesintiye uğratabilir” dedi. Sahel’deki uzun süreli istikrarsızlığın, Çin’in stratejik hedefleri ve Afrika’daki etkisini etkileyebileceğini savunan Soliman, bunun, Pekin’in kıtadaki varlığını yeniden değerlendirmesine yol açacağını da ifade etti.

Liberya’nın eski bayındırlık bakanı olan Gyude Moore ise Çin’in kendi ekonomik çıkarlarını önemsediğini ve rejim türü konusunda herhangi bir tercihte bulunmadığını belirterek, Batılı hükümetlerin Sahel bölgesinden çekilmesi durumunda Pekin’in etkisinin artacağını söyledi.

Nijer’de olası senaryolar:

1) ECOWAS, demokratik rejime geri dönülmesi için verdiği süreyi uzatabilir. Ancak bunun gerilimi tırmandırma riski var,

2) Cunta ve ECOWAS, orta yolu bulmak için demokratik yönetime dönüş konusunda zaman çizelgesi üzerinde anlaşabilir. Ancak, ECOWAS, daha önce Mali ve Burkina Faso’da demokratik geçişleri onaylamasına rağmen, müzakereler sorunlarla doluydu. Seçimler için tarihler sürekli ertelendi, iktidarların el değiştirmesi ise halen garanti edilmiyor,

3) ECOWAS, Nijer’e askeri müdahalede bulunabilir. Nitekim, 2017’de Gambiya’da dönemin devlet başkanı Yahya Jammeh seçimi kaybettikten sonra görevi bırakmayı reddedince, anayasal düzeni yeniden sağlamak için askeri güç kullanmıştı. Ancak, Nijer coğrafi olarak Batı Afrika’daki en büyük ülke ve buraya asker göndermek farklı sonuç yaratabilir. Ayrıca Bazoum’u geri getirme görevine liderlik eden bölgesel güç Nijerya’nın, kendi ülkesinde de güvenlik sorunları var ve güçlerinin önemli bir bölümünü Nijer’e göndermesi riskli olabilir. Nijer’de cuntayı destekleyen Mali, Burkina Faso ve Cezayir de, olası müdahaleyi “savaş ilanı” sayacağından, bu müdahale tam ölçekli bir bölgesel savaşa dönüşebilir.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR Bakanlık, görme engellilerin itirazını haklı buldu: Noterlere ‘iki şahit’ uyarısı Haberi Görüntüle