Putin yasakladı, tehlike kapıda! 'Tuğla telefon'a geri mi dönülüyor?
Birinci yılını dolduracak Rusya-Ukrayna Savaşı halihazırda askeri, siyasi, stratejik ve toplumsal boyutta birçok değişime sebep oldu. Ancak Rusya için arka planda kalan bazı gelişmeler uzun vadede çok ciddi bir probleme dönüşebilir! Bunların başında ise akıllı cep telefonları geliyor.
Rusya-Ukrayna Savaşı tüm şiddetiyle tam 11 aydır devam ediyor. Cephe hattında kış şartlarının hakim olması sebebiyle taraflar arasındaki çatışmalar Ukrayna’nın doğusu başta olmak üzere birçok noktada büyük oranda kilitlenmiş halde. Bununla birlikte her iki tarafın da cephe gerisine gerçekleştirdiği saldırılar uzun süredir savaşla ilgili haberlerin önemli bir gündem maddesi haline geldi. Cephe gerisine yapılan füze ve topçu saldırıları birçok kişinin hayatını kaybetmesine ve yaralanmasına sebep olurken, aynı zamanda taraflar arasındaki psikolojik savaş da net çizgilerle görünür bir halde. Bunun son örneği ise akıllı telefonların özellikle de Rusya cephesindeki geleceğine yönelik.
RUS ORDUSU YASAKLASA DA ASKERLER SÖZ DİNLEMEDİ
Cephe gerisine gerçekleştirilen saldırılarda, belirlenen hedeflerin etkili şekilde imha edilmesi için istihbarat çalışmalarını yoğunlaştıran her iki ülke de bu konuda karşı tarafın eline bir açık vermemek için bir dizi önlem almaya çalışıyor. Bunlardan birisi de cep telefonlarının yasaklanması.
Ukrayna ordusu, 2023 yılının ilk dakikalarında Rus işgali altında bulunan Donetsk bölgesindeki Makiyivka’da Rus askerlerinin kaldığı bir tesise ABD’den aldığı HIMARS sistemiyle bir saldırı gerçekleştirmişti. Rusya, 1 Ocak’ta en az 89 Rus askerinin ölümüne yol açan Ukrayna saldırısının, askerlerin cep telefonu kullanımı yüzünden gerçekleştiğini açıklamıştı. Yapılan açıklamada, Rus ordusunun telefon kullanımını yasaklamış olmasına rağmen bu yasağı dinlemeyen askerler sebebiyle Ukrayna istihbaratının konum tespiti yaptığı detayı paylaşıldı.
Yaklaşık 1 yıl önce Rus ordusu Ukrayna topraklarına girdikten sonraki günlerde çok sayıda devlet ve özel şirket işgale tepki olarak ulaşımdan iletişime kadar Rusya’da devam eden hizmetlerini durdurma kararı aldı. Hizmetlerini durdurma kararı alan şirketlerden bazıları Google ve Apple gibi teknoloji devleriydi. İlk etapta savaşın şiddeti sebebiyle arka planda kalan bu durum, aslında sonu tahmin edilmesi güç birçok probleme kapı araladı.
ESKİ TELEFONLARA YÖNELEBİLİRLER
Teknoloji şirketlerinin aldığı yeni kararlar, halihazırda Rusya içinde kullanılan telefonlardaki bazı telefonlarda yazılım güncellemelerinin kesilmesine ve birtakım iletişim hizmetlerin iptal edilmesine sebep oldu. Rusya’nın kendi imkânlarıyla işletim sistemi geliştirme çalışmalarının da beklenildiği gibi gelişmediğini ve başarısız olduğunu iddia eden yetkililer, yaptırımların uzun süre daha devam etmesi durumunda Rusya’da tekrar eski telefonların kullanılmaya başlanabileceğini belirtiyor.
Moskovskij Komsomolets gazetesi tarafından yapılan bir araştırmaya göre Rus kullanıcılar, savaşla birlikte gelen yaptırımların ardından artık herhangi bir gerçek işletim sistemi olmadan çalışan eski nesil telefonlara yöneliyor. Bu durumun olası sonuçları üzerine değerlendirmeler yapan yetkililer, Batılı şirketlerin hizmetlerini durdurmasının ardından Çin merkezli şirketlerin Rusya’nın elini rahatlatacağını düşünüyor.
'ÇİN İLE İŞ BİRLİĞİ YAPILABİLİR'
Devlet Duması Ekonomi Politikası Komitesi Başkan Yardımcısı Artyom Kiryanov, Rusya’da geliştirilmeye çalışılan çözümlerin yeteri kadar güven verici olmadığına dikkat çekerek, "Batılı üreticilerin cihazlarında yaşanan sorunlar daha da ciddi hale gelirse bu konuda sadece yerli üreticilere güvenmek doğru olmaz. Çin merkezli şirketlerle iş birliği değerlendirilmeli ve onlara da güvenilmeli" dedi.
Rusya’nın geçmişte telefon üretme çalışmaları olduğunu hatırlatan Kiryanov, "Rusya’nın kendi işletim sistemini geliştirme çalışmaları cesaret verici değil. Geçmişte üretimi oldukça az sayıda yapılmış olan 'Tigofon'umuz vardı. Yine akıllı telefon olan 'Rostec' de Rus halkının ilgisini çeken bir cihaz olamadı. Satış rakamları tahmin edilenin çok altında kaldı. Belki de bu cihazların tanıtımıyla uğraşan pazarlamacılara Rusların neden yerli telefonlar hakkında hiçbir şey bilmediklerini sormamız gerekiyor" diye konuştu.
'ULAŞMAMIZ ARTIK ÇOK DAHA ZOR'
Yaptırımların devam etmesi halinde Rusya’nın alternatiflere yönelmesini ifade eden Kiryanov, “Önümüzdeki yıllarda kendi akıllı telefonlarımızı geliştirmemiz gerekiyor. Rus uzmanlar bunları kendi başlarına yapamıyorlarsa yaklaşık on yıldır akıllı telefon geliştirme üzerinde çalışan Çin merkezli üreticilerle iş birliği yapmak gerekiyor” sözleriyle Rusya’nın alternatiflerini anlattı.
Rusya’nın modern dünyadan geri kalmaması gerektiğini düşünen internet ombudsmanı ve iş insanı Dmitry Marinichev, Rusya’nın kendi sistemlerini üretecek altyapıyı bir an önce kurması gerektiğini dile getirdi. Marinichev, “Eğer kendi çiplerimiz, yazılım ve donanım sistemlerimiz olursa Çin ve diğer herkesle rekabet edebiliriz. Büyük markalar Rusya pazarından çekildiler. Bu adımlar ekonomik değil, siyasi sebeplerle alınan kararların bir sonucu. Tahminim akıllı telefonlarımızın kitlesel olarak 'tuğlalar'a dönüştürülmeyeceği yönünde. Ancak alıştığımız hizmetlere ulaşmamız artık eskisinden çok daha zor ve bu kaçınılmaz olarak daha da ileri boyutlara ulaşacak” dedi.
'GÜNCELLEME ALMAYAN CİHAZLAR RİSK OLUŞTURUR'
Akıllı cihazların güncel yazılıma sahip olmasının kullanıcı güvenliği için oldukça önemli olduğunu vurgulayan Siber Güvenlik Uzmanı Osman Demircan, Rusya'daki durum hakkında, "Geçtiğimiz günlerde Android temelli telefonları etkileyen bir güvenlik açığı tespit edildi ve bunun özellikle bankacılık sistemlerini hedef aldığı için ciddi risk oluşturduğu belirtildi. Bu tespit edilmiş bir açık yani üreticilere bildirilmiş. Yapılacak bir güncelleme bu açığı etkisiz hale getirip kullanıcı güvenliğini sağlayabilir. Fakat cihaz güncelleme almıyorsa işte risk o zaman başlar. Çünkü kullanıcı güvenliği için güncelleme oldukça önemli bir gereklilik" diye konuştu.
'ÇİN'DEN DESTEK ALMAK İSTEMELERİ MANTIKLI'
Dikkat edilmesi gereken iki nokta olduğunu belirten Osman Demircan, "Herhangi bir ülke yaptırıma uğrama sebebiyle güncelleme hizmetini alamıyor olabilir. Ya da kullanıcıların telefonları çok eski olduğu için güncelleme desteği kesilmiş olabilir. Bunların ikisi de aynı derece de riskli” dedi.
Demircan, sıfırdan bir işletim sistemi yazmanın ciddi bir sorun olduğuna da dikkat çekerek, "Bu birdenbire yapılabilecek bir iş değil. Eğer Android ve iOS’a bakarsanız uzun yıllardır milyonlarca kullanıcı tarafından kullanıldığını görürsünüz. Bu sistemler kullanıcıların geri dönüşleri sayesinde bugün kullanıldıkları hale geldiler. Yani bu uzun bir geçmişe dayanıyor. Bu noktada Çin’den destek almak istemeleri oldukça mantıklı. Çünkü Çin kendi içinde büyük bir pazara sahip ayrıca kendi teknolojilerini de hızlıca geliştirebiliyorlar” dedi.
'ALTYAPILARI ZAYIF KALIRSA MECBUR KALIRLAR'
Birçok telefon üreticisinin Android’e alternatif olacak sistemler için girişimlerde bulunduğunu hatırlatan Osman Demircan, şunları da ekledi:
"Bunun için birçok girişimde bulunulmuş olsa da finalde yine platformlar Android tabanlı üretildi. Yani kısa vadede Rusya’nın böyle bir işi başarabilmesi inanması güç bir durum. Bunun için geçmişten gelen bilgi birikimi ve güçlü bir altyapıya ihtiyaçları var. Yoksa Android ve iOS’a mecbur kalırlar. Güncelleme alamadıkları için bir süre sonra gerçekten tuşlu telefonların hakim olduğu bir piyasa haline gelebilirler. Çünkü tuşlu telefonlar Rusya için çok daha güvenli cihazlar haline gelmiş olur."
Demircan, telefonların yaratacağı boşluğun bilgisayar sektörünü hareketlendirebileceğini belirterek, “Günlük hayattaki işlerini telefonundan yapamayan Rus vatandaşları bu sebeple bilgisayara yönelebilir, bu da internet ve bilgisayar kullanımını artırabilir” notunu düştü.
