Dünyanın çekirdeği sayesinde 5 yıl öncesinden deprem uyarıları alınabilecek

Onur Binay/milliyet.com.tr

Dünyanın iç katmanları oldukça yumuşak ve hareketli. Yerkürenin altındaki ufak dalgalanmalar insanlık tarihinde irili ufaklı depremlere ve yıkıcı doğal afetlere neden olmuştur.

Araştırmalar, ise normalde 24 saat olarak bildiğimiz bir gün süresinde, milisaniyelerle ölçülebilecek değişimlerin olduğunu ortaya koyuyor. Bu ufak değişimleri hissetmek mümkün değil.

Araştırmacılar, gezegenimizin çekirdeğindeki bozulmaların potansiyel deprem uyarı sistemlerinde kullanılabileceğini öngörüyor. İki jeofizikçinin liderlik ettiği yeni bir çalışmada son 100 yılda gerçekleşen 7 ve üzerindeki şiddetindeki depremler mercek altına alındı. Aynı kök sebebinin her ikisinin de arkasında olabileceğini düşünüyorlar. Bu erimiş demir dünyanın çekirdeğinde etrafa süzülüyor. Hipotez doğrulanırsa, erimiş alt katmanlardaki hareketlerin depremleri en az 5 yıl önceden belirlediği doğrulanacak. Bu, şu an sahip olduğumuz erken uyarı sistemlerinden çok daha iyi. süre demek.

Boulder'daki Colorado Üniversitesi'nden (CU) araştırmacılardan biri olan Roger Bilham, "Dünya bize gelecekteki depremlerde beş yıllık bir ilerleme olduğunu gösteriyor ki bu dikkate değer" diye belirtiyor .

Araştırmaya katılamayan CU'dan Peter Molnar, Science'daki Paul Voosen'a "Araştırdıkları korelasyon dikkat çekicidir ve araştırmayı hak ediyor" dedi.

Bu bağlantı, bir günün alışılagelmiş süresini de etkileyen bir faktör olarak göze çarpıyor. Çünkü akış yönü değişen sıvı lavlar, dünyanın dönüş momentumunu etkileyecek kadar büyük olduklarında kırılgan yerküreyi de etkiliyor.

Bilham ve Montana Üniversitesi'nden Rebecca Bendick kabaca 32 yıllık aralıklarla meydana ciddi deprem kümeleri buldu. En son çalışmalarında, günlük uzunluklardaki dalgalanma zirvesinde olan kümeleri de eşleştirdiler. Blki de Dünya'nın derinliklerindeki etkinlikleriyle eşleştiler.

Araştırmacılar, Dünya saniyede 465 metre hızla (1509 feet) dönerken, bir tür sarsma eyleminin deprem etkinliğinin mevsimlerini tetikleyebileceğini söylüyor.

Aslında, 1900 yılından bu yana, doğu Karayipler levha sınırında 7 ya da daha fazla bir şiddeti ölçen tüm depremlerin yüzde 80'den fazlası, 2010 Haiti depreminin de dahil olduğu, Dünya hızındaki ve gün boyundaki bu değişikliklerin birinden beş yıl içinde gerçekleşti.

Hipotez, beş altı yıl öncesinden deprem riski konusunda uyarıda bulunmada yardımcı olursa hazırlıklarda büyük fark yaratabilir.

Ergimiş çekirdeğin 2.000 kilometre (1.802 mil) yer altı suları gerçekten önemli depremleri tetikliyorsa, önümüzdeki birkaç yıl bunu ispatlamaya yardımcı olabilir.