İran ve Türkiye Merkez Bankaları ‘ortak hesap’ açtı

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, dört günlük İran ziyaretinin ilk gününde Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) organizasyonuyla ziyarete eşlik eden 100’den fazla işadamına seslenerek ABD ve Birleşmiş Milletler’in İran’a uyguladığı ambargoların ticaretin önünde engel olmadığını, en büyük engelin yüksek gümrük vergileri koyan ve gerekli güveni vermeyen İran’dan geldiğini söyledi.
Toplantıyı izleyen bazı Türk işadamları ise İran’la ambargo kapsamında olmayan ürünlerin ticaretinin finansmanında Türk bankalarını “kraldan çok kralcı” davranmakla suçladı.
Ambargoların nükleer faaliyetlerle ilgili olduğunu hatırlatan Gül, “Aramızda nükleer ile ilgili olan yok. Keşke olsaydı. Kendi kendinize ambargo koymayın. İran’a en çok ihracat yapan Avrupa ülkeleri. Ayıp olmasın diye burada isim vermeyeyim. Bu yüzden kendinize psikolojik bariyer çıkarmayın. Burada inşaattan turizme, madenciliğe kadar her şey yapılabilir” dedi.
İki ülke arasındaki ticarete ambargoların değil İran’ın uygulamalarının engel olduğunu kaydeden Gül, “Sınır kapıları iyi çalışmıyorsa, yüksek gümrük vergileri varsa ABD ambargosuna ne gerek var? Siz kendi kendinize koyuyorsunuz ambargoyu” diye konuştu.

Bankaların yaptırım korkusu
Abdullah Gül’e İran’la yaşadıkları sorunları anlatan işadamları, Türk bankalarının kendilerine yeterince destek olmadığı konusunda birleştiler.
Yaklaşık 1 milyar dolarlık yatırımla İran’daki en büyük Türk yatırımcı olan Gübretaş’ın Genel Müdürü Mehmet Koca, “Türk bankaları; meşru, ABD’nin yasaklamadığı konularda bile bize destek vermiyor. Kraldan çok kralcı davranıyor. ABD ambargosuna uysak da yapılacak çok iş var” diye konuştu. İran’da yaklaşık 65 milyon dolarlık yatırımı olan Emsa’nın Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Emanet de, “Bankacılık sorununun çözülememesini anlayamıyorum. Birisi bize anlatsın. Bir daha da bu konuyu konuşmayalım” dedi.
Türkiye Genç İşadamları Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Nesrin Serin, dernek olarak son iki yılda İran’a 5 gezi düzenlediklerini, 90 milyon dolarlık yatırıma aracı olduklarını belirtti.
Toplantının sonunda söz alan Devlet Bakanı Cevdet Yılmaz ise bankacılık sorunlarını çözmek amacıyla merkez bankaları arasında ortak bir hesap açıldığını söyledi. Halkbank ve Aktifbank dışındaki bankaların çok ihtiyatlı davrandığını söyleyen Yılmaz, bunun altında uluslararası yaptırımlardan kaynaklanan korku bulunduğunu kaydetti.

Maden şirketine el kondu
Cumhurbaşkanı Gül’e iletilen şikayetlerden biri de Yıldızlar SSS Holding’den geldi. Şirket yetkilisi Melih Uysal, 2003’te İranlı bir firma ile ortak olarak çinko ve kurşun üretimi için şirket kurduklarını söyledi. 8.5 milyon dolar yatırdıklarını ifade eden Uysal, daha sonra İranlı ortağın kendilerini ülkeden atmak için arayışa girdiğini, 2010’da İran’ın değeri o tarihte 20 milyon dolar olan firmaya el koyduğunu aktardı.

1 milyon konut inşa edilecek
İran’ın önümüzdeki dönemde 1 milyon adet konut inşa etmeyi hedeflediğini anlatan Gül, bu konut ihalelerinin Türklere de açık olduğunu söyledi. Toplantı öncesinde Kuzu Grubu’nun inşa ettiği 20 bin konutluk şantiyeyi gezdiğini kaydeden Gül, İran’ın İslam devriminden sonra ilk defa ekonomik reformlar yaparak yabancı sermayeye daha açık hale gelmeye başladığını ifade etti.