İkili sürpriz yaşanabilir

Milliyet yazarları seçmenin nabzını tutuyor BALIKESİR Bu genel tablo, 2002 seçimlerinde özellikle sol partiler aleyhine değişmiş. 8 milletvekilinden 3'ünü almalarına rağmen, yüzde 30'luk oyları, 20'lere gerilemiş. AKP, yüzde 33.5 oyla birinci parti olmuş ve 5 milletvekili çıkarmış. Ancak ne çıkardığı milletvekili sayısı ne de aldığı oy açısından, 1991'de yüzde 35 oyla 7 milletvekilinin tümünü kazanan DYP'nin başarısını yakalayamamış. Bunda, son seçimlerde "Kırat" kökenli seçmenlerin yüzde 15 oyla 3'üncü parti yaptıkları DYP'nin önemli bir rolü var. Balıkesir, Kırat'ın kalelerinden biri. Merkez sağın yüzde 60 gibi bir oy potansiyeli var. Sol partilerinse 1999'daki DSP rüzgârı dışında, fazla değişmeyen yüzde 30'luk bir blok oyu gözüküyor. Balıkesir'de halkın nabzını tutmak için Doğan Haber Ajansı'ndan Hilmi Duyar arkadaşımla birlikte dolaştık kenti. Önce "Çınarlı" kahvedeyiz... Küçük esnafın ve kırsal alanda çalışanların takıldığı, hararetli sohbetlerin yapıldığı, seçimin kalbinin attığı kahvelerden..."Merhaba" deyip oturuyoruz bir masaya. Karşımıza, "Celepler ve Besiciler Odası başkan vekili Recep Koyun çıkıyor. Önce Recep anlatıyor:"Biz AKP'ye oy verdik. Boyumuzun ölçüsünü aldık. Eskiden bir çuval yem 15 bin liraydı, bugün 25 lira. Hayvanın kilosunu 7 bin liradan satabiliyoruz. Bu sefer odamız DP'ye oy verme kararı aldı."Recep'le birlikte oturan diğer arkadaşlar Sadri Kaya ve Selahattin Kuru da besicilikle uğraşıyor ve onlar da aynı sıkınlardan yakınıyor.Buradan "Hasan Baba" çarşısına geçiyoruz... İçinde onlarca dükkân olan çok katlı çarşının özelliği, sünnet, nişan, düğün ve çeyiz malzemelerinin satılması. Dört-beş dükkân dolaşıyoruz... Herkes iş olmadığından, siftah yapmadan dükkân kapatmaktan yakınıyor. Siyasi çizgileri ise AKP, DP ve MHP ağırlıklı.Bir trikocu dükkânına giriyoruz. İçeride bir bayan tezgâhtar ve üç bayan müşterisi var. Kendimizi tanıtıp "seçim, oy" diyoruz. Tezgâhtar Emel Kara çekingen ama müşteri olan bayanlar bir konuşmaya başlıyorlar, "geçim, seçim" derken, Balıkesir'in koyun sütünden yapılan ünlü tatlısı "höşmerim"e kadar uzanıyoruz. Ebru Keskin, Meral Yücel ve Zehra Yalçınkaya, "Biz üç kafadar, CHP'nin Balıkesir'deki değişmez kalesiyiz" diyorlar. Dükkândan çıkarken, arkamızdan sesleniyorlar: "Biz, Türküz, Müslümanız, Atatürkçüyüz. Cumhuriyete, laikliğe ve Atatürk ilkelerine inanan, kararlı insanlarız.""Üç kafadar"ın üçü de öğretmen...Üçüncü durağımız Hakan ile Recep'in berber dükkânı... Hakan Sever, Haşim Gül'ün saçlarını kesiyor. Eskisi gibi iş yapamamaktan şikâyetçi. MHP'nin barajı aşacağını düşünüyorlar. Oyları AKP'ye."Niye?" diyoruz."İçimize sinmiyor ama kötünün iyisi. Hiç olmazsa sabah kalkınca sürprizle karşılaşmıyoruz. İstikrar var."Seçimlerde ilk defa oy kullanacak Ozan Can Ak tepkili: "Bizi istikrar diye kandırıyorlar. Aslında bu global bir sonuç." Kötünün iyisi yine AKP AKP yine birinci parti çıkacak gibi. Ancak, geçen seçimdeki emanet oyların DP'ye, tepki oylarının bir kısmının da MHP'ye kayacağı dikkate alınırsa, AKP bu kez 5 yerine, 4 milletvekili çıkarabilecek. Bir de Turan Çömez faktörü var, bu kez aday olmaması, AKP'nin oylarını önemli ölçüde etkileyecek.Sabit bir seçmeni olan CHP'nin işbirliği rüzgârı yine, 2002'deki gibi 3 milletvekili garanti.Kırat tabanlı Balıkesir'de İl Başkanı Haydar Altıntaş ve özellikle Gürcü ve Çerkez oylarını toplayan Fahrettin Tan'ın DP'yi üçüncü sıraya yerleştirmesi bekleniyor. Barajı aşarsa bir kesin. Aşamazsa koltuk MHP'ye gider. TAHMİN: ÇANAKKALE AKP, CHP'yi zorlayacak Seçim turu için, Çanakkale'deyim. Günlerden cuma. Kent insan ve araç kaynıyor, olağanüstü kalabalık. Kalabalığın nedeni, "Memur, asker, emekli" ağırlıklı sosyal yapısını korumakta zorlanan Çanakkale'nin bugün pazarının olması. "Zorlanan" diyorum çünkü, gerçekten sağ, sol çatışmalarının doruğa çıktığı yıllarda bile "sakin" kalmayı başarabilen Çanakkale, üniversitenin gelmesiyle hızlı bir değişim sürecinde. 80 bin nüfuslu kentte 20 bin üniversiteli var. Merkezde önemli bir oy potansiyeli... Çoğu kayıtlarını burada yaptırmış ama oylarını kullanmaya gelirlerse... Görüştüğümüz üniversitelilerin, özellikle de milliyetçi çizgide olanları daha bir kararlı "Geleceğiz, seçeceğiz" diyorlar. Ancak sayıları oldukça az. Kentin siyasi yapısına gelince, Çanakkale genelde "solun kalesi" olarak bilinir. Bu merkez için doğru. Son üç, dört dönemdir belediye başkanları CHP'den çıkıyor. Seçim göstergeleri ise tamamen farklı.Bugün 33 belediyeden sadece 3'ü CHP'li. 2002 genel seçimlerinde sağ partilerin baraja takılmaları, 4 milletvekilinden yüzde 26 oyla 2'sini AKP'ye, yüzde 23 oyla diğer 2'sini de CHP'ye kazandırmış. Kentte, ilk durağım Cuma Pazarı oldu. Hemen girişteki balık tezgahlarına yaklaşırken elimizdeki makineleri gören balıkçı Tuncay Dinç'in söylemleri de değişti:"Bittik abi, bittik... Allah sonumuzu hayır etsin. Kime oy atacağımızı biz de şaşırdık. Satış yapamıyoruz, insanlarda balık alacak para yok."Muhabbet koyulaşınca baklayı ağzından çıkarıyor:"Abi biz ailece AKP'liyiz. Burada birinci parti çıkar yine..."Hemen söze dükkân komşusu Nurettin Ülper atılıyor. "Ben gittim Genç Parti'ye verdim. Bu seçim MHP'ye de verebilirim."Ümmet Kartal karışıyor söze: "Ben kendimi bildim bileli soyadım gibi Beşiktaşlı ve CHP'liyim arkadaş. Kellemi kessen bu ikisi değişmez. Baykal'a rağmen..."Pazarda genel eğilim CHP ve AKP... Özellikle geçen seçimde denemek için AKP'ye oy verenler şimdi tepkili. Büyük olasılıkla bu tepki oylarının terörün de tırmanmasıyla MHP'ye kayacağı gözüküyor.Çanakkale'nin sembolü olan Truva Atı'nın önünde Nesli Başaran ve Naziye Arz'la karşılaşıyoruz. Seracılıkla uğraşıyorlar."Zor durumdayız. Para kazanamıyoruz. Maliyet kurtarmıyor" diyorlar.- Peki oyunuz?Yanıt sert: "AKP'yi denedik. Yanıldık. Biz Müslümanız ama Atatürkçüyüz. Yeni liderler lazım. Merkez sağda bir partiye vereceğiz yine..."Kordon'un üzerinde Çanakkale'nin en eski emekli lokali olan "Şehir Kulübü" var... Askerden öğretmene, sağlıkçıdan bankacıya, emeklilerle sohbet ediyoruz. CHP'ye oy vereceklerin sayısı biraz daha yüksek olsa da onların arasında da dengeli bir dağılım var. Şiddetin AKP'yi yıprattığını düşünüyorlar. Sağlık karnesi konusunda AKP'yi alkışlıyorlar ama "Doku uyuşmazlığı var" diyorlar. Yeni liderler bekliyorlar Merkezde yine CHP güçlü görünse de AKP bu kez daha çok zorlayacak gibi. Biga ve Çan sonuç açısından çok önemli. Buralar AKP'nin güçlü olduğu yerler. CHP Biga'ya liste birincisi Bigalı Ahmet Küçük'ü koymuş. CHP'nin merkezle birlikte buralarda alacağı sonuç, birinci parti olup olamayacağını belirleyecek. AKP'nin 1'inci sıra adayı Mehmet Daniş, CHP'yi özellikle merkezde zorlayacak yeni projelerle seçime giriyor. Toplam 4 milletvekili bulunan Çanakkale'de, MHP baraj takılmazsa üç parti birer milletvekili çıkarır. En çok oyu alan, yani birinci olan parti de iki milletvekilliğini kapar.Eğer MHP barajı aşamazsa; AKP ve CHP milletvekillerini 2'şer paylaşır. TAHMİN: KÜTAHYA Liste tepkisi etkili olacak Ne Denizli ne Uşak... En zorlu yolculuk Kütahya'ya oldu. Ağır ağır ilerleyebildik daracık ve kamyonların daha da zorlaştırdığı Kütahya yolunda. Ulaştığımızda hava kararmıştı. Sabah bir an önce sokaklarda almak istedik soluğumuzu. Şansımıza pazarıydı o gün. Kütahya'ya ulaşmak kadar Kütahyalılarla konuşmak da zor oldu aslında. Çekingen gözler, sorulara cevap vermek istemedi. En renkli tezgâhta, çantacıda durduk biz de. Dumlupınar Üniversitesi'ni bitirdikten sonra pazarcılık yapmaya karar veren Mehmet Yılmaz (29), aslında AKP'ye hiç oy vermemiş. Ancak cumhurbaşkanlığı seçimi sürecinde yaşananlara tepki olarak, "Buradaki çoğunluk gibi ben de" diyerek 22 Temmuz'da oyunun AKP'ye gideceğini söylüyor. Çanta seçen Hülya Güçlüer (37) de katılıyor Yılmaz'ın sözlerine. Onlar da kente sonradan yerleşmişler. "Bu seçimlerde ilk kez AKP'ye oy vereceğim. Bugüne kadar hep DSP oldu tercihim. Soldan sağa dönüyorum. Ekonomik istikrar kararımı değiştirdi" diyor. Yıllarının pazarcılık yaparak geçtiğini söyleyen Ayten Kaplan da (34) "Kararımız belli. Hükümet işbaşında" diye onaylıyor konuşmaları. Kütahya'ya da Kütahyalılara da ulaşmanın neden zor olduğunu Sanayi ve Ticaret Odası Başkanı Nafi Güral'ı dinleyince anladık. Güral, tüm partilere aynı mesafede olduklarını söyledikten sonra şöyle devam ediyor: "Siyasi istikrarın getirdiği nimetlerden faydalanmak istiyoruz. Tek istediğimiz Doğu Anadolu'da herhangi bir ilin sahip olduğu bir yol. Bir başka önemli konumuz da havaalanı. Ankara'nın batısında havayoluyla ulaşılamayan tek iliz. Buna layık değiliz. Üç önemli sorunumuz daha var. Birincisi fakirlik, ikincisi köyle kent arasına sıkışmış olmanın getirdiği sorunlar. Üçüncüsü insanlarımızın eğitimsizlik, kendilerine güvensizlik ve fakirlikten ezik olmaları. Valilikle birlikte okullarımızda çocuklarımıza 'kişisel imaj eğitimi' vererek çözmeye başlıyoruz. Kimin geldiği çok önemli değil ama tüm bunları çözmesi lazım."Kütahyalılar, "Çinimiz, havamız, suyumuz var ama kimse bizi tanımıyor" diyor. Kapı önü sohbetine katıldığımız bir kahvehanede bunları doğrular nitelikte bir tartışma sürüyor. Mevcut milletvekillerinden şikâyetçiler. Adaylardan da memnun değiller. Necati Kahya (51), cumhurbaşkanlığı seçimi sürecinde yaşananların AKP'yi güçlendirdiğini savunuyor. Ahmet Çanak ise AKP'ye de terörün puan kaybettireceğini söylüyor. "Kütahya bundan sonra uyandı. Şapkayı koyup 6 milletvekili çıkarılan günler geride kaldı. Başka şehirlerde milletvekillerinin yaptıklarını görüyoruz. Kütahya'ya ne yapacaklarını bize iyice anlatsınlar. Kim olursa olsun ama Kütahya sevdalısı olsun" sözleriyle Kütahya'nın seçim havasını ve beklentilerini özetleyiveriyor. Kütahya ile özdeşleşen çini sektöründe de sıkıntılar var. Esnaf dertli... Çoğu "Yine de en azından istikrar var" diyor ama 18 senedir çinicilikle uğraşan Nevzat Vural'ın sözleri düşündürücü: "Zaten piyasa allak bullak. Seçim esnafın umurunda değil. Yeter ki iş olsun. Kendi seçtiğimiz adaylar olsa sorunlarımızı çözerdi. Ama tepeden inme adayların hiçbirinin sorunlarımızı çözeceğine inanmıyorum. Geçen seçimde AKP 6-0 tulum çıkardı. Ama altısı da sıfır çıktı."TAHMİN: Kütahya'da aday listeleri açıklandığında tepkiler de ardından geldi. Bu tepki, sonucu önemli ölçüde etkilecek gibi görünüyor. Bana göre, DP ile MHP barajı geçerse Kütahya'da işler biraz değişir. 3 AKP, 2 MHP, 1 DP olabilir. Barajı geçemezse 4 AKP, 2 MHP. Ama yine de Kütahya'da AKP 6-0 sıfır ihtimali bulunduğunu da unutmamak gerekir diye düşünüyorum. Milletvekillerimizin altısı da sıfır çıktı YARIN BOLU, DÜZCE, YOZGAT