Osmanlının modernleşmesinde Sultan II. Abdülhamid’in rolü

Safa Tekeli - “Sultan II Abdülhamid ve Osmanlı Modernleşmesi” adlı eser de özveriyle emek verilmesinden ötürü çok değerli. Eserin ortaya çıkış öyküsü, Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) Sultan II. Abdülhamid Uygulama ve Araştırma Merkezi ile Türk Tarih Kurumu’nun yaklaşık 4 yıl önce ortaklaşa olarak Türkiye’de ve dünyada bu alanda çalışanları bir araya getiren uluslararası bir kongre düzenlemeleriyle başlar.

219 bilim insanı katıldı

“Vefatının 100. Yılında Sultan II. Abdülhamid ve Dönemi Uluslararası Kongresi (22-24 Ekim 2018)” adını taşıyan ve “Cumhurbaşkanlığı Himayelerinde” gerçekleşen söz konusu Kongre’ye, Türkiye’den, 43 şehirdeki 65 üniversite ile dünyadan 27 ülke olmak üzere toplam 219 bilim insanı, bildirileriyle katkı sağlar.

Kitaplaştırma aşamasında; 3-4 yılı bulacak özverili çalışmada, ilk önce önemli bir seçki oluşturulur. Bu seçkideki bildiriler, katılımcılar tarafından makale olarak hazırlanır ve toplam 2 bin sayfa tutan 3 ciltlik eser ortaya çıkar. Bu üç ciltte; “II. Abdülhamid’in Kişiliği ve Yönetim Anlayışı, Edebiyatta II. Abdülhamid, Osmanlı Modernleşmesi ve Eğitim Politikaları, Mali ve İktisadi Gelişmeler, Şehircilik ve Mimari, Sanat, Fotoğrafçılık ve Müzecilik, Kadın, Toplumsal, Hukuki ve Dinî Hayat, Siyasi Hareketler, Dış İlişkiler ve Yabancı Basın-Yayınlarda II. Abdülhamid ve Dönemi, Balkan ve Arap Vilayetleri” gibi farklı ana başlıklar altında zengin ve çeşitli alt bölümlerde, II. Abdülhamid ve dönemi incelenmektedir.

Bu önemli eserin Türk düşünce hayatına kazandırılmasında en büyük pay, elbette YTÜ Sultan II. Abdülhamid Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. A. Melek Özyetgin’e ait. Özyetgin, eserin Ön Söz’ünde, “Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda söz sahibi olmuş kadroların yetiştiği dönem olan Sultan II. Abdülhamid Dönemi, Osmanlının modernleşme faaliyetlerinin kurumsallaştığı, kanunlaştığı, uygulamaya konduğu ve sonuç vermeye başladığı birçok yenilik ve gelişmelere sahne olmuştur” diyor. O yüzden “bu dönemi hakkıyla ve tarafsız okumanın, bugünü daha iyi anlamamızın ve geleceği güvenle kurgulamamızın olmazsa olmaz şartı” olduğuna işaret eden Özyetgin, eserin ana gayesinin, “Sultan Abdülhamid’i ve dönemini çeşitli ön yargı ve iddialara dayalı asılsız tezler yerine ciddi, bilimsel ve yansız bir bakış açısıyla değerlendirmek” olduğunu kaydediyor.

Nesnel ve bütüncül

YTÜ Rektörü Prof. Dr. Tamer Yılmaz da son yıllarda II. Abdülhamid ve dönemini daha iyi anlamak için önemli ilmi çalışmalar, tezler ve araştırmalar yapıldığını belirterek, “Tüm bu çalışmalar, II. Abdülhamid algısı ve yönetim anlayışını nesnel ve bütüncül olarak ele alma çabasındadır. Elimizdeki bu eser de II. Abdülhamid’in manevi mirasından pay alan üniversitemizin bu alana yaptığı katkının neticesi olarak ortaya çıkmıştır” görüşünü paylaşıyor.

Eserin yayınlanmasına destek sağlayan Bağcılar Belediyesi’nin eski Başkanı Lokman Çağırıcı ise “Belediyemiz, geçmişimizin birikim ve zenginliğini tarafsız bir şekilde yorumlayarak bugüne ve geleceğe aktarmak için her vesileyi fırsata dönüştürmeyi, kaynaklarını ilim ve kültüre hizmet için kullanmayı ilke edinmiştir. Yerel yönetimler olarak akademisyenlerle yaptığımız iş birliği sonucunda kültür ve medeniyetimize hizmetimiz bu yayınlarla daha da kalıcı hâle gelmektedir” bilgisini veriyor.

Son olarak; 3 ciltlik eseri büyük emek vererek “Yayıma Hazırlayan” Prof. Dr. A. Melek Özyetgin (YTÜ), Prof. Dr. Vahdettin Engin (Marmara Üniversitesi), Prof. Dr. Davut Hut (Marmara Üniversitesi), Dr. Öğretim Üyesi Ayşe Ersay Yüksel (Çukurova Üniversitesi), Öğretim Görevlisi Elif Tuğçe Kurt (YTÜ), Öğretim Görevlisi Gökhan Açıklel’e (YTÜ) teşekkür etmek gerekiyor.

* NOT: Kitabı edinmek isteyenler, http://sultanabdulhamid.yildiz.edu.tr adresini ziyaret edbilir.