Yetkileri artırılan kayyuma yargı zırhı

TBMM Adalet Komisyonu, geçen perşembe tümü üzerindeki görüşmelerini tamamladığı Danıştay Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’nı önceki günkü yoğun mesaisiyle kabul etti. Komisyonun cuma 10.30’da başlayan görüşmeleri dün 01.20’ye kadar sürdü. Görüşmelerde CHP ve HDP tasarının her maddesi için “tasarıdan çıkarılsın” önergesi verdi. Komisyon, 15 saatlik görüşme sonucu tasarıyı bazı değişikliklerle kabul etti.

Komisyonda en büyük sürpriz, TÜSİAD’ın hükümete sunduğu raporunda “ticari hayat için riskli” diyerek, yeniden değerlendirilmesini talep ettiği tasarının CMK’nın “Şirket yönetimi için kayyum tayini” başlıklı 133. maddesinde değişiklik öngören 34. maddesinde yaşandı. Bu maddeyle “güveni kötüye kullanma, nitelikli dolandırıcılık, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar ile Sermaye Piyasası Kanunu’nun 110. maddesinde tanımlanan suçlar” da, kayyum tedbiri uygulanacak suçlar arasına alınıyor, kayyumlara da yargı zırhı getiriliyordu. Maddenin görüşmelerinden hemen önce Bartın Milletvekili Yılmaz Tunç imzasıyla, Ak Parti söz konusu madde için değişiklik önergesini komisyona sundu. Kabul edilen önergeyle, kayyum tedbiri uygulanacak suçların kapsamının genişletilmesinden vazgeçildi. Ancak aynı önerge ile atanan kayyumların yetkileri arttı. Böylece kayyumların, atandığı şirketlerin yönetim organının yetkileri ile birlikte ortaklık payları veya menkul kıymetler idare yetkilerini de kullanabilmesi sağlandı.

Ak Parti önergesiyle “atanan kayyumların görevleriyle ilgili iş ve işlemlerinden dolayı tazminat davalarının devlet aleyhine açılmasını, devletin ödediği tazminatı görevini kötüye kullanan kayyumlara bir yıl içinde rücu edeceğini” öngören hüküm de aynen korundu.

CHP’liler karşı çıktı

CHP’li milletvekilleri kayyumlara yargı zırhı getiren bu hükme şiddetle karşı çıktı. CHP’li Cemal Okan Yüksel, paralel yapının kaynaklarını kesmek için getirilen düzenlemenin, ticaret özgürlüğü ve güvenliğini yok eden bir düzenleme olduğunu savundu. CHP’li Zeynel Emre de “Bu düzenlemeyle kayyumlara, ‘ne yaparsan yap arkanda devlet güvencesi var’ mesajı veriliyor. Bu yanlış” derken, CHP’li Necati Yılmaz da “kayyumun kusuru devletin kasasından çıkmamalı” ifadelerini kullandı.

Bozdağ’dan savunma

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, eleştirilere yanıt verirken düzenlemenin ne amaçla getirildiğini anlattı. Kayyumların, atandıkları yerlerle ilgili olarak, soruşturmanın da bir parçası haline geldiklerini belirten Bozdağ şunları söyledi:
“Bu düzenleme onların işlerini baskıdan, korkudan, tehditten uzak yapması için getirilmiştir. Devlet onlara rücu edecektir. Aynı rücu, hâkimler ve savcılar için de var. Maliye, ödemeyi yaptıktan sonra bir yazı gönderiyor, HSYK rücu edilip edilmeyeceğine karar veriyor, rücu edilmesine karar verdiği zaman bu süreç işletiliyor. Bu kararların hepsi de süre dolmadan alınıyor.”

İşte tasarıda öne çıkan düzenlemeler

Adalet Komisyonu’nca benimsenen ve Ak Parti’nin bayram tatili öncesi Meclis’te yasalaştırmayı planladığı tasarıyla getirilen bazı düzenlemeler şöyle:

- Danıştay ve Yargıtay üyeleri 12 yıl için seçilecek.

- Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla Danıştay ve Yargıtay üyelerinin üyelikleri sona erecek. Ancak bu tarih itibarıyla Danıştay’da Danıştay Başkanı, başsavcısı, başkanvekili ve daire başkanı
olarak görev yapanların Danıştay üyelikleri, Yargıtay’da da Yargıtay Birinci Başkanı, Cumhuriyet Başsavcısı, birinci başkanvekili, cumhuriyet başsavcıvekili ve daire başkanı olarak görev yapanların Yargıtay üyelikleri devam edecek.

- Danıştay üyelikleri sona erenlerden HSYK tarafından seçilenler arasından HSYK’ca, Cumhurbaşkanı tarafından seçilenler arasından da Cumhurbaşkanı’nca, yürürlük tarihinden itibaren 5 gün içinde Danıştay üyesi seçimi yapılacak. Yargıtay’da üyelikleri sona erenler arasından ise HSYK’ca yine yürürlük tarihinden itibaren
5 gün içinde seçim gerçekleştirilecek.

- Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla Danıştay meslek mensuplarının kadro sayısı 116, Yargıtay’ınki ise 300 olacak. Danıştay’da meslek mensupları kadro sayısı 90’a, Yargıtay’da da üyelerin kadro sayısı 200’e düşünceye kadar boşalan
her üyelik için bir üye seçimi yapılacak.

- Danıştay’daki daire sayısı 3 yıl içinde17’den 10, Yargıtay’daki 23 hukuk dairesi sayısı ile23 ceza dairesi sayısı da 12’ye indirilecek.

Sözlü sınav geliyor

- Danıştay Başkanı ve başsavcısı seçilebilmek için gerekli olan 4 yıl Danıştay üyeliği yapma şartı
6 yıla çıkarılıyor. Yargıtay Birinci Başkanı seçilebilmek için öngörülen kıdem süresi ise 10 yıldan 6 yıla
düşürülecek. Yargıtay Genel Sekreteri seçilebilmek için aranan 5 yıl üyelik kıdemi şartı kaldırılacak.

- Hâkim ve savcı adayları, meslek öncesi eğitim sonunda yazılı sınavın yanı sıra sözlü sınava da girecek ve atanmak için her iki sınavda başarılı olması gerekecek. Başarılı sayılmak için yazılı sınav puanının yüzde 60’ı ile sözlü sınav puanının yüzde 40’ının
toplamının en az 70 olması şartı aranacak.

- Sınavlarda başarı gösteremeyenler, bakanlığın merkez veya taşra teşkilatında genel idare hizmetleri sınıfında bir kadroya atanabilecek.

- Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 5 yıl süreyle, Adalet Bakanlığı’nın teklifi ve HSYK’nın kararıyla bir yıllık staj süresini tamamlayan adli ve idari yargı hâkim ve savcı adayları, mesleğe kabul edilmeleri halinde hâkim ve savcı olabilecek.

- Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlara ilişkin soruşturmalar, suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilin adıyla anılan cumhuriyet başsavcılığınca yürütülecek; davalar da suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilin adıyla anılan ‘ağır ceza’larda görülecek.

Başkan itirazıyla çıktı

Yargıtay’ın temyiz mercii olarak dosyaları sadece hukuka uygunluk yönünden incelemesi ve içtihat mercii olarak görev yapmasını öngören 18. madde de Ak Partili Komisyon Başkanı Ahmet İyimaya’nın itirazı üzerine tasarıdan çıkarıldı. Komisyon ayrıca Danıştay Genel Kurulu tarafından yapılan seçimlerde üye tam sayısının hesabında boş olan üyeliklerin dikkate alınmayacağını öngören maddeyi de tasarıdan çıkardı.