İran için kritik gün yarın! Bir gün kala yasak dinlemediler

İran yarın cumhurbaşkanlığı seçimi için sandık başına gidecek. Seçime bir gün kala yasak dinlemeyen İranlılar kadın erkek caddeleri doldurdu.

İçişleri Bakanlığının, sokak gösterilerine izin verilmeyeceğini bildirmesine rağmen caddeleri dolduran kalabalık polis müdahalesine aldırış etmeden konvoylar oluşturup destekledikleri aday için sloganlar attı.

Geçtiğimiz günlerde adaylardan İslam Koalisyonu Partisi Merkez Şura Başkanı Mustafa Mir Selim'in, İbrahim Reisi lehine seçimlerden çekildiğiyle ilgili bir açıklama yapılmıştı. Ancak açıklama bugün yalanlandı.

İslam Koalisyonu Partisi 'nin resmi internet sayfasından Mir Selim'in seçim bürosu tarafından yapılan yazılı açıklamada, "Mir Selim'in, parti internet sitesinden yapılan duyuru dahil seçimlerden çekildiğiyle ilgili haberler gerçeği yansıtmamaktadır." ifadelerine yer verildi.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylar lider Ali Hamaney'e bağlı Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından belirleniyor. Farsça Servisi'nden Amir Azimi, İran'daki seçim öncesi seçimi kazanma ihtimali yüksek olan iki adayı inceledi. İlk aday mevcut cumhurbaşkanı Hasan Ruhani...

Mevcut Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani güler yüzlü ve yumuşak tonlu bir din adamı. Doğumdaki adı Hasan Fereydoun olan fakat sonradan Türkçe'de de aynı anlama gelen Ruhani soyadını kullanan İran Cumhurbaşkanı, Glasgow Caledonian Üniversitesi'nde doktora yapmış, parlak zekası ve hitabetiyle tanınan bir isim.

1979'daki İslam Devrimi'nden beri siyasetin içinde olan Ruhani, 1980-88 arasındaki İran - Irak Savaşı'nda savunma sektöründe önemli görevler üstlenmiş, 1989-2005 yılları arasında ise Ulusal Güvenlik Konseyi Sekreteri olarak görev yapmıştı.

RUHANİ'NİN EN BÜYÜK BAŞARISI NÜKLEER ANLAŞMA

Bugün 68 yaşında olan Ruhani göreve 2013 yılında reform ve değişim vaadiyle gelmişti. Ruhani'nin en büyük başarısı, İran'ın nükleer programı nedeniyle ülkeye uygulanan uluslararası ambargoyu kısmen kaldıran nükleer anlaşması oldu.

2015 yılında İran ve Batı ülkeleri arasındaki tehlikeli gerilimi azaltan bu anlaşmanın ekonomik faydaları konusunda ise farklı değerlendirmeler var.

Anlaşmanın ardından İran ekonomisi dünyaya açılıp 2016-17 döneminde yüzde 6,6 hızla büyüse de işsizlikte buna denk bir düşüş gerçekleşmedi.

Bugün ülke genelinde yüzde 12,5 olan işsizlik özellikle de gençleri etkiliyor. Oy tabanında gençlerin önemli bir yer tuttuğu Ruhani için bu en önemli konu olacak.

Evli olan Ruhani'nin dört çocuğu bulunuyor. Çekirdek ailesi geri planda dursa da kardeşi Hüseyin kendisini nükleer müzakerelerde temsil etmiş, Ruhani muhalifleri tarafından ise yolsuzlukla suçlanmıştı.

MUHAFAZAKAR ADAY İBRAHİM REİSİ

Muhafazakar din adamı İbrahim Reisi seçimin sürpriz adaylarından. İranlılar tarafından pek tanınmayan, bugüne kadar ön plana çıkmayan Reisi yargıda görev yapıyordu. 56 yaşındaki adayın Devrim Muhafızları'nın liderleriyle iyi bir ilişkisi var. Muhafazakarların adayı olarak görülen Reisi'nin seçimde Ruhani esas rakibi olması bekleniyor.

Reisi de İslam hukuku üzerine doktora sahibi. Genç yaşında yargıda hızla yükselmeye başlayan muhafazakar siyasetçi yalnızca 25 yaşında Tahran'ın savcı yardımcısı olmuştu.

1988'de "ölüm komisyonları" olarak adlandırılan ve binlerce idam suçlusunun kaderine karar veren yargıç ekibindeki dört kişiden biriydi Reisi.

İnfazlar devrim sonrası İran tarihindeki en kötü anılan ve tabuya dönüşen konulardan biri. Bu dönem resmi olarak hiçbir zaman soruşturulmadı.

Bu konu seçim döneminde devlet kontrolündeki medyada gündeme gelmese de sosyal medyada ve ülke dışındaki Farsça medyada sıklıkla tartışılıyor.

"DİNİ LİDER HAMANEY'İN YERİNE HAZIRLANIYOR"

Reisi 2016'da İran'ın en zengin dini vakıflarından birinin başına atanmıştı. Büyük prestij ve etki sahibi olan bu mevkiye gelmesinin ardından Reisi'nin Dini Lider Ayetullah Hamaney'in yerine hazırlandığı yorumları yapılmaya başlanmıştı.

Bazıları Reisi'nin cumhurbaşkanlığını dini liderlik için bir hazırlık olarak kullanacağını söylerken bunu riskli bir test olarak görenler de var. Zira seçimi kaybetmesi durumunda dini lider olarak atanması kolay olmayacak.

Reisi'nin özel hayatı hakkında, üvey babasının İran'ın en büyük ikinci kenti Meşhed'de muhafazakarların Cuma namazlarını kıldırması dışında çok az şey biliniyor.