Kimi okusak, ne okusak?

Prof. Dr. Murat Belge
Metis Yayınları’nın Siyah Beyaz dizisinin gündemle örtüşen kitapları okunabilir. İletişim Yayınları’nın daha kapsamlı olan yarı akademik kitapları, yakın dönem Türkiye tarihine ağırlık veriyor. Yine Tarih Vakfı’nın kitapları okunabilir. Fakat elbette ki şu anda olup biteni doğrudan anlatan bir yayın yok. Önceden yazılmış kitaplar, bugün olana tam bir cevap veremez, onu cevap haline getirebilmek okuyana, okudukları ile arasında ne kadar bağ kurabildiğine bağlıdır.

Ali Bayramoğlu
Bu olayları takip eden, derinlemesine inceleyen insanlar var ki bu isimler zamana tanıklık ediyor aynı zamanda. Etyen Mahçupyan, Ahmet İnsel, Murat Belge gibi, işleri derinlemesine inceleyen isimler. Son zamanlarda, geçtiğimiz 10 - 15 yıla ilişkin olayların yazıldığı / incelendiği kitaplar yayımlanıyor. Cüneyt Arcayürek’in kitapları da bunlar arasında. Bir yerden başka bir yere nasıl gelindiği anlatılıyor bu kitaplarda. Benim yazdığım "28 Şubat / Bir Müdahalenin Güncesi" de böyle kitaplardan. Ancak bu tür okumalar gündeliğin altını anlamaya çalışan kitaplar. Bütünü anlamak için Türk toplum yapısını, sosyolojisini bilmek gerekir ki bunun için de klasik kitaplarımız var. Şerif Mardin’in kitapları, Osmanlı’dan bugüne uzanan zihniyeti anlatır. Yine, Sabri Ülgener’in kitapları bu çerçevede okunabilir.

Etyen Mahçupyan
Türkiye’de siyaseti anlamak tarihten bağımsız değil. Özellikle de tarih içinde oluşmuş zihniyetten bağımsız değil. O zihniyeti, sistemin mekanizmalarını, yapılarını, güç mücadelelerini anlamadan da siyaset konjonktürel ve yüzeysel kalıyor. Bu nedenle önce Şerif Mardin okunmalı. Bugünkü perspektiften de Mardin’i okuyup yorumlayan Ali Bayramoğlu, Süleyman Seyfi Öğün, Erol Katırcıoğlu okunabilir.

Fehmi Koru
Güncelliği sebebiyle, Cüneyt Arcayürek’in kendi gazetecilik serüveni içerisinde Turkiye’nin yaşadıklarını anlatan kitapları ("Büyüklere Masallar, Küçüklere Gerçekler" dizisi, Bilgi Yayınları) iyi bir başlangıç olabilir. Metin Toker’in kitapları da aynı amaca yarar. Mehmet Turgut’un bir siyasetçi olarak kaleme aldığı anı - izlenim kitapları (sözgelimi "Siyasetten Portreler", Doğan Kitapçılık) da tavsiyeye şayandır. Biraz eski şu üç kitap kendi yerli düşünce kökümüzün ürünleridir: Prof. Ali Fuat Başgil’in "Din ve Laiklik", Doç. Nurettin Topçu’nun "Devlet ve Demokrasi", Prof. Hilmi Ziya Ülken’in "Aşk Ahlâkı". İnsan hakları konusunda bir temel başvuru kitabı, "Haklar ve Özgürlükler Ansiklopedisi"dir. İslam ile demokrasi arasındaki grift ilişkiyi, daha çok Türkiye deneyimi ekseninde ele alan tebliğlerden oluşan iki eser var; biri Ensar Neşriyat, diğeri Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları tarafından çıkartılmış kitaplar aynı adı taşıyor: "İslam ve Demokrasi". Prof. Mustafa Erdoğan’ın "Demokrasi, Laiklik, Resmi İdeoloji ile Prof. Ahmet Aslan’ın "İslam, Demokrasi, Türkiye" adlı kitapları da önemli bakış açıları getiriyor. Robert A. Dahl’in "Demokrasi ve Eleştirmenleri" (Türkiye Demokrasi Vakfı Yayınları), Graham Fuller’in "Demokrasi Tuzağı" (Sabah Yayıncılık), Benjamin Barber’in "Güclü Demokrasi" adlı eserleri de okunmaya değer. Bu kitapları bulamayan, Sami Selçuk’un Yargıtay başkanı sıfatıyla son üç adli yılın açılışında yaptığı konuşmaların metinlerini okuyabilir (Yeni Türkiye Yayınları).

Prof. Dr. Nilüfer Narlı
Benim, Yeni Türkiye Dergisi’nin Mayıs - Haziran 1996 tarihinde (sayı 9) basılan "Türkiye’nin Siyasi Haritası" adlı makalem; "Türkiye’de Hemşehri Derneklerinin Siyasete Katılması ve Demokratikleşme Sürecine Etkileri" adlı, aynı derginin Eylül - Ekim 1999 tarihinde (cilt 1 - sayı 29) yayımlanan makalem ile "Türkiye’de İslamcı Kadınların Siyasi Partilerde Oynadıkları Rol" isimli çalışmam (1998 - 1999, Araştırma Raporu, İÜ Kadın Araştırmaları Merkezi); Ali Çarkoğlu - Binnaz Toprak’ın "Türkiye’de Siyasi İslam" adlı çalışması (TESEV Vakfı Yayını), yine Ali Çarkoğlu ile Kemal Kirişçi’nin AB’ye ilişkin araştırmaları, İsmail Cem’in "Türkiye’de Geri Kalmışlığın Tarihi"; Artun Ünsal’ın "İşçi Partisi" (Tarih Vakfı) kitapları; Fikret Adaman ve Ali Çarkoğlu’nun "Türkiye’de Yerel ve Merkezi Yönetimlerde Hizmetlerden Tatmin, Patronaj İlişkileri ve Reform" kitabı (TESEV Vakfı Yayınları); Ergun Özbudun’un Türkiye’deki seçmen davranışı ve siyasi partilerle ilgili kitapları okunabilir.

Prof. Dr. İlber Ortaylı
Maurice Duverger’nin "Siyasi Partiler"i; İbn’ül Emin Mahmut Kemal’in "Son Sadrazam"ının üçüncü cildi; Tarık Zafer Tunaya’nın kitapları, yakın tarih için okunabilecek kitaplar. Bir de Ali Birinci’nin "Hürriyet İtilaf"ı ile Yılmaz Öztuna’nın "Osmanlı Tarihi"nin son cildi okunabilir.

Ercan Karakaş
Siyasetteki krizi anlamak için, Prof. Dr. İlhan Tekeli’nin "Yeni Bir Siyaset Kültürü Üzerine Düşünceler"i, Prof. Zafer Üskül’ün "Devletin Yeniden Yapılanması" kitapları okunabilir. Siyasetle ilgili olarak Türker Alkan’ın "Siyasal Ahlâk ve Siyasal Ahlâksızlık"ı ve ekonomik krizin daha iyi anlaşılmasını sağlaması açısından Prof. Dr. Erinç Yeldan’ın "Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi / Bölüşüm, Birikim, Büyüme" isimli kitabını önerebilirim. Metin Toker’in altı kitaptan oluşan "Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları 1944 - 1973"ü; yakın geçmişin siyasal ilişki ve olaylarını bilmek bakımından önemli bir kitap. Bir de Prof. Dr. Gülten Kazgan’ın "Yeni Ekonomik Düzende Türkiye’nin Yeri" isimli kitabı okunabilir.

Derya Sazak
Türkiye siyasetinde çalkantılı bir dönemden geçiliyor. Yeni arayışlar, yeni oluşumlar gündemde. Bu yaz sıcağında siyasetle ilgilenmek sıkıntılı bir uğraş olsa bile önümüzdeki dönemi çözmeye yarayacak kitaplar okumakta da yarar var: "Türkiye’de Geri Kalmışlığın Tarihi", İsmail Cem; "Melez Desenler", Nilüfer Göle; "Silahsız Savaş", Onur Öymen; "Türkiye İşçi Partisi", Artun Ünsal; "Öteki DSP", Rıdvan Akar; "Üçüncü Yol", Anthony Giddens.

Prof. Dr. Necla Arat
Başucu kitaplarımız arasında Mustafa Kemal’in "Söylev"i baş köşede yer almalı. Toplumun yarısı oldukları halde siyasal temsilleri inanılmaz ölçüde ihmal edilmiş olan kadınlarımız ise yeni bir siyasal bilinçlenme için Heidi Wedel’in "Siyaset ve Cinsiyet"i ile R.W Connell’in "Toplumsal Cinsiyet ve İktidar"ından yararlanabilirler.