‘Yasal düzenleme ve bilinç eksik’

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy dün, tarihi eser kaçakçılığı konusunda Cumhuriyet tarihinin tek seferde en büyük operasyonlarından birinin sonlandırıldığını ve Lidya dönemine ait sikkeler başta olmak üzere pek çok tarihi eserin ele geçirildiğini duyurdu. Yaklaşık 70 bin tarihi eserin ele geçirildiği operasyonla kurtarılan eserleri İzmir Müze Müdürlüğü ekibi inceledi. Eserlerin tamamının orijinal ve tarihi eser olduğunu belirleyen ekipler, özellikle tarihte paranın ilk basıldığı medeniyet olan Lidyalılar dönemine ait “elektron” adı verilen 6 sikkenin oldukça değerli olduğunu saptadı. Milliyet’e konuşan arkeolog ve tarihçiler, bu tür operasyonların önemli olduğunun, Türkiye’nin ciddi sorunlarından birinin tarihi eser kaçakçılığı olduğunun altını çizdi.

‘Gümrükte arkeolog şart’

Arkeolaglar Derneği Başkanı İlkay İvgin: Bu başarılı operasyondan ötürü İç İşleri Bakanlığını ve emniyet teşkilatını Arkeologlar Derneği adına kutlamak istiyorum. Tarihi eser kaçakçılığında şöyle bir sistem var. Kaçak kazıcılar sit alanlarından elde ettikleri eserleri toplayıcılara veriyorlar. Toplayıcılar da eserlerin yurt dışına çıkarılmasında görev alan gruplara. Bu, kara ya da deniz yoluyla oluyor. Bu sistemin önüne geçilmesi için de gümrüklerde, gümrük muhafaza ekiplerinin uyanık olması gerekiyor. Orada belki de gümrük muhafa bölümünde bir arkeoloğun görev alması da önemli olabilir. Arazi kaçaklığını önleme konusunda da arazi teşkilatlarının kurulması büyük bir önem arz ediyor. 65 bin eser, eminim ki sadece Manisa ve İzmir bölgesine ait değildir. Tüm Türkiye’den toplanmış ve o bölgede yakalanmıştır. Tabii eserlerin hangi bölgeden olduklarına da bakmak gerekiyor. Henüz eserlerle ilgili bilgiye sahip değilim.
‘Sistem koruyamıyor’

Arkeolog Prof. Dr. Mehmet Özdoğan: Türkiye’de kaçakçılık uzun yıllardan beri varolan ciddi bir sorun. Bunun temel nedenide Türkiye’de kültür envanterinin ve arazi teşkilatının olmaması. Sadece müzeler var ancak müzelerin araziye çıkma imkanları yok. Başka ülkelerde müzelerden bağımsız bir şekilde arazi teşkilatı vardır ve onlar bölgelerinden sorumludurlar. Türkiye’deki sistem eserleri korumaya uygun bir sistem değil. Ancak biri ihbar ederse ihbar üzerine bir şeyler yapılabiliyor. Halbuki alandaki tahribattan kim sorumlu onun yanıtı yok. Bu Türkiye’de genel bir sorun.
‘Yasalar yetersiz’

İstanbul Üniversitesi Öğretim Görevlisi Doç.Dr. Erkan Konyar: Kültür Bakanlığı’nın veya kolluk kuvvetlerinin bu yöndeki çalışmaları, takdir edilmesi gereken çalışmalar. Türkiye’de özellikle Anadolu kaynak ülke olduğu için eski eser ticareti ve kaçakçılığı ne yazık ki çok yoğun. Eski eser kaçakçılığının önlenmesi konusunda hem uluslararası boyutta hem de bizim yasalarımız çerçevesinde bir sürü yasal düzenlemeler var. Ama ne yazık ki bazen yeterli olmuyor. Bu noktada sivil topum örgütleri de çalışmalar yapıyor. Eski eser bilincini yaratmamız gerekiyor. Çünkü bunun sahada önlenmesi gerekiyor. Sadece kolluk kuvvetlerinin faaliyetleri değil de halkın bilinçlenmesi noktasında da Kültür Bakanlığı’nın çok iyi çalışmalar yapması gerekiyor.

Türkolog ve Milliyet yazarı Ali Canip Olgunlu: Ele geçirilen tarihi eserler arasındaki 52 bin sikke son derece önemli hatta ele geçirildiği yer İzmir ve Manisa bölgesi. Malumunuz Manisa bölgesindeki en önemli yer Sardes’tir. Sikke’nin elektron adını verdiğimiz ilk paranın icat edildiği yer. Bir diğer yer de yanı başındaki İzmir’deki Simirna’dır. Kültür merkezlerinde böyle bir kaçakçılığa engel olmaları ve önüne geçmeleri son derece önemli. Tabii ki büyük bir bölümü sikke olmasıyla birlikte ele geçirilen eserleri bilemiyorum. Ama muhtemelen heykkelerdir. Ele geçirilmesi önemli.

BAKAN ERSOY: 65 BİN ESER AİT OLDUĞU TOPRAKLARDA KALDI

‘Cumhuriyetin en büyük tarihi eser operasyonu’

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, İzmir ve Manisa’da gerçekleştirilen Cumhuriyet tarihinin en büyük tarihi eser kaçakçılığı operasyonuyla 65 bin adet eserin ait olduğu topraklarda kaldığını belirtti. Bakan Ersoy, sosyal paylaşım sitesi Twitter’daki hesabından yaptığı açıklamada, “İzmir ve Manisa’da gerçekleştirilen Cumhuriyet tarihinin en büyük tarihî eser kaçakçılığı operasyonuyla 52 bini sikke olan 65 bin adet eserimiz ait olduğu topraklarda kaldı. Operasyonu yürüten, İçişleri Bakanlığımıza ve Cumhuriyet Savcılığımıza teşekkür ediyorum” ifadelerini kullandı. 11 bin yıl öncesine ait olduğu değerlendirilen pişmiş topraktan vazonun da bulunduğu eserler arasında Helenistik, Roma ve Bizans dönemine ait altın, gümüş ve bronz sikkeler, altın küpe, çok sayıda heykel, yüzük, bilezik, mühür, tıbbi amaçlı kullanılan aletler, demir ve bronz heykelciklerin de bulunduğu belirlendi. Önceki gün İzmir’in Menemen ile Manisa’nın Salihli ve Turgutlu ilçelerindeki operasyonda 65 bin parça tarihi eser ile 70 bin dolar ve 11 bin avro ele geçirilmiş, yedi kişi gözaltına alınmıştı. Adliyeye sevk edilen şüphelilerden 4ü tutuklanırken, 2si ise adli kontrol şartı ile serbest bırakıldı.