“Denizcilik eğitiminde dünyanın ilk beşi arasına gireceğiz”

Ülkemizin denizcilik ihtisas üniversitesi olan Piri Reis Üniversitesi’nin kurucu rektörü olan Prof. Dr. Osman Kamil Sağ, her yönüyle farklı bir akademisyen. 41 yıllık akademik hayatının 35 yılını denizcilikle ilgili branşlarda uzmanlaşarak geçiren
Prof. Sağ, ülkemiz denizciliğinin ileri gitmesi için ürettiği projelerle tanınıyor.
8 bin 400 üyeli Deniz Ticaret Odası’nın kurduğu Piri Reis Üniversitesi’ni dünyanın en iyi beş denizcilik okulu arasına sokmak için çabalayan Prof. Sağ, IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü) tarafından Küresel Açık Deniz Eğitim Merkezi Başkanlığı’na seçildi. Prof. Sağ ile Türkiye’de denizcilik eğitimi ve kurmayı planladığı sivil deniz müzesi üzerine bir sohbet gerçekleştirdik.

Makine mühendisliği eğitimiyle başlayan meslek hayatınız 2008’de mavi sularda yol almak isteyen denizcilerin yetiştiği bir üniversitenin kurucu rektörlüğe uzandı. Dünya denizcilik eğitiminin en bilinen isimleri arasına girmeden önce neler yaptınız?

Babam tabip subay olduğu için çocukluğum Anadolu’nun pek çok ilinde geçti. Fakat yaz aylarında İzmir’de denizin içinde olmayı öylesine severdim ki babamın ısrarıyla yanlarına dönerdim. 1967’de Konya Maarif Lisesi’nden hemen sonra ABD-llinois MacArthur High School’dan burs kazandım. Şans eseri kaldığımız aile teknelere ve deniz kültürüne çok meraklıydı. Göllere yakın olduğumuzdan teknelerde çalışmamıza, makine dairesinde kalmamıza izin verirler, hatta zor görevler verirlerdi. Böylece deniz aşkı içime işledi. 1971’de Boğaziçi Üniversitesi Makine Mühendisliği’nden mezun olduktan sonra burslu olarak İngiltere Liverpool Üniversitesi’ne gemi makineleri konusunda yüksek lisans yapmaya gittim. Doktoramı da aynı bölümde tamamladım. 1978’de Türkiye’ye dönüp denizcilik sektöründe çalışmak istedim. Tek akademi olan İTÜ’ye bağlı Gemi İnşaatı ve Deniz Bilimleri Fakültesi’nde çalışmaya başladım. Çok genç yaşta,
39 yaşında profesör olduğumda denizcilikten başka bir şey düşünemez hale gelmiştim.

“Mezun olunca yüksek ücretle iş buluyorlar”

Ülkemizin ilk uzmanlık vakıf üniversitesi Piri Reis oldu. Büyük Türk denizcisi ve bilim adamı Piri Reis’in adının verildiği üniversitenin kuruluş öyküsünü ve Türk denizciliğine katkılarınızı öğrenmek isteriz...

İTÜ’den ayrıldıktan sonra birkaç yıl denizcilik üzerine danışmanlık yaptım. Deniz Ticaret Odası yönetimi birkaç yıl içinde gerekli izinleri alarak üniversitenin kuruluşu için adımlar attı ve kurucu rektörlük için beni uygun gördüler. Amacım Piri Reis Üniversitesi’ni dünyanın en iyi beş denizcilik okulu arasına sokmak. Bunun için altyapımızı tamamladık. Yeni yerleşkemize geçtiğimizde fiziki şartlarımızda büyüyeceği için öğrencilere gerçek bir denizcilik fakültesinde okuduklarını hissettireceğiz. 630 deniz eğitimi alan öğrencimiz var. Öğrencilerimizin büyük bölümü burslu. Kurucularımız arasındaki armatörler öğrencilerimize öğrenim kredisi veriyor. Böylece genç denizcimiz mezun olduktan sonra kolayca ve yüksek ücretle iş bulurken öğrenciyken aldığı krediyi maaşından küçük kesintilerle ödüyor. Okulumuza bir gemi kazandırabilirsem denizcilik eğitimimiz dünya standartına yükselecek. Bir de okulumuzu yatılı hale getirirsek denizcilik için bir adım daha atmış oluruz.

Denizcilik okulları için eğitim gemisi şart mıdır? Denizcilik eğitiminin olmazsa olmazları nelerdir?

Evet. Çünkü gemi olursa açık deniz eğitimlerini yaparken okul içinde yapıyor gibi yüksek verim alırız. Ben öğrencilerle kamarada kalırım, makine dairesinde eğitim veririz, öğrenciler gece nöbeti tutar, seyir kuralları yerinde öğrenilir. Öğrenci açık denizde hocasının öğrettiklerini çok daha kolay kavrar. Ast-üst ilişkisi en iyi açık denizde öğrenilir. Denizcilik mesleğinde de ast-üst ilişkisi, disiplin çok önemlidir. Denizde pratik yapmak da çok önemli. Biz Piri Reis Üniversitesi olarak tüm bunları öğrencilerimize vermeye çalışıyoruz. Aynı zamanda su sporları mutlaka olmalı. Kürek, kano, sualtı sporları gibi. Hayalim bu okul gemisiyle kıyılarımızı dolaşıp denizciliği anlatırken, öğrencilerimizin eğitim alması.

“Pul koleksiyonum bile mevcut”

Ülkemizde deniz müzesi denince akıllara askeri müzeler geliyor. Oysa öncülüğünüzde bir sivil deniz müzesi kurulma projesi var. Ülkemizin ilk denizcilik müzesinde neler olacak?

Ülkemizde insanların deniz kültürünü doyasıya yaşayabileceği bir müze yok. Beşiktaş’taki Askeri müze bu boşluğu dolduruyor ama sivil ve ticari bir müzenin olmaması beni çok düşündürüyor. Böyle bir müzede koleksiyonerlerin ellerinde sadece kendilerinin görebildiği, denizciliğe meraklı insanlarla paylaşmak istediği pek çok ürünü biraya getireceğiz. DTO (Deniz Ticaret Odası) üyesi 8 bin 400 denizciye çok güveniyorum. Benim
45 yılda topladığım binlerce denizcilik malzemesi var. Eski denizcilik araçları olan sekstant, iskandil, telgraf makinesi, manyetik pusula ve deniz fenerlerinden modern cihazlara kadar birçok malzeme bu müzede olacak. Doldurulmuş deniz canlıları ya da kişisel hatıralar da toplayacağız. Böylece ülkemizin en geniş yelpazeli deniz müzesini Tuzla’da kuracağız.

Siz de çok iyi bir koleksiyonersiniz. Eskiye olan tutkunuzdan bahseder misiniz?

Memur çocuğu olduğum için
her şeyi koruyarak büyüdüm. Sahip olduğum değerleri korumayı ve yıpratmamayı öğrendim. Mütevazı yaşam şekli bana hiçbir şeyi atmamayı öğretti. Okuduğum Teksas-Tommiks’leri bile atmadım. Hatta annemin bana, İngiltere’ye yazdığı mektupları... Girdiğim pek çok müzayede de müzemiz için malzeme topladım. İngiltere’de bir İngiliz dostumun yardımıyla dört ciltten oluşan muhteşem bir Osmanlı kitabı aldım. 1641 yılının orijinal basımı
olan bu kitap Osmanlı’nın devlet yönetimiyle ilgili. Bunun gibi yüzlerce antika ve tarihsel eserim var.
23 değişik konu başlığında binlerce malzemem var. Pul koleksiyonum bile mevcut. Gittiğim ülkelerde akademik çevrelerin ya da denizcilik bürokrasisinde üst yöneticilerin bana verdiği hediyeler de müzede olacak. Gönüllülerin bu tür eserlerini toplayarak zengin bir denizcilik müzesi oluşturacağız.

Dünya Denizcilik Örgütü size birbiri ardına çok saygın görevler veriyor...

Londra merkezli IMO en son bana yeni bir görev verdi. Global On Board Training Center Açık Deniz Eğitim Merkezi’ni kurdu ve başkanlığına beni seçti. Rusya, Çin, Kore ve Japonya ile Türkiye’de bu eğitimi verecek. Ayrıca açık denizde hiç staj imkanı bulamayan yabancı öğrencilere de yardım edeceğiz. Okulumuzun gemisinin olması bunun içinde çok önemli.
Bu görevimizde kullanmak üzere açık deniz eğitimlerini okul gemimizde vereceğiz.

Denizcilik artık erkek mesleği olmaktan çıkıyor
Piri Reis Üniversitesi Gemi Makineleri İşletme Mühendisliği’nde okuyan Melike Güvenç okulun 37 kız öğrencisinden biri. İlk günlerde okulun bahçesine bile çıkmaktan çekindiğini söyleyen Güvenç iyi bir denizci olmayı hedefliyor. Melike Güvenç, “Beşiktaş-Kadıköy vapuruna bindiğimde hep makine dairesini izlerdim. Bir gün izin alıp içine girdim ve makine lostromosu (sorumlusu) ile konuştum. O bana tüm incelikleri anlattı. Gemi makinecisi olacağım için gururluyum
ve bir an önce mesleğime başlamak istiyorum” dedi.

Prof. Sağ’ın uluslararası görevlerinden bazıları ve Türk denizciliğine katkıları
l 5 kıtadan 45 üniversitenin üye olduğu Dünya Denizcilik Üniversiteleri Birliği (İAMU) kurucu başkanlığı
(1999-2001)
l Dünya Denizcilik Üniversite Öğrencileri Birliği (IAMUS) Kurucu Başkanlığı (2000)
l Uluslararası Akdeniz Ülkeleri Denizcilik Birliğinin (IMAM) Başkan Yardımcılığı (1990-97)
l Türk yüksek öğrenimine İtalya ve
Japonya lyodlarının getirilmesi
l İTÜ’ye M/S Akdeniz ve M/S Hopa’nın kazandırılması
l Gemi Adamları Sınav merkezi Kurucu Başkanlığı
l 27 doktora ve yüksek lisans danışmanlığı
l İTÜ’ye devlet bütçesi haricinde
22 laboratuvar-simülatör, 49 yeni bina,
53 kara-deniz taşıtı, Tuzla kampüsüne
360 metre mendirek, 8 büyük
uluslar arası proje, 13 ikili protokol, toplam 39 milyon dolarlık katkı