Seyir defteri: Temel Reis

Koşullar ne olursa olsun, bir yerlerde zulası vardır. Konservesinden sıkarak fışkırttığı ıspanağı havada yutar, insanüstü bir güçle hasmına saydırmaya başlar. Senelerce çocuklara zulüm olan ıspanak seanslarının tek haklı gerekçesi olan Temel Reis, iddia edilen demir potansiyelinin getirisi pozularını şişire dursun..

Çizgi animasyon dünyasının en dayanıklı karakterlerinden biri olan Temel Reis, ilk kez 1929’da E.C. Segar’ın Thimble Theater isimli dizinde görücüye çıktı.Illinois’de doğan Segar,kariyerine 1914’de Chicago’da başladı ve 1919’da Hearst’ın New York Evening Journal’ı için sendikalı Thimble Theater dizisini yaratması için kiralandı.Thimble Theater, Ham Gravy, kız arkadaşı Olive Oyl (Safinaz) ve onun kardeşi Castor’un maceralarını anlatıyordu.1924’de ekstra bir renkli Pazar sayfası ekleme riski başarı ile sonuçlandı. Segar’ın karikatür dizisi kompleks yayınlanıyordu; enine boyuna yapılan ve sık sık aynı şekilde devam eden serseri hikayeler.. Ama güçlü ana karakter sıkıntısı çekiyordu.

Thimble Theater’ın 17 Ocak 1929’da yayınlanan bölümünde, Ham ve Castor, efsanevi Whiffle Hen’i aramak için bir tekne ve tayfa kiralamaya karar verir. Rıhtımdaki sinirli ve tek gözlü denizciye yaklaşırlar ve Castor sorar; 'Sen bir gemici misin?' 'Evet, sen kovboy mu sandın?' yanıtı gelir ve okuyucular Temel Reis ile tanışmış olurlar.

Bir kaç ay sonunda, Temel Reis, Whiffle Hen arayışlarını şekillendiren çizgilerde yardımcı karakterden ana karaktere dönüşür.Ve ne zaman Segar bu macerayı bitirmeye ve denizciyi emekliye ayırmaya çalışır, o zaman gözü dönmüş ve çoktan artmış Temel Reis fanatikleri Hearst Sendikası ile iletişime geçip, hayranı oldukları karakter ile ilgili daha çok macera talep ederler.Segar mecbur kalır ve denizci, Safinaz’ın sevgilisi Ham’ın yerini alır, Castor’ın rolünde kesintiye gidilir ve dizi “Thimble Theater, Temel Reis Başrolde” olarak etiket değiştirir.

1930’ların başı Amerikan animasyon stüdyolarında süren şiddetli pazar payı kapma yarışı dönemi idi. Ticari strateji gereği çoğu stüdyo, yeni 'çizgi yıldızlar' arayışına girdi. Disney, Miki Fare dizisinin yardımcı erkek oyuncularından Donald Duck ve Goofy ile şansını denedi ve başarısına başarı kattı.

Warner Bros da benzer stratejiler sonucu Bugs Bunny ve Duffy Duck’a başrol şansı verdi.

Fleischer Stüdyoları ise gerekli karizmaya sahip olmayan Bimbo adlı ezik karaktere bir kız arkadaş yaratmakla araladığı ticari kapının arkasından ışıl ışıl parlayan Betty Boop’a kavuştu.Ve geçen yazıyı ayırdığım bu hatun kişi, kısa zamanda stüdyonun en önemli karakteri haline geldi. Betty Boop’a gösterilen bu ilgiden payını alması için yeni bir karaktere ihtiyaçları vardı ve böylece yeni bir seri üretme fikrine kapıldılar.

Segar’ın dizisinin büyük hayranı olan Max Fleischer, Hearst Sendikası ile bağlantı kurup, Temel Reis’in yayın hakları için talepte bulundu. İki şirket arasında 17 Kasım 1932’de bir anlaşma imzalandı. İlk Temel Reis filminin üretim aşaması gizlilik içerinde gerçekleştirildi. Tecrübeli animatör Roland Crandall görevlendirildi ve film yayınlanmadan önce bile ulaşılan başarıdan gözü dönen Fleischer Biraderler anlaşmayı beş yıl uzattı.

Crandall’ın filmi,1933’de, Betty Boop serisinin bir bölümü olarak yayınlandı; 'Betty Boop, Temel Reis’i Sunar' ..

Gazetelerin filmle ilgili yaptığı tanıtımın arkasından, Temel Reis önündeki on yıl içerisinde değişik varyasyonlarının akıtılacağı bir kalıba girmişti bile.

Ve Fleischer’ların Temel Reis serisi ivedi bir başarı yakaladı. 'Sadece bir tesadüf olabilir, ya da şans; fakat Segar karakterleri Fleischer stiline tam oturdu.' diye açıklıyor bu sonucu, eski bir Temel Reis animatörü olan Myron Waldman.

popeye (Nam-ı diğer Temel Reis): Koşullar ne olursa olsun, bir yerlerde zulası vardır. Konservesinden sıkarak fışkırttığı ıspanağı havada yutar, insanüstü bir güçle hasmına saydırmaya başlar. Senelerce çocuklara zulüm olan ıspanak seanslarının tek haklı gerekçesi olan bu karakter iddia edilen demir potansiyelinin getirisi pozularını şişire dursun, Focus Dergisi; “Ispanak gerçekten de demir içeriyor, ama küçük bir miktarda. Bir kilo ıspanakta 3 miligram demir bulunuyor. Oysa bir kilogram mercimekte 5 miligram, bir kilo yumurta sarısında da 6 miligram demir var. Öyleyse, özellikle Temel Reis çizgi romanındaki kuvvet macunu ıspanak efsanesi nereden geliyor? Nedeni, 1800'lü yıllarda Amerikalı bir araştırmacının yaptığı hata. Bu araştırmacı, bir kilo ıspanakta 3 yerine, yanlışlıkla 30 miligram demir bulunduğunu belirtiyor. Hata daha sonra açıklanıyorsa da, efsane bir kere doğmuş oluyor.” diyor ve bizim gaza gelip yediğimiz ıspanaklar yanımıza kalıyor. Ayrıca Temel Reis’in sürekli pipoyla gezmesi de akla bambaşka sorular getiriyor. Onca hay huy içinde neyi inhale etmenin peşindesin be adam, nedir bu kadar önemli olan?

safinaz (Temel Reis’in manitası): Fiziksel anlamda pek avantajlı olmasa da, esas oğlanımızın ezeli düşmanıyla sık sık yaptığı kavgaların öznesidir kendisi. Kabasakal ve Reis arasında bocalar durur. Ve bu gel-gitlerden maksimum Temel Reis etkilenir. Nihai bir karara varmak isteyen çocuk yaştaki izleyenlerin kafasında “Ulan aşk böyle bir dengenin ürünü mü? Gönül sevdiğine değil, güç getirene mi konuyor?” gibi soruların oluşmasına yol açıyor. Yani isminin Türkçe’ye “Safinaz” (bkz. katıksız naz ) olarak çevrilmesi karakterinin bir yansıması. Kağıt üzerinde Kaba Sakal kirli, pis, şişko bir erkek ama Temel Reis de pek matah bir şey değil ki, ıspanak üreticilerinin attığı sakallarla hayatını idame ettiren bir o kadar çirkin, ve epeyi de yaşlı bir adam. Bu karakterin sıkı hayranlarından biri olduğunu iddia eden Nurgül Yeşilçay, Kapris Dergisine verdiği bir röportajda ;"Temel Reis'in eşi Safinaz'ı oynamak isterim. Temel Reis ıspanak yiyerek gücüne ulaşınca, Safinaz da ona sarılıyor ve aralarında güçlü bir bağ kuruluyor. Kim istemez güçlü bir erkeğin yanında olmak. Her kadın, kendisini güçlü bir erkeğin yanında görmek ister. Bu yüzden bu karekteri canlandırmak isterim." Seymen Ağa’nın bittiği yerde Temel Reis mi başlıyor nedir? Moschino’nun ürettiği Cheap and Chic ise, kadınlara Temel Reis ile Safinaz'ın fantastik aşkından esinlenilerek her şeyin fazlasıyla ciddiye alındığı yaşama, tarzı ve kokusuyla çılgınlık, yaramazlık, eğlence ve mizah vaat ediyormuş, ilginç!

kaba sakal: Safinaz’ın hafif meşrep hareketlerinin can verdiği bir çizgi karakterdir. Normal şartlarda Temel Reis’i paketleyebilecekken, çizgi film dünyasının Reis’e bahşettiği avantajlar hasebiyle hüsrana uğrayan isim olmuştur. Aynı dünyanın yasaları uyarınca traş olması ve düzgün konuşması engellenmiş, dolayısıyla çizgi film takipçilerinin can düşmanı olmuştur. Halbuki Safinaz, Temel Reis’in olduğu kadar onundur da... Ayrıca Temel Reis’in çizgi dizide dayattığı ıspanakla sağlıklı yaşam tezine karşı alkol ve serkeşlikle de, çeşitli gönüllerin yeni bir taht için mahalle marangozlarını aramasını sağlamıştır. Kaba Sakal, özenle berbat hale getirilmiş tipini bir kenara bırakırsak Reis’e alternatif özgür bir hayatın timsalidir.

wimpy: Temel Reis’in portatif yalakası. Kaba Sakal’ı gördüğünde ortamdan sıvışır ama ıspanak naklini sağlayan yine bu isimdir. Aslında tembel, tırsak ve bencildir. Temel Reis’in bu zat-ı muhteremden nasıl bir dost tuttuğu anlaşılamaz ama tahminimiz o ki, Reis olmadık bir yerde Wimpy’nin sağlam bir delikanlılığını görmüş ve bu görüş doğrultusunda onu müteaddit defalar hamburgere boğmuştur. Müteakip yıllarda, adıyla bir çok yetersiz meydan büfelerine ve tırt hamburger dükkanlarına ilham verecek olan Wimpy, izleyenler arasında oburluk ve obezlikleriyle nam salanlara ince selamlar göndermekle yükümlüdür.

Temel Reis Müzesi

Temel Reis çılgınlığı özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde sıkça paraya tahvil edilmiş. İş “Ispanakçıların sponsorluğunda bir çizgi dizi mi la bu?” görüşlerinden öteye taşmıştır. Öyle ki, ABD’nin Illionois eyaleti yakınlarındaki Chester’de bir Temel Reis Müzesi kurulmuş; giriş bedeli öğrenci için 10 dolar, tam 25 olarak belirlenmiştir. Çeşitli orijinaller ve Temel Reis’in Avrupa’da ilk gösterime girdiği televizyon kanallarının da yardımıyla bir çok resimler, filmler sergilenmektedir. İlginçtir, bir okul gezisinde görme şansına eriştiğimiz bu müzenin bekçisi olanca vurdumduymazlığıyla Temel Reis ve Kaba Sakal arası bir halet-i ruhiyede gidip gelmektedir.