Dile getirilmeyen bir problem: kabızlık

Lif zengini sebzelerden, zengin probiyotik kaynaklarından uzaklaştıkça bedelini rahatsız edici bir sorunla ödüyoruz. Kabızlık probleminin son derece ciddi sağlık sorunlarına gebe olduğunun farkında mısınız?

Günümüzde kabızlık çok yaygın. Sistemimiz her gün en az bir defa boşaltım yapmak üzere tasarlanmıştır. Ama iki-üç günde bir, hatta haftada bir tuvalete giden, bu yüzden karın ağrısı, şişlik, gaz ve rahatsızlık çeken öyle çok insan var ki… Maalesef bu nadiren dile getirilen bir problem. Hatta pek çok kişi bu sorununu doktoruyla bile paylaşmıyor. Kabızlık deyip geçmeyin! Kronik kabızlık ile kolon kanseri arasında ciddi bir korelasyon olduğunu işaret eden çalışmalar var⁽¹⁾. Peki, ne oldu da bu problem bu kadar arttı? Cevap çok basit: Yeterince lif tüketmiyoruz ve probiyotiklerimizi kaybediyoruz. Diyetimiz sebzeler, yeşillikler açısından çok fakir. Beslenme modelimiz bağırsakların etkin bir şekilde çalışması için elzem olan dost bakterilerden yoksun. Üstüne bir de bol bol ekmek, pizza, makarna ve işlenmiş yiyecek tüketmek sorunu daha da kötüleştiriyor.

İlaçlar çözüm değil!

Evet, kabızlık kendi başına bir hastalık değildir. Ama bu sorunu hafife alabilirsiniz anlamına gelmiyor. Sık sık kabız olmak, tuvalete çıkarken zorlanmak bir sağlık sorununun belirtisi olabileceği gibi pek çok hastalığa da zemin hazırlar. Bu can sıkıcı durumu çabuk yoldan halletmeye çalışarak bir müshil ilacı almak ise uzun vadede problemin daha da kötüleşmesine ve kronik bir hâl almasına neden olur.

Müshil ilaçlarının çoğu vücuttaki suyu kalın bağırsaklara çekerek etki eder. Bu da susuz kalmanıza, vücudunuzdaki elektrolit dengesinin bozulmasına neden olarak kalp aritmisi, halsizlik ve disoryantasyon gibi sorunlara yol açabilir. Vücuttan suyun çekilerek bağırsaklara gönderilmesini sağlayan bu ilaçların böbrek sorunları, hatta böbrek yetmezliği riskini artırdığını gösteren araştırmalar ⁽²⁾ var.

Doğal olduklarına bakmayın

Bir diğer ilaç grubu da bağırsak hareketlerini stimule ederek etki eder. Bu ilaçların bitkisel kökenli versiyonları da var. Hatta çok da popülerler. Aman doğal olduklarına bakmayın tüm müshil karışımlarından uzak durun -her zaman altını çizdiğim gibi- bir şeyin doğal olması zararlı olmadığı anlamına gelmez. Mesela sinamekiyi ele alalım. Kimyasal muadilleri gibi bağırsak hareketlerini artırarak etki eden bu bitkiyi ayda yılda bir kullanmakta bir sakınca olmayabilir. Ama siz gidip her gün birkaç defa sinameki çayı içmeye kalkar, tuvalete gitmek için devamlı bu bitkiden medet umarsanız ciddi sorunlarla karşılaşacağınızı bilin. Bir süre sonra bağırsak duvarınız kendi kendine kasılma yeteneğini kaybetmeye başlar. Daha da kötüsü sinameki çayı çok tüketildiğinde karaciğer fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir, hatta karaciğer yetmezliğine kadar giden bir tablo bile ortaya çıkabilir. Kadınların çok sevdikleri, form çay olarak pazarlanan karışımların ana maddesi nedir biliyor musunuz? Sinameki! Aman dikkat!

LİF DOPİNGİ İÇİN

- Yer elması

- Brokoli

- Kabak

- Brüksel lahanası

- Keten tohumu

- Kuru bakliyat

- Enginar

- Badem

- Bamya

PEKİ, NE YAPMALI?

KRONİK kabızlıktan şikâyetçiyseniz ilk yapmanız gereken diyetinizden gluteni çıkarmak olmalı. Vücut tarafından sindirilemeyen bu molekül bağırsak duvarına yapışarak bağırsak duvarına zarar verir.

EĞER çayınızı, kahvenizi tatlandırıcıyla içiyorsanız kabızlığa davetiye çıkarıyorsunuz demektir. Bu kimyasal zehirlerden uzak durun.

KABIZLIK probleminin perde arkasında tiroid bezinin az çalışması olabilir özellikle de soruna kilo vermede zorlanma, yorgunluk, ciltte kuruluk, uykuya meyil, üşüme gibi belirtiler de eşlik ediyorsa. Bu durumda hipotriodi ihtimalinin elenmesi için tiroid fonksiyonlarına bakılması gerekir.

PEK çok ilacın yan etkilerinden biri kabızlıktır. Listenin en üst sıralarında ağrı kesiciler, antidepresanlar, antibiyotikler ve müshil ilaçları var. Hepsinden uzak durun.

EGZERSİZ bağırsakların çalışmasına yardımcı olur. Günde yarım saat yürümek bile sorunu çözmeye yeterli olabilir. Mekik çekmenin de karın kaslarını çalıştırarak bağırsak hareketlerini stimule ettiğini unutmayın.

MAGNEZYUM eksikliği kabızlığa neden olabilir. Problemin arkasında magnezyum eksikliği olup olmadığı laboratuvar testi ile anlaşılabilir. Magnezyum zengini bir diyet ve gerekirse magnezyum takviyesi ile desteklenmeli.

YETERİNCE su tükettiğinizden emin olun. Kabızlığın nedenlerinden biri de yeterli miktarda su içmemektir.

BAĞIRSAKLARINIZIN düzenli çalışmasını istiyorsanız diyetinizin başköşesine lif zengini sebzeleri ve ev yoğurdu, kefir, ev turşusu gibi probiyotik zengini besinleri eklemelisiniz. Bağırsak floranız ne kadar sağlıklı olursa tuvalet ziyaretleriniz de o kadar düzenli olur.

HER sabah uyanır uyanmaz 2 yemek kaşığı sızma zeytinyağı için, kahvaltınızı edin ve yarım saat sonra tuvalete gidin. Bu ritüeli alışkanlık haline getirin. Bağırsaklarınıza dışkılama refleksini yeniden öğreteceksiniz. Sadece kabızlık problemi çekenlere değil, sağlıklı olmak adına herkese sabah sızma zeytinyağı içmelerini öneriyorum.

Deneyin:
KABIZLIK SALATASI

- Yer elması

- Havuç

- Sarımsak

- Sızma zeytinyağı

- Dereotu

- Limon

Yer elmalarını ve havuçları soyup doğrayın. Ben bu salatayı hazırlarken yer elmalarını ve havuçları halka halka kesiyorum. Üstüne dereotunu ekleyin. Sarımsakları dövün; böylece sarımsağın içindeki etken maddeler açığa çıkacaktır. Bol zeytinyağı ve limon suyu ile sarımsakları birlikte harmanlayın. Hazırladığınız sosu salatanın üstüne ekleyin.

Bir not: Yer elması kabızlığa karşı koruyucu maddeler içerir. Yer elmasını zeytinyağlı kereviz yapar gibi biraz havuç, zeytinyağı, soğan ve bir-iki diş sarımsakla da pişirebilirsiniz.

1 Chronic constipation linked to increased risk of colorectal cancer ScienceDaily, 22 Kasım 2012

2 “Constipation and Incident CKD”Miklos Z. Molnar, Praveen K.

Journal of the American Society of Nephrology, JASN November 2016, ASN.2016060656; DOI: https://doi.org/10.1681/ASN.2016060