Yazarımız Fikret Bila, F - Tipi cezaevlerine mahkumlardan önce girdi, inceledi. Ve işte sonuç:
Kamuoyunda tartışılmakta olan (F) tipi cezaevinin Ankara Sincan’da yapımı tamamlanan örneğini foto muhabiri arkadaşım Ümit Bektaş’la birlikte gezip, inceleme olanağı bulduk.
Başta tutuklu ve hükümlü aileleri olmak üzere sivil toplum kuruluşlarının kamuoyunun dikkatine getirdikleri soruları da yetkililere yönelterek yanıtlar aldık.
Hücrelerin kapısı açık, istenildiğinde havalandırmaya çıkılabiliyor İçeride para yok, haftada 35 milyon harcama limitli kredi kartı var
Önce insani boyut...
(F) tipi cezaevlerine yöneltilen eleştirilerin başında, “hücre tipi cezaevleri olduğu" iddiası ve buna karşı da “hücre ölümdür" sloganıyla gerçekleştirilen eylemler vardı.
Üç bloktan oluşan Sincan (F) Tipi Cezaevi’nde, kamuoyunda tasvir ve hayal edildiği gibi bir “hücre" yok. Cezaevi, tek ve üç kişilik olarak düzenlenmiş. “Hücreöden kasıt, bu “odaölarsa, fiziki ve kültürel ihtiyaçlar açısından taşıdıkları özellikler, “hücre" kavramına uymuyor.
Havalandırma sıkıntısı yok
Tek kişilik odalar, tuvalet ve duşuyla birlikte 12 metrekarelik bir alana sahip. Yan yana üç ve dört tek kişilik odanın açıldığı, ortak havalandırma sahası da 45 - 50 metrekare arasında değişiyor. Yan yana odalarda kalan mahkumlar birlikte havalandırmaya çıkma, birbiriyle konuşma, görüşme olanağına sahipler. Havalandırmaya açılan kapılar mahkumun kontrolünde. İstedikleri zaman havalandırma sahasına çıkıp diğerleriyle görüşebilecekler.
24 satta sıcak su var
Üç kişilik odalar ise dubleks biçiminde düzenlenmiş. Tuvalet ve duşun bulunduğu alt kat 25 metrekare. Bu bölümde masa ve sandalye de bulunuyor. Televizyon izleme olanağı var. 25 metrekarelik üst bölümde ise üç yatak ve dolaplar var. 24 saat sıcak su var. Üç kişilik odalar da yine 50 metrekarelik havalandırma sahasına açılıyor.
Hem tek, hem üç kişilik odalardaki güneş ışığı, lamba yakmaya gerek kalmaksızın okumaya elverişli.
Kapalı salon, açık futbol sahası
Cezaevinde teşhis ve tedavi cihazlarıyla donatılmış bir revirin yanı sıra, mahkumlar için geniş bir kütüphane, mahkum çocukları ile görevli çocuklarının birlikte bakılacağı geniş bir kreş, basketbol, voleybol oynamaya uygun kapalı bir spor salonu ile, açık bir futbol sahası ve sekiz adet iş atölyesi var.
Tam 160 kamera gözlüyor
Güvenlik boyutuna gelince...
Cezaevinin dışı ve içi yüksek güvenlik sağlayan, en son teknolojinin kullanıldığı görüntüleme ve koruma araçlarıyla donatılmış. Güvenlik bir merkezden kontrol edilen monitörlerle sağlanıyor. Cezaevinin dışı ve içinde 160 kamera var. Bunların 159’u sabit, biri cezaevinin çatışında ve 360 derece dönebilen bir kamera. İç ve dış görüntü tek merkezdeki monitörlere yansıyor. Cezaevinin koridorlarında da kamera var, ancak, görüşme yerleri ve odaların içinde yok. Özel yaşam alanları görüntüleme dışında bırakılmış. Dış duvarla cezaevi binası arasındaki tel örgüler ise ikinci bir güvenlik sağlıyor. Bu tellere dokunulduğunda, güvenlik merkezi alarma geçiyor ve dokunulan yerin görüntüsü monitöre düşüyor.
Gardiyan da para taşımayacak
Koğuş sisteminde 80 kişiye ayrılmış iki tuvalet ve duş olduğu düşünülürse, sağlık ve temizlik açısından (F) tipinin yüksek standartlı olduğu söylenebilir. Ayrıca koğuş sisteminde kurulan, ağalık ve mafya düzeninin (F) tipinde kurulması olanaksız. Mahkumların cezaevinde, dışarıdaki örgüt düzenini sürdürmeleri de olanak dışı.
Cezaevlerinden mafya düzenini kaldıracak bir önemli kararı da, Sincan (F) Tipi Cezaevi’ni gezerken yetkililerden öğreniyoruz. Adalet Bakanlığı, cezaevlerinden “paraöyı kaldırmayı kararlaştırmış. Mahkumlar cezaevinde nakit para kullanamayacaklar. Her mahkuma bir çeşit kredi kartı verilecek. Her mahkum bu kartla cezaevi kantininden haftada 35 milyon liralık alışveriş yapabilecek. Ayrıca cezaevi görevlileri de nakit para taşımayacaklar, kart kullanacaklar. Böylece, mahkumlardan haraç kesilmesi, koğuş ağalarının, mafya liderlerinin mahkumlara para dağıtması, para gücüyle hakimiyet kurmaları, cezaevi ekonomisi yaratmaları ortadan kalkacak.
Giriş şifresi el görüntüsü
Sistem infaz koruma memurlarıyla mahkumların fiziki temaslarını kesiyor. Kapılar ancak merkezi kontrol sisteminden elektronik olarak açılıp kapanabiliyor. Cezaevinin dış girişinde hassas elektronik cihazlarla kişilerin el görüntüleri alınıyor ve cezaevi binasına girerken aynı cihazla kontrol yapılıyor. Dış kapıdaki el görüntüsü ve bilgilerle iç girişteki bilgiler birbirini doğrulamıyorsa kapı açılmıyor.
Avrupa standartına uygun
Bu özellikleriyle (F) tipi cezaevi Avrupa Konseyi ve Birleşmiş Milletler cezaevi kurallarına uygun bulunmuş. Teknik standartları ve insan hakları açısından verilen olanaklar yüksek nitelikli.
Geriye insan faktörü kalıyor ki, kullanılan teknoloji insan faktörünü de en aza indirmiş durumda...
Sunulan altyapı çağdaş ölçülerde görünüyor. Uygulamayı yapacak insanlar da çağdaş kafaya sahip kişilerden seçilirse, cezaevleri sorunu çözülür.
Yazara E-Posta: fbila@milliyet.com.tr
