"Taşı toprağı altın" diye İstanbul'a derler ama taşın ve toprağın altın olduğu asıl kent Gümüşhane... B"lgede çinko, kurşun, bakır, altın ve gümüş rezervleri var. Rezerv var ama tek bir işletme yok. Sanayisi bulunmayan, tarımı ve hayvancılığı gerilemiş Gümüşhane'de insanlar nasıl geçinir, diye sorduğunuzda, yanıt şaşırtıcı oluyor:- İhracat yaparak.- Ne ihraç ediyorsunuz?- Biz gurbetçi ihraç ederiz. Zigana'nın eteklerinden geçen Harşit Çayı'nın iki yakasına serpilmiş bir minyatür kent Gümüşhane... Etrafı yüksek dağlar ve kayalıklarla çevrili Gümüşhane, Zigana'nın eteklerinde bir kartal yuvası gibi g"rünüyor. Adı üzerinde eski bir gümüş kenti. Gümüş rengindeki g"rüntüsü k"hnemişliği ile bütünleşmiş. Gençlerin terk ettiği, yaşlıların ise eskiyi andıkları Gümüşhane'de canlılık gümüş madenciliği işletmeciliğinin yapıldığı Osmanlı'nın son, Cumhuriyet'in ise ilk d"nemlerinde kalmış. GENÇLER TERK EDİYOR - Gümüşhane'de kayıtlı nüfusun d"rtte üçü Gümüşhane dışında yaşar. Dışarıda çalışır, dışarıda tüketir. Gümüşhane, uzun yıllar gurbetçilerinin g"nderdikleri paralarla ayakta durur. Ancak son yıllarda gurbetçiler de doğdukları değil, doydukları yere y"nelmişler. Olanak bulan gençlerin terk ettiği, bulamayanların kahvehanelerde iş beklediği Gümüşhane'nin umudu b"lgede saptanan altın ve gümüş rezervinin işletmeye açılması.Gümüşhane, Bergama'yı bekliyor. Eğer Bergama, altın işletmesi sorunu ç"zülürse, 12 ton olarak hesaplanan Gümüşhane'deki altın rezervi de işletmeye açılacak. Bergama'da tesis kuran eski adıyal Eurogold, yeni adıyla Normandy şirketi Gümüşhane ile hazırlıkları tamamlamış. Hukuki sorun ç"zülürse, b"lgedeki altını 12 - 15 yıl süreyle çıkarmayı planlıyor. Gümüşhane'nin, "Hopdediks" i yok ama Normandy'nin hazırlıklarına Gümüşhaneli çevrecilerin de itirazı var. Çevre kirlenmesi, siyanürün olumsuz etkileri konusunda Gümüşhane'de de halkın karşıtlığı da s"z konusu. Gümüşhane Valisi Gazi Şimşek'in verdiği bilgi, vatandaşın ne demek istediğini açıklıyor: TEK ÇIKIŞ YOLLARI Gümüşhane'nin altı zengin, üstü fakir. Yeraltı zenginliğini yeryüzüne çıkaramayan Gümüşhaneli, kısa vadede ekonomik canlanmanın, "dumansız fabrikalar" la mümkün olacağını düşünüyor. Bu amaçla da Gümüşhane'de eğitim fakültesi ve polis okulu açılmasını istiyor. Yıllar "nce faaliyette bulunan eğitim enstitüsünün kapatılmasından ve diğer illerdeki enstitülerin fakülteye d"nüştürülmüş olmasından yakınıyor. Gümüşhane, Karadeniz Teknik šniversitesi'nden eğitim fakültesi istiyor. Milli gelirden aldığı payla Türkiye'nin en fakir 10. ili olan Gümüşhane'nin g"zü, yeraltında. Bir d"nemin gümüş diyarı şimdi umudunu altına bağlamış g"rünüyor. Vali Gazi Şimşek ve Belediye Başkanı Mustafa Canlı, madenciliğin Gümüşhane için tek çıkış yolu olduğu düşüncesinde birleşiyorlar ancak her ikisi de çevre duyarlılığının dikkate alınmasını istiyorlar. Tesisin işletmeye açılması halinde çevre ve insan sağlığına zarar vermeyeceği konusunda güvence istiyorlar. İş olanakları son derece sınırlı Gümüşhane'de mevcut tesisler de kenti terk ediyor. ™zelleştirilen çimento fabrikası, s"külüp başka yere nakledilmiş. Aynı şekilde çinko işletmeleri de s"külüyor. Altın ve gümüş madeni işletmeciliği başlamazsa yeni iş olanakları açacak bir girişim YOK. VERGİMİZİ HELAL ETMEYİZ Zaten çok düşük düzeyde seyreden ekonomi son iki krizle birlikte iyice tıkanmış durumda. 2 yıl içinde ancak 8 yeni işyeri açılırken, kriz sonrasında 48 işyeri kapanmış. Madenlerin yeryüzüne çıkarılması için devletten yardım bekleyen Gümüşhaneli, bu yapılmazsa "dediği vergiyi helal etmeyeceğini s"ylüyor. Bu kayalık b"lgede insanların ekmeğini gerçekten taştan çıkardıklarını s"ylemek mümkün. Kuşburnunu ve ısırgan otunu ekonomiye sokmak için küçük ama "rnek girişimler yapmışlar. Isırgan otu ve kuşburnu çayı üreterek, satmaya çalışıyorlar. Ancak bu küçük girişimlerinin bile işletmeye d"nüşmesi için Tarım ve Sağlık bakanlıkları tarafından istenen 1.5 milyarlık harç parasının ve bürokratik işlemlerin kendilerini engellemesinden şikayetçiler. OKUMUŞ ADAMI ÇOK AMA... fbila@milliyet.com.tr Gümüşhaneli, fakirliğin bir de katkısından s"z ediyor: "Bu fakirlik, çocuklarımıza okuma hırsı kazandırdı. Gümüşhane'den kurtulmanın tek yolu, okumaktan geçtiği için gençliğimiz Gümüşhane dışında okumaya y"neldi. Bunu başaranlar okudukları yerlerde tutunabildiler. Gümüşhane, okumuşu çok ama işi olana az bir kent haline geldi." Gümüşhane, yeraltındaki zenginliğine ulaşamazsa, yerüstündeki fakirliğini aşamayacak gibi g"rünüyor.
