ABD'nin başvurusu üzerine NATO, 5. maddeyi uygulama kararı aldı. Bu karar, NATO üyesi Türkiye için ne anlama geliyor? NATO isterse, Türkiye, Afganistan müdahalesi için asker vermeye mecbur mu? ABD Büyükelçisi Pearson, Başbakan Ecevit'le yaptığı görüşmede asker talebinde bulundu mu? Başbakan Bülent Ecevit, bu sorularımıza şu yanıtı verdi:
FİNANSAL KANITLAR
"NATO bu kararı aldıktan sonra artık kendi prosedürü devreye girmiş oluyor. NATO hukuku işlemeye başlıyor. Bu nedenle bir talep olursa TBMM'nin devreye girmesine gerek yok. ABD Büyükelçisi'yle yaptığımız görüşmede asker talebi söz konusu olmadı. Daha çok teröristlerle ilgisi olduğundan kuşku edilen ve el koyulan hesaplar hakkında bilgi verdi. Teröristlerin finans ilişkilerine ilişkin bilgiler verdi. İstihbarat yardımının devamını diledi. Zaten istihbarat konusunda işbirliği sürüyor. Başka bir talep söz konusu olmadı."
ASKER: MECBUR DEĞİLİZ
NATO'nun 5. maddeyi işletme kararı almasıyla, kamuoyunda, NATO isterse Türk Silahlı Kuvvetleri'nin de müdahaleye veya savaşa katılmak zorunda olduğu yönünde bir izlenim doğdu. Bu izlenim doğru mu?
Bu sorunun yanıtını da askerlerden aldık. Verilen yanıt, Türkiye'nin böyle bir mecburiyeti olmadığı yolunda. Askerlerin verdiği bilgiye göre NATO'nun bu kararı ve bu kararına bağlı talepler konusunda mekanizma şöyle işliyor:
KOSOVA ÖRNEĞİ VAR
"NATO'nun 5. madde kapsamında gündeme getireceği talepler konusunda üye ülkeler bağımsızdır. Bu talebi karşılayıp karşılamamak tamamen o ülkenin kararına bağlıdır. NATO'nun talebi bir emir değildir. Bu nedenle NATO karar aldı veya talepte bulundu diye ilgili ülke o talebi yerine getirmek zorunda değildir. NATO talepleri Kuzey Atlantik Konseyi'nde büyükelçilere bildirilir. Örneğin bizden bir talepleri olacaksa bizim Konsey'deki büyükelçimize bu talep bildirilir. Büyükelçi de talebi Ankara'ya iletir. Hükümet, Genelkurmay'ın da görüşünü alarak bir karara varır ve o kararın gereği yerine getirilir. Talebin karşılanmasına da veya geri çevrilmesine de karar verilebilir. Örneğin Kosova için bizden talepte bulundular. Bazı ülkeler bu talebi bir tugay göndererek karşıladı. Biz de bir taburla katıldık. Sonradan bir tabur daha istediler, 'veremeyiz' dedik ve göndermedik. Yani her ülke kendi koşulları ve çıkarlarını esas alarak karar verir. NATO talebini karşılamak zorunluluğu yoktur. Eğer, Afganistan için NATO'nun bir talebi olursa mekanizma bu şekilde işleyecektir. Ancak şu ana kadar bir talep gelmedi."
'EĞİTİM VEREBİLİRİZ'
Başbakan Ecevit'in eğilimi, Afganistan'a asker göndermekten çok Kuzey İttifakı'na talep gelmesi halinde askeri eğitim vermek ve istihbarat yardımında bulunmak yönünde. İstihbarat yardımı zaten yapılıyor. Afganistan konusunda Türkiye, istihbarat açısından en güçlü ülkelerden biri olarak görülüyor.
Başbakan'ın bu eğiliminin askerlerce de paylaşıldığını söylemek yanlış olmaz.
Genelkurmay Başkanı Org. Hüseyin Kıvrıkoğlu'nun Afganistan'da bir kara harekatının zorluklarına dikkat çekmesi göz önüne alınırsa, Ankara'nın harekata askeri birlikle katılmaya pek eğilimli olmadığı söylenebilir. Tabii, NATO'nun henüz Ankara'ya ulaşmış bir talebi yok. Talep geldiğinde hükümet ve Genelkurmay durumu birlikte değerlendirecekler.
