Radyoloji Uzmanı Dr. Cevat Bayrak

Rahim filmi çekiminde tıkalı çıkan tüpler için 4 durum söz konusu olabilir

1. Tüp, geri dönüşsüz veya sadece ameliyatla açılabilecek derecede tıkalı olabilir. Tüp, uzak ucu seviyesinde tıkalı ise içerisinde sıvı biriktirerek şişmiş olabilir.

2. Rahim filmi çekilirken rahim kaslarının istemsiz kasılması, tüp girişinin büzülmesine ve bu nedenle tıkalı olmadığı halde filmde tıkalı çıkmasına neden olabilir.

3. Tüp, küçük yapışıklıklar, sümüksü tıkaç veya pıhtı tıkaçları nedeniyle tıkalı olabilir.

4. Verilen ilacın toplardamarlar içerisine geçmesi veya teknik yetersizlik nedenleriyle ilacın tüpleri doldurması için yeterli basınç sağlanamamış, böylece yanlış sonuç elde edilmiş olabilir.

Yukarıdaki 1. maddede yazılı durum dışında, tüpler, rahim filmi çekimi sırasında “selektif salpingografi” adı verilen yöntemle açılabilir veya açık olduğu gösterilebilir. Bu yöntemde, ilaç, rahim boşluğuna değil, çok ince,

Gelişen teknoloji, yeni cihazlar ve yeni teknikler sayesinde artık doğrudan doğruya tüpün içine ilaç vermek sureti ile kas spazmı, tıkaçlar veya küçük yapışıklıkların yol açtığı tıkanıklıkları birkaç dakika içinde açmak mümkündür. İşlem ağrısız olduğundan ne ağrı kesici ilaç ne de anestezi kullanmaya gerek yoktur. Böylece pek çok kadın için tüp kontrolü ve açılması amaçlı laparoskopi ameliyatı gereksiz hale gelir.

Amerikan Üreme Tıbbı Topluluğu (American Society for Reproductive Medicine - ASRM), Rahim filmi HSG’de tüpün başlangıç kısmından itibaren kapalı çıkması durumunda “selektif salpingografi” yapılmasını önermektedir. Selektif salpingografi, Türkiye’de de bazı merkezlerde yapılabilmektedir.

Selektif salpingografi tekniği nedir?

Selektif salpingografi tekniğinde, anjiografide kullanılan kateterlere benzer özel, yumuşak bir kanül rahim ağzı kanalından geçirilerek tüpün ağzına dayanır ve doğrudan doğruya tüpün içine

Tüplerin tıkalı olup olmadığını öğrenmek için rahim filmi çekilmelidir

Rahim filmi incelemesinde tüplerin durumu hakkında bilgi sahibi olmak mümkündür. Tüplerin değerlendirilmesi için yalnızca rahim filmine başvurulabilir. Tıkalı çıkan tüplerin ise farklı durumları olabilir. Bunlar;

-Tüp, yalnızca ameliyatla açılabilecek derecede tıkalı olabilir.

-Tüp, küçük yapışıklıklar, sümüksü tıkaç veya pıhtı tıkaçları nedeniyle tıkalı olabilir. Rahim kaslarının spazmı, tüpün ağzının büzülmesine ve bu nedenle tıkalı olmadığı halde filmde tıkalı çıkmasına neden olabilir. Verilen ilacın geri gelmesi, kan damarları içerisine dolması gibi nedenlerden ötürü ilacın tüpleri doldurması için yeterli basınç sağlanamamış olabilir. Bu durumdaki tüpler selektif salpingografi ile ameliyatsız açılabilir.

-Tüp, hiçbir suretle açılamayacak derecede geri dönüşsüz tıkalı olabilir.

Tıkalı tüpler selektif salpingografi ile açılıyor!

Selektif salpingografi adı verilen

Gebelik ihtimali artar

Tüpleri açık olan kadınların rahim filminden sonraki aylarda gebe kaldıkları sıklıkla görülmektedir. Bunun başta gelen nedeni tüplerdeki küçük tıkanıklıkların açılıyor olmasıdır. Rahim filmi, tüpleri temizler, yumurta ve spermin buluşmasını kolaylaştırır. Endometriumu uyarmak suretiyle embriyonun rahim içine tutunabilmesini kolaylaştırır.

Rahim filminin olası riskleri

-Alerji: Film çekilirken rahim boşluğu içine sıvı doldurulur. Kontrast madde olarak adlandırılan bu sıvının içinde iyot tuzu bulunmaktadır. Eğer rahim filmi çektirecek kişinin iyoda alerjisi varsa alerji oluşabilir.

-Ağrı: Eski cihazlarla yapılan işlemlerde çok şiddetli ağrılar görülebilmektedir. C kollu özel röntgen cihazı ile yumuşak kateterler kullanılarak, yeni teknikle yapılan HSG incelemelerinde genellikle hiç ağrı olmamaktadır. Yeni cihazlarla yapılan çekimlerde şiddetli ağrı meydana gelmemekle birlikte bazen ilaç, tüplerden geçerken adet sancısı gibi hissedilebilir.

-Kanama: Rahim filmi, rahmin tam önünden çekilmelidir. Rahme

HSG filminden sonra kolay gebelik

Rahim filmi bir röntgen filmidir. Çekim sırasında göremediğimiz X ışınları kullanılır. X ışınları minimum düzeyde tutulmalıdır. Çünkü vücuttaki molekülleri iyonize etme özelliğine sahiptir ve fazlası zararlıdır.

Teknolojinin gelişmesiyle özel röntgen cihazları üretildi. Artık çok az bir X ışınıyla rahim filmi çekilebiliyor. Çok gelişmiş hassas detektörlere sahip yeni nesil özel röntgen cihazlarıyla maruz kalınan X ışını miktarı çok azalmıştır.

Olgunlaşan yumurtalar çatlayarak yumurtalıktan çıkar ve rahim tüpleri sayesinde spermlerle buluşur. İnce olan bu rahim tüplerinin tıkalı olması halinde sperm ve yumurta buluşamaz. Bu durumda da doğal yollarla hamile kalmak imkânsızdır.

Rahim filmi çekimi sırasında verilen sıvı tüplerde bulunan tıkaçlar, küçük yapışıklıklar ve benzer engelleri ortadan kaldırır. Aynı zamanda yumurtanın tüp içinde ilerlemesine yardım eden yüzey hücreleri ile embriyonun rahim içinde tutunacağı endometrium tabakası

Rahim filmi (HSG) çekimi öncesinde ve sonrasında dikkat edilmesi gereken bir takım hususlar vardır.

Bunlar;

-Tecrübeli ve donanımlı bir merkezi tercih ediniz.

-Adet kanamanız başlayınca randevu almak için başvurunuz.

-Çekim öncesindeki gün banyo yapınız.

-Çekime giderken varsa eski film ve raporlarınızı yanınıza alınız.

-Eğer filminiz anestezi ile çekilmeyecekse aç kalmanıza gerek yoktur.

Rahim filmi bir radyolojik tanı yöntemi olmakla beraber olumlu etkilere sahiptir. Hamile kalmak isteyip de kalamayan kadınlar, rahim filmi çekimi yapılan ay veya onu takip eden 4 ay içinde hamile kalabiliyorlar.

Rahim tüpleri vasıtasıyla yumurtalıktan çıkan yumurta ile spermler buluşur. Eğer tüpler tıkalıysa yumurta ile sperm birleşemez ve doğal yolla da gebe kalmak imkânsızdır.

Tüp bebek başarısını engelleyen bir sorun söz konusu ise bu durum rahim filmi ile tespit edilebilir ve transfer öncesinde tedavi şansı verir. Böylece rahim filmi dolaylı olarak tüp bebek başarı oranını da arttıran bir faktör olmaktadır.

Rahim filmi nasıl çekilir?

Kadın doğurganlığını değerlendirmek için kullanılan özel bir röntgen türü olan rahim filmi, oldukça basit bir uygulamadır. Yeni yöntemler kullanıldığı takdirde rahim filmi işlemi sadece birkaç dakika sürer. İşlem sonrasında istirahate gerek yoktur. Bu röntgen incelemesi rahmin şeklini ve rahim tüplerinin bloke olup olmadığını değerlendirir.

İşlem sırasında rahim içine ince bir kateter yerleştirilir ve

-Kısırlık araştırması

HSG genellikle, gebe kalınamaması durumunda başvurulan radyolojik kısırlık araştırmasıdır. Bu yöntem sayesinde kişinin hamileliğe engel anatomik bir durumu olup olmadığı anlaşılmaktadır.

-Tüp bebek tedavisi öncesi

Gebe kalınamaması probleminin yanı sıra tüp bebek tedavisi yapılacak kadınlarda, tedavi öncesinde, embriyonun rahim içinde tutunabilmesini zorlaştıracak problemlerin var olup olmadığı da bu yöntemle yapılan inceleme sonucunda öğrenilebilmektedir. Varsa bu problemlerin HSG ile tespit edilmesi ve bertaraf edildikten sonra embriyonun transfer edilmesi, tüp bebek başarı oranını arttırır.

-Tüp operasyonlarından sonra

Tüp bağlama veya tüp alma operasyonlarından sonra operasyonun ne derecede başarılı olduğunu, tüpün hangi mesafeden alınmış bulunduğunu tespit ve kontrol etmek için de HSG istenebilmektedir.

-Düşük, kürtaj ve rahim ameliyatlarından sonra

Düşük, kürtaj ve çeşitli rahim ameliyatlarından sonra rahim içinde yapışıklıklar meydana gelebilmektedir. HSG bu yapışıklıkların varlığını, büyüklüğünü ve yerlerini net b