Uzm.Gelişim Psikoloğu Ayşe Başak Erk

Çekingenlik Nedir?

Çekingenlik duygusu, evrensel olmakla birlikte kişilerin yüksek sosyal uyaranlar ile baş edebilmek için ortaya çıkan bir strateji olarak da görülmektedir. Çekingen çocuk bir çok farklı duyguyu birlikte hisseder: korku ve merak; gerginlik ve memnun etme gibi. Çekingen çocuk, kaygılı olduğu bir durumda bulunduğunda vücudunda fiziksel değişimlerde meydana gelir( kalp atışlarının hızlanması , terleme vb.).
Çekingen yapı , bazı çocuklarda doğuştan var olan bir kişilik özelliği iken bazı çocuklarda ailesinden, sosyal çevresinden öğrendiği bir özelliktir.

Çocukların çekingen olmaları, onların bir çok yaşam alanını etkileyebilir. Sosyal ortamlarda bulunmakta güçlük çekmeleri nedeniyle arkadaşlıklar kurmakta zorlanması, yaşadığı kaygı nedeniyle daha çok tek başına zaman geçirme isteği, derste anlamadığı bir şeyi sormaktan çekindiğinden akademik başarısında düşüklük yaşaması, kendi korumada güçlük yaşamasından dolayı zorbalığa maruz kalmak gibi sonuçlar çekingen çocuğun yaşam kalitesini etkiler.

Çekingen Çocuğunuza Yardımcı Olabilmek için Öneriler

Çocuğunuzun çekingen olduğunu anlayın ve onu zorlamaktan / utandırmaktan kaçının. Çocuğunuzun yaşadığı duyguları

1. Çocuğunuza saygı duyun. Çocuğunuzun ne kadar küçük olursa olsun onunda istekleri, duyguları ve düşünceleri vardır. Bu nedenle çocuğunuzun kişiliğine ve özelliklerine saygı gösterin. Çocuklar kendilerine saygı duyan kişileri hemen hisseder ve o kişiler ile daha rahat iletişim kurarlar.

2. Çocuğunuzu dinleyin. Çocuğunuzun bakış açısını ve duygularını anlayabilmek için onu etkin bir biçimde dinleyin. Çocuğunuzu dinlerken farklı bir iş ile meşgul olmamaya özen gösterin. Çocuğunuz ile sağlıklı iletişim kurmak için 23 öneri adlı yazıya da göz atabilirsiniz.

3. Sınırlarınızı belirleyin. Çocuklar ebeveynlerinin koydukları sınırlar içerisinde kendilerini güvende hissederler. Davranışlarının sonuçlarının belirli ve tahmin edilebilir olması onları rahatlatır. Bu nedenle sabit sınırlarınızın olması önemlidir.

4. Çocuğunuzun duygularını anlayın, empati kurun. Çocuğunuzun olumsuz duyguları ile uygunsuz davranışlar sergilediğinde onu cezalandırmak yerine asıl probleminin ve duygusunun ne olduğunu anlamaya çalışın. Çocuğunuzun her hissettiği duygunun doğal olduğunu unutmayın ve duygularını küçümsememeye özen gösterin ( “Buna bebek gibi ağlanacak bir şey yok” vb.)

5.Çocuğunuzu takdir

Çocukların erken yaşlardan başlayarak ev içinde bazı işlerde yer almaları hem beceri gelişimlerini destekleyecektir hem de ailenin bir üyesi olarak iş bölümünde yer alması gerektiğini öğrenecektir. Çocuğunuzun ev içinde yaşına ve gelişimine uygun sorumluluklarının olması “sorumluluk bilinci“nin de gelişmesinde önemli rol oynar.

2-3 Yaş Çocuğunun Ev İçinde Alabileceği Sorumluluklar

4-5 Yaş Çocuğunun Ev İçinde Alabileceği Sorumluluklar

6-7 Yaş Çocuğunun Ev İçinde Alabileceği Sorumluluklar

8-9 Yaş Çocuğunun Ev İçinde Alabileceği Sorumluluklar

Yaş dönemine göre çocuğunuza sofra görgü kurallarını öğretme hakkındaki yazıya buradan ulaşabilirsiniz.

Ayşe Başak Erk

Çocuğunuza, sosyal-duygusal gelişimin içerisinde yer alan duygu tanımlama becerisini kazandırmanız önemlidir.Duygularını sosyal olarak uygun şekilde ifade edebilen çocuklar daha az davranış sorunları deneyimler. Çocuğunuz bir şeye öfkelendiğinde “çok kızdım” ifadesini kullanabildiğinde öfke patlamaları-ağlama krizleri yaşama olasılığı daha düşük olur. Çocuğunuzda duygularını tanımlayabilme ve duygularını ifade edebilme becerisini geliştirmeye yardımcı olduğunuzda çocuğunuzun olumsuz duygular ile de daha sağlıklı şekilde baş etmeyi de öğretmiş olursunuz. Ayrıcaduygusal gelişim ile birlikte çocuklar empati becerisini de beraberinde kazanırlar. Böylece erken yaşlardan etrafındaki kişilerin farklı durumlar karşısında farklı duyguları olabileceğini, davranışlar sonucunda kişilerin duygularının değişebildiğini öğrenebilir. Örneğin çocuğunuz arkadaşının elinden oyuncağını aldığında arkadaşının üzüleceğini bilir ise bu davranışı gerçekleştirme ihtimali daha düşük olacaktır.

Çocuğunuza duygularını kontrol etmeyi öğretirken kullanabileceğiniz 5 Etkinlik önerisi için buraya göz atabilirsiniz.

Ayşe Başak Erk

Uzm. Gelişim Psikoloğu

Çocuk ve Cinsellik

Çocuğa cinsel bilgiler vermenin en uygun zamanı bu konuda sorular sorduğunu fark ettiğiniz zamandır. Çocuğunuz 3 yaş civar cinsellik hakkında sorular sormaya başlar. Çocuğunuza vermek istediğiniz cinsel eğitim hakkında ne tür bilgiler vermek istediğinizi, yaşına göre sorularına nasıl cevap verebileceğinize hazırlanmak sizi bu konuda konuşmada daha donanımlı ve rahat hissetmeniz açısından yardımcı olacaktır.

Birçok çocuk belli bir yaş itibari ile bebeklerin nasıl olduğunu, nasıl doğduğunu merak ederler. Bu bilgiyi arkadaşlarının alması yerine, ebeveynlerinden doğru bilgiyi edinmesi büyük önem taşır.

Çocuğunuzun cinsellik konusunda rahatça sizinle konuşabilmesi için erken yaştan bu konunun tabu olmadığını, konuşulabilecek normal bir konu olduğunu hissettirmeniz önemlidir. Bu noktada ebeveynlerinde cinsellik konusunda konuşurken gergin olmamaları önemlidir. Çocuğunuza bedenini tanımasına yardımcı olurken, ona bedeninin sınırlarını da öğretmiş olacaksınız. Bu sayede çocuğunuzu cinsel tacizden korumak amaçlı bir önlem de almış olursunuz.

3-4 Yaş Cinsel Gelişim Özellikleri

5-7 yaş Çocuklarının Cinsel Gelişim Özellikleri

4-5 yaş çocuğu bebeğin annenin

Çocuğun öfke patlamalarıyla baş etmede ebeveynler zaman zaman güçlük çekebilmektedir. Aşağıdaki önerilerden, çocuğunuzun öfke patlamalarını kontrol altına almak için yaralanabilirsiniz.

Öfke Patlaması Nedir?

Genellikle çocukların tepki göstermek için “Hayır!” anlamına gelen ani öfke çıkışıdır. Öfke patlamalarını erken yaşta istediklerini elde edemediklerinde başlayabilir. Bağırma, çığlık atma, tekmeleme, kendine yere atma, vurma gibi davranışlar öfke patlaması sırasında gözlenebilir.

Öfke Patlamalarıile Baş Etme

Çocuğunuzun vurma davranışını değiştirme için önerilere bu yazıdan ulaşabilirsiniz.

Ayşe Başak Erk

Uzm. Gelişim Psikoloğu

Oyun grupları çocukların sosyal-duygusal gelişimlerine, sözel ifadelerine vefiziksel gelişimlerine destek olur. Çocuğunuzun oyun grubuna dahil ederken çocuğunuz kendini ifade ettiğinde (söz ve hareket ile) diğer kişilerin anlayabildiğinden emin olun.2 yaştan itibaren günde 2 saat olmak üzere çocuğunuzu yanında bir tanıdığı ile oyun grubuna başlatabilirsiniz. Seçtiğiniz 2 saatin çocuğunuzun uyku ve yemek zamanlarına denk gelmemesine özen gösterin. Oyun grubu, çocuğunuzun sosyal ilişkilerini geliştirmesi ve keyifle yaşıtlarını tanıması için önemlidir. Çocukların davranışları ve değerleri küçük yaşlarda çevreden çok etkilendiğinden oyun grubunuzu özenle seçmeniz önem taşır.

1.Çocuğunuzun yapısını göz önünde bulundurun. Çocuğunuzun olacağı oyun grubuna çok hareketli veya sakin olması çocuğunuzun yapısı ile paralel olmalıdır. Daha büyük oyun grupları bazı çocukları tedirgin ederken bazı çocuklar kendilerini çok rahat hissedebilir.

2.Seçeceğiniz oyun grubunun amacını belirleyin. Çocuğunuza seçeceğiniz oyun grubunun çocuğunuzunel becerilerini desteklemesi, çocuğunuzun arkadaş edinmesi, iyi vakit geçirmesi, anaokuluna hazırlık gibi farklı amaçları olabilir. Sizin

Ailenize uygun bir evcil hayvanı seçerek, onu sahiplenmenin çocuğunuzun gelişimine ve psikolojisine katkısı büyüktür.

Çocuğunuzu evcil hayvan ile yetiştirmenin birçok faydalarını görmek mümkündür. Çocuğun, evcil hayvan ile etkileşimde olması öz güvenini destekler. Evcil hayvan ile kurulan olumlu ilişki, çocuğun diğer sosyal ilişkilerine olumlu etkisini yansıtır.

Sahiplendiğiniz hayvanın, çocuğunuzun yaşına uygun olarak evcil hayvanın bakımına dahil edip sorumluluk bilincini kazandırabilirsiniz. Aynı zamanda evcil hayvanın bakımında üstleneceği görevler planlama ve düzenleme becerilerini de pekiştirecektir. Çocuğunuzun yaşına ve becerilerine uygun olan sorumlulukları belirleyerek, iş bölümünü evcil hayvanı sahiplenmeden önce konuşarak paylaşmanız önemlidir.

Anne babanın hayvana gösterdiği ilgi, bakım ve sevgi çocuğun kendi ilişkileri açısından rol model olur. Evcil hayvana empatik ve sevgi dolu yaklaşım ilerideki yaşlardaki sosyal ilişkilerin yapısını etikler.

Evcil hayvan ile birlikte vakit geçirme sırasında, bakımı yapılırken birçok sözsüz mesajların fark edilmesi de gerekir. Bu çocuğun beden dilini, sözsüz iletişim becerilerini pekiştirmesi ve geliştirmesi için bir