İşteki bariyeri engeliyle aşan girişim

Çocuk sahibi olmayı çokça arzu eden bir anne babanın evlatlık edinmeye karar verdiği sırada hayatlarına armağan gibi gelen biri Esra Odabaşı. Hepimiz onu 2019’da aldığı Türkiye Yılın Kadın Girişimcisi ödülüyle tanıdık. Engelli istihdamını artırmak için kurduğu Es Kariyer’de benzeri olmayan bir girişime imza atan Odabaşı “diğerleri gibi” olmadığı gerçeğiyle henüz ilkokulda yüzleşmiş ve bunun üstesinden gelebilmiş. Odabaşı, sol omzunda doğum esnasında gelişen bir komplikasyon nedeniyle kısmı bir felçle dünyaya gelmiş biri. Bu konuda onu yıllarca hasretle bekleyen ailesinin yetiştirme tarzı ve ona öğrettikleri daima ilham olmuş. Tek engelin ön yargılar olduğunu ifade eden 37 yaşındaki Esra Odabaşı ile Engelliler Haftası vesilesiyle konuştuk biz de.

Türkiye’deki 10 milyon engellinin 2 milyonunun çalışabilir olduğuyla söze başlayan Esra Odabaşı, iş alanında bugüne kadar edindiği tecrübenin Es Kariyer fikrinin oluşmasındaki önemini anlatıyor: “ES Kariyer yolculuğu benim kurumsal hayattaki yolculuğumun son bulmasıyla başladı. Peşine düşmem gerektiğine inandığım bir fikirdi ve rotamı tamamen değiştirmemi sağladı. Engelli bir birey olarak ‘engelli’ kavramıyla iş hayatına girdiğimde tanıştım. Farklı global şirketlerde engelli kadrosunda çalıştım ama bu şirket ve pozisyonlarda engelli olduğum için değil, aranan yetkinliklere ve tecrübeye sahip olduğum için tercih edildim. Birçok başarılı engelli arkadaşım oldu ve en son yürüttüğüm projede de doğru pozisyonlarda ve şartlarda çalışamayan çok fazla engelli olduğunu farkettim. Hem İK hem işveren hem de engelli çalışanın isteklerini ve ortak paydalarını bildiğim için hepsini aynı platformda buluşturmak istedim ve Es Kariyer’i kurdum. ES Kariyer Türkiye’de henüz çok yaygınlaşmayan bir kavram olan Sosyal Girişim’in ilk örneklerinden biri. Toplumsal anlamda kanayan bir yaraya parmak basan, istihdama katkıda bulunan, sürdürülebilirliğini sağlamak için kar elde eden bir şirket. Aynı zamanda çalışanlarımızın yüzde 40’ı engelli. Bu bizim empati yeteneğimizi doğru kullanmamızı ve daha başarılı işe yerleştirmeler yapmamızı sağlıyor.”

 Şirketi tek başına kuran ve başlarda aday görüşmeleri ve organizasyonlarından danışmanlık verdiği şirketlerle görüşmelere, faturaların kesimine kadar her şeyiyle kendi ilgilenen Odabaşı, bunların şirkete hakim olmasını sağladığını belirtiyor. Girişimci olmak isteyen gençlere tavsiyesi de önce başkasının sermayesiyle kurulan bir şirkette deneyim elde etmeleri. Es Kariyer olarak doğru adayı doğru pozisyona yerleştirmelerinin başarılarının anahtarı olduğunu söyleyen Odabaşı, “Şimdiye kadar yaklaşık 400 engelli bireyi işe yerleştirdik. Sayı 4 yıl için kulağa az gelse de süreç ve Bilgi Teknolojileri Müdürü, Yazılım Uzmanı, İnsan Kaynakları Uzmanı, Satış Temsilcisi, Veri Analisti gibi pozisyonlarda işe yerleştirmeler yaptığımız dikkate alındığında asıl katkı ortaya çıkıyor. Amacımız ‘ayrımcılık değil katılımcılık’ mottosuyla hareket eden şirketlerin çoğalması. Sürdürülebilir engelli istihdamını bu şekilde sağlıyoruz. İşe yerleştirdiğimiz adayların yaklaşık yüzde 20’si terfi etti. Diğer yandan dijitalleşme konusunda adım attık. Kariyer portallarında sadece engelli adayların CV’leri mevcut fakat engel durumlarının detayları olmadığı için fikir sahibi olunamıyor. Bu da engelli aday o pozisyon için uygun olsa da gözden kaçırılmasına neden oluyor. Üye tüm şirketlerimiz 3 binin üzerinde mülakat yapılmış, engel detayları ve yetkinlik analizleri olan engelli adayı, açık pozisyonlarında konumlandırmak üzere, eğitim, yabancı dil, bilgisayar programı gibi bilgileri filtreleyerek doğru adaya ulaşabiliyor. Bu Türkiye’de bir ilk. 4 senelik emeğimizin dijital çıktısı.” Global anlamda da hedefleri var Odabaşı’nın. Pandemi pek çok şey gibi şimdilik o hedefleri de biraz yavaşlatmış.

Şirket kültürü de değişiyor

Engelli istihdamıyla ilgili bir takım yasal düzenlemeler olsa da engelli bireylerin doğru pozisyonlara yerleştirilmesi ya da en azından iş sahibi olmaları konusunda hâlâ bir takım “engeller” var. Odabaşı bu engellerin başında ön yargıların geldiğini söylüyor: “Maalesef engellilerin sadece başlangıç pozisyonlarında çalışabileceği düşünülüyor, çok sık hastalandıkları algısı var, terfi edemez düşüncesi diğer bariyerlerden biri hâlâ. Bunun tersini göstermek için fırsat eşitliği sağlanmasını istiyoruz ve şirketleri de bu şekilde bilgilendiriyoruz. Pozisyonlar için yönlendirdiğimiz adaylar tam olarak aranan niteliklere ve yetkinliklere sahip adaylar. Aynı pozisyonda çalışan engelli olmayan kişi için geçerli olan kriterler bizim adayımız için de geçerli olmalı. Fırsat eşitliği bu şekilde sağlanabilir. Bu düşünceyle işe yerleştirdiğimiz adaylar, İK’nın, yöneticilerin ve sonrasında tüm şirketin ön yargılarını kırmamızı sağlıyor. Kültür de bu şekilde değişiyor. ‘Çeşitlilik ve Kapsayıcılık’ ile ilgili eğitimler veriyoruz ama bunu fiili olarak uygulayan şirketlerin kültürlerinin çok daha hızlı değiştiğini, daha kapsayıcı olduklarını görüyoruz”.