Berlin’de ateşkes zirvesi

Almanya’nın başkenti Berlin’de başlayacak olan Libya Konferansı, Birleşmiş Milletler (BM) tarafından tanınan Ulusal Mutabakak Hükümeti lideri Fayiz es-Serrac ile hasım Libya Ulusal Ordusu lideri General Halife Hafter arasında kalıcı bir ateşkesin sağlanması amacıyla sınırlı olacak. Berlin zirvesinde Libya’nın bütün sorunlarının çözüme kavuşması beklenmiyor. Ancak ateşkesin kalıcı bir şekilde sağlanması halinde ülkedeki sorunların çözümü için gereken ortam sağlanmış olacak.

Berlin konferansına katılacak olan tüm ülkelerin ateşkesin sağlanmasında doğrudan çıkarları bulunuyor. Ancak ülkelerin destekledikleri safların ve önceliklerinin örtüşmemesi, ateşkesin kalıcı olmasını engelleyebilecek nitelikte. Konferansa ev sahipliği yapan Almanya, bir taraftan P5+1 üyesi olarak barışa ve diplomasiye katkı sunabileceğini göstermek istiyor. Almanya Başbakanı Angela Merkel konferansın düzenlenmesi için çok önemli bir mesai harcadı. Almanya’nın beklentisi bununla da sınırlı değil. Libya’dan AB’ye yeni bir göç dalgasının gelmesini de engellemek isteyen Merkel, bu çerçevede Trablus’da bunu sağlayacak güçlü bir hükümet olmasını ve göç dalgasına gerekçe olabilecek iç savaşı sonlandırmayı hedefliyor.

Çıkar çatışması

Avrupa Birliği’nin kurucu üyelerinden olan Almanya, Fransa ve İtalya arasında Libya’da desteklenecek taraflar ve ateşkesin amacı konusunda derin bir görüş ayrılığı bulunuyor. Almanya, Libya’dan gelebilecek bir göç dalgasını engellemeyi hedeflerken, Fransa, ülkenin terör örgütlerinin arka bahçesine dönmesinden çekiniyor. Paris terör örgütlerinin Libya’da konuşlanarak buradan AB ülkelerini hedef almalarından korkuyor. Ancak Fransa içerisinde de Libya’da desteklenmesi gereken ‘lider’ konusunda görüş ayrılığı bulunuyor.

Fransa’da ikilem

Fransa Savunma Bakanlığı Hafter’i desteklerken, Fransa Dışişleri Bakanlığı ise Fransa’nın BMGK daimi üyesi sıfatıyla BM’nin tanımış olduğu Serrac yönetimine destek vermesi gerektiğini savunuyor. Eskiden Fransa’nın savunma bakanı olan ve şimdi Dışişleri Bakanı görevini üstlenen Jean-Yves Le Drian da Fransa Cumhurbaşkanı’nın iki bakanlık pozisyonu arasında seçim yapmamış olmasından dolayı Fransa’nın tutumunu belirlemede güçlük çekiyor.

İtalya ise Fransa’nın aksine Türkiye ile Almanya arasında bir tutuma sahip. Serrac hümümetine destek vererek hem kontrolsüz göç dalgasının engellenmesini hedefliyor, hem de Libya’nın yeniden yapılanmasında ekonomik bir rol almak istiyor. Türkiye’ye daha yakın olan İtalya ve Almanya’nın Fransa’yı ikna etme kabiliyetleri kalıcı ateşkesin sağlanması için berlirleyici olacak. Fransa’nın ise  Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) dışında Hafter’i doğrudan desteklemek için bir müttefiği bulunmuyor. BMGK üyesi olan Fransa’nın BM tarafından tanınan lideri desteklememesi ise çok sürdürülebilir bir tutum değil.

Diplomatik çaba

Berlin zirvesinin düzenlenmesi için oldukça önemli bir diplomatik çaba sarfeden Türkiye, Rusya ile birlikte Libya’da ateşkesin sağlanması için ciddi bir mesai harcadı. Ayrıca Libya ile en uzun sınıra sahip ülkeler arasında bulunan Cezayir’in Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun’un da davet edilmesi için Merkel’e telkinde bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Barış Pınarı harekatının ardından Londra’daki NATO zirvesinin marjında oluşan gayriresmi E3+1 formatındaki Almanya, Fransa ve İngiltere’yi de Libya, Irak ve Ortadoğu’daki gelişmeler hakkında yoğun bir telefon trafiği ile bilgilendirdi. Liderler bu konularda görüş alışverişinde bulundu.

Her konuda anlaşma sağlanmasa bile diyalog kapısı en üst düzeyde muhafaza edildi. Eleştiriler de medya üzerinden değil, doğrudan telefonlarda veya diplomatik kanallardan yapıldı. Libya’da barışın kalıcı kılınması için Türkiye’nin tutumu belli. Fransa ve Rusya’nın tavırları da barış için belirleyici olacak.