DÜNYANIN TİTREDİGİ GÜN

Japonya, dün tarihinde kaydedilen en büyük depremle sarsıldı. Yerel saatle 14.46’da (TSİ 07:46) meydana gelen 8.9 büyüklüğündeki depremin ardından meydana gelen 10 metrelik tsunami, yaklaşık 1 milyon kişinin yaşadığı Sendai kentini vurdu. Dev dalgalarla gelen deniz suları hiçbir engel tanımadan kilometrelerce içeri girdi. Dün saat 19.00 sıralarında resmi Kyodo Ajansı, ölü sayısını 1000’i geçtiğini duyururken, tsunami sonrası binlerce kişi de kayboldu. Japonya Başbakanı Naoto Kan, büyük felaket sonrası uluslararası yardım çağrısında bulundu.

YERİN 24 KM DERİNİNDE OLDU
Yerin 24 kilometre derinliğinde ve 128 kilometre açıkta, Honşu adası yakınlarında meydana gelen depremden en çok etkilenen bölge, merkez üssüne en yakın yerleşim birimi olan Sendai oldu. Sendai sarsıntıdan sonra tsunami dalgalarının hedefi olurken, Pasifik kıyılarında da tsunami alarmı verildi. Ülkede 1872 yılından bu yana meydana gelen en büyük deprem, Sendai kentini adeta haritadan sildi.

BARAJ YIKILDI
Belki de bu depremle ilgili tek iyi haber, Japonya’daki erken uyarı sisteminin başarıyla çalışmasıydı. Japonlar depremin olacağını 1 dakika önceden siren sesleri, TV yayını, cep mesajı ve mail ile öğrendi. Tsunami ise depremden 9 dakika sonra vurdu. Japon yetkililerin, sarsıntıdan 4 dakika sonra tsunami uyarısı yapmasına rağmen, 130 kilometre uzaklıktan saatte yaklaşık 800 kilometre hızla ilerleyen dalgalar, uyarıdan 5 dakika sonra sahile ulaştı.
TSİ 09.35’te 10 metrelik tsunaminin hedefi olan Sendai’de dev gemileri bile kıyıya sürükleyen dalgalar, depreme rağmen ayakta kalmayı başaran binaları da önüne katarak açık araziye kadar ilerledi. Canlı yayınlarda izlenen görüntülerde, birçok insanın araçlarıyla kaçmaya çalıştığı, ancak dev dalgadan kurtulamadığı görüldü.

PLAJDA 300 CESET
Depremden saatler sonra kent plajında 300’e yakın cesedin bulunduğu açıklandı. Sendai bölgesinde bir petrokimya tesisinde büyük bir patlama meydana geldi. Sendai havaalanı da sular altında kalırken, kentte bir otelin yıkıldığı belirlendi. Fukushima bölgesindeki Onahama şehrinde araçlar, evler ve binalar tsunaminin etkisiyle yerlebir oldu, bir barajın yıkılmasıyla da baraj suları da kontrolden çıktı.

İKİ TRENLE BAĞLANTI KESİLDİ
Japonya’da deprem ve ardından gelen stunaminin ardından iki trenle irtibatın kesildiği açıklandı. İlk tren ülkenin kuzeydoğusundaki Miyagi bölgesinde bir yolcu treni... İkinci tren kuzeydoğudaki Iwate bölgesinde kayboldu. Ancak kayıp trenin yük treni mi yoksa yolcu treni mi olduğu belirtilmedi.

80 YERDE YANGIN ÇIKTI
Depremin ardından Tokyo’da 6, depremden etkilenen kuzeydoğu bölgelerinde ise, biri Şiba petrol rafinerisinde olmak üzere 80 yangın çıktı. Tokyo ve civarında elektrik kesintisi nedeniyle 4 milyon ev karanlığa gömüldü. Cep telefonu şebekeleri uzun süre servis veremedi.

PASİFİK’TE TSUNAMİ ALARMI
Sörfleriyle beklediler!
Japonya 07:46’da (TSİ) meydana gelen depreminin ardından Rusya’dan Güney Amerika’ya kadar tüm Pasifik’te tsunami tehlikesi ile alarma geçildi. Uluslararası Kızıl Haç Federasyonu’nun, uzmanların bazı Pasifik adalarını yutabilecek 4-10 metre yüksekliğindeki dalgaların oluşabileceği uyarılarında bulunduğunu duyurması üzerine gergin bir bekleyiş başladı. Rusya Acil Durumlar Bakanlığı Kuril Adaları’nda riski bölgelerde oturan 11 bin kişinin tahliye edildiğini açıkladı. Filipinler’de de insanlara kıyı alanlarından uzaklaşmaları uyarısı yapıldı. Havai’de 09:00’da tsunami uyarı sirenleri çalmaya başladı. Havai’ye beklenenden iki saat sonra 2 metre yüksekliğinde tsunami dalgaları ulaştı ancak alınan önlemler sayesinde zarar meydana gelmedi. Kaliforniya’da ise tüm uyarılara rağmen sörfçüler plajlara gelerek tsunami dalgalarını beklemeye başladı. 18:10’da Güney Kaliforniya’ya gelmeye başlayan dalgalar tahminlerin aksine yüksek değildi, herhangi bir zarar oluşmadı. Avustralya, Yeni Zelanda, Tayvan, Endonezya, Guam ve diğer Pasifik adalarında ise korkulan olmadı, yalnızca 10 ila 80 santimetre arasında değişen dalgalar kıyılara vurdu.

Ölü balıklar depremin habercisi miydi?
Önceki gün Amerika’nın Kaliforniya eyaletindeki Redondo sahilinde binlerce sardalya ölü bulunmuştu. King Limanı’nı kaplayan ölü balıklar halk arasında endişeye neden olmuştu. Toplu ölümün sebebini araştıran yetkililer, şiddetli fırtına yüzünden marinaya sıkışan balıkların oksijen yetersizliğinden ölmüş olabileceğini belirtmişti. Yapılan araştırmalarda denizde kimyasal kirlilik tespit edilememişti.

YÜZYILIN EN ŞİDDETLİ DEPREMLERİ
Yüzyılın başından beri dünyada meydana gelen en şiddetli depremler, büyüklüklerine göre şöyle sıralanıyor:
1960: Şili - 9.5 büyüklüğündeki depremde 5700 kişi hayatını kaybetti. Depremin ardından oluşan tsunami, Pasifik kıyısındaki ülkeleri tehdit etti ve Hawaii’de 61, Japonya’da 130 kişinin ölümüne yol açtı.
1964: Alaska - Prens William Boğazı yakınlarındaki 9.2 büyüklüğündeki deprem ve ardından gelen tsunami, yüzden fazla kişinin ölümüne yol açtı.
2004: Asya - Endonezya’ya bağlı Sumatra adası açıklarında 9.1 büyüklüğündeki deprem ve ardından gelen tsunami, 10 kadar komşu ülkeyi etkiledi, 270 bin kişi öldü ya da kayboldu.
1952: SSCB- Kamçatka Yarımadasında 9 büyüklüğünde meydana gelen deprem ve sonrasındaki tsunami, Şili ve Peru’yu da etkiledi. 2300 kişi öldü.
1906: Ekvador - Kolombiya ve Ekvador kıyıları açıklarında 8.8 büyüklüğündeki depremin ardından oluşan tsunami bin kadar kişinin ölümüne yol açtı.
1965: Alaska - 8.7 büyüklüğündeki depremin neden olduğu tsunami Aleoutiennes Adalarını etkiledi.
2005: Endonezya - Sumatra açıklarındaki Nias adası yakınlarında 8.6 büyüklüğündeki depremde 900 kişi öldü.
1957: Alaska - Andreanof adalarını vuran 8.6 büyüklüğündeki deprem tsunami faciasına yol açtı.

JAPONYA DEPREME NASIL HAZIRLANDI?

ERKEN UYARI SİSTEMİ 2007’DE KURULDU
Yılda yaklaşık 1000 sarsıntının yaşandığı Japonya, dünyanın depreme en hazırlıklı ülkelerinden biri.Ülkedeki erken uyarı sistemi, milyonlarca Japon’u sarsıntıdan bir dakika önce uyardı. Yaklaşık 1000 depremölçere bağlı olan gelişmiş erken uyarı sistemi, depremin ön dalgalarını analiz ederek sarsıntının şiddetli olacağı tespit edilirse alarma geçiyor.
Japon Meteoroloji Ajansı’ndan Hirohito Naito, “Sistem iyi çalıştı, uyarılar tüm ülkede televizyondan verildi. Alarmlar ayrıca radyodan ve üye olanlar için cep telefonu ve e-posta servislerinden de iletildi” diye konuştu. 2007 yılının sonunda kurulan sistem şimdiye kadar tam 17 uyarı verdi.
Benzer sistemler Tayvan ve Meksika’da da bulunuyor ancak Japonya’daki tüm ülkeyi kapsayacak şekilde düzenlendi. Ülkedeki sistem dünyanın en iyisi olarak biliniyor.

Dev girdap gemiyi yuttu
Japonya’yı sarsan 8.9 şiddetindeki depremin denizde neden olduğu girdapta 100 kişiyi taşıyan bir gemi kayboldu. Miyagi şehrinde yaşayan bir gemi mühendisine ait olduğu tespit edilen geminin akıbeti henüz belirsizliğini koruyor. Geminin girdaba kapılmasının dehşeti, televizyonlardan dakika dakika izlendi.

Asansörler otomatik olarak duruyor
Ülkedeki altyapı depremlere dayanıklı olacak şekilde geliştirildi. Büyük kentlerdeki gökdelenler deprem sırasında titremek yerine salınım hareketi yapacak şekilde tasarlandı. Bu gökdelenlerdeki asansörler şiddetli bir deprem olduğunda otomatik olarak bir katta duruyor. 1995’te 6 bin 400 kişinin öldüğü Kobe depreminin ardından depreme dayanıklı binalar için yeni yönetmelikler hazırlandı. Yerel hükümetler de vatandaşlara evlerinin depreme dayanıklılık durumunu değerlendirme hizmeti sunuyor. Bazı kıyı bölgelerinde tsunami sığınakları bulunuyor, bazılarında da tsunami ile gelen suları engellemek için sel kapakları yer alıyor. Deprem belli bir şiddeti aştığında, 581 km/saat hızıyla giden mermi trenler otomatik duruyor, nükleer tesisler geçici olarak kapanıyor.

Sendai kentinde havalimanından uçaklar sürüklendi

Depremin ardından gelen tsunami ile adeta haritadan silinen Sendai kentinde havalimanı da sular altında kaldı. Çatılara çıkarak kurtulan insanlar, yardım gelmesini beklediler. Tokyo Narita Havalimanı da bir süreliğine hava trafiğine kapatıldı.