Filistin’e ikinci darbe

ABD Başkanı Donald Trump’ın, Birleşik Arap Emirlikleri’nin ardından Bahreyn’in de İsrail ile ilişkileri normalleştirme anlaşmasına vardığını duyurması büyük ses getirdi. Trump, önceki gün resmi Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Bahreyn’in son 1 ayda İsrail ile barış anlaşması yapan ikinci Arap ülkesi olduğunun altını çizdi. Bahreyn Kralı Hamad bin İsa Al Halife, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Trump’ın bir görüşme yaptıklarının bildirildiği açıklamada, bu görüşmede, İsrail ve Bahreyn’in “tam diplomatik ilişki kurma” konusunda mutabık kaldıkları belirtildi. Anlaşmayla ilgili yapılan ortak açıklamada, “Bu iki dinamik toplum ve gelişmiş ekonomi arasında doğrudan diyaloğun ve bağların kurulması, Ortadoğu’daki olumlu dönüşümü devam ettirecek ve bölgede istikrar, güvenlik ve refahı artıracaktır” ifadesine yer verildi. Açıklamada, İsrail’in, Mescid-i Aksa’nın Müslümanların ziyareti ve ibadetine açık kalacağı, Kudüs’teki diğer kutsal mekanların da aynı şekilde tüm inançlardan kişilerin ziyaretine açık kalacağı konusunda taahhüdünü yinelediği belirtildi.

Ayrıca, Bahreyn Kralı Bin İsa’nın, İsrail ve BAE arasında varılan anlaşmanın, 15 Eylül’de Beyaz Saray’da yapılacak resmi imza törenine Trump’ın daveti üzerine katılacağı bildirildi. Bahreyn, Mısır’ın, Ürdün’ün ve BAE’nin ardından İsrail ile normalleşme anlaşmasına varan dördüncü Arap ülkesi oldu.

Dışişleri’nden tepki

Bahreyn’in BAE’nin ardından benzer bir anlaşma imzalaması dünyada tepkilere yol açtı. Dışişleri Bakanlığı, İsrail ile Bahreyn’in ilişkileri normalleştirme anlaşmasına tepki göstererek “Endişeyle karşılıyor ve şiddetle kınıyoruz” açıklamasında bulundu. Açıklamada şu ifadeler yer aldı: “Bahreyn’in Birleşik Arap Emirlikleri’nin peşine takılarak, Arap Barış Girişimi ve İslam İşbirliği Teşkilatı çerçevesindeki taahhütlerin hilafına İsrail’le diplomatik ilişki tesis etme kararı almasını endişeyle karşılıyor ve şiddetle kınıyoruz. Söz konusu adım, Filistin davasının savunulması çabalarına yeni bir darbe vuracak ve İsrail’i Filistin‘e yönelik gayri meşru uygulamalarını ve Filistin topraklarındaki işgali kalıcı hale getirmeye yönelik girişimlerini sürdürme konusunda daha da cesaretlendirecektir. Ortadoğu’da kalıcı barış ve istikrarın tesisinin tek yolu Filistin meselesinin uluslararası hukuk ve BM kararları çerçevesinde adil ve kapsamlı çözüme kavuşturulmasından geçmektedir. Bölge dışı aktörlerin baskı ve zorlamaları sonucunda; dar çıkar kaygılarıyla verilen sorumsuz tavizlerin bu gerçeği ortadan kaldırması veya ikame etmesi mümkün değildir.”
Türkiye’nin dışında Filistin yönetimi ve İran da anlaşmaya tepki gösterdi. BAE, Mısır, Ürdün gibi ülkeler ise anlaşmadan memnuniyet duyduklarını açıkladı. Filistin yönetimi, anlaşmayı reddederek, bu adımın “Kudüs’e, Mescid-i Aksa’ya ve Filistin davasına ihanet” olduğunu belirtti. İran Dışişleri Bakanlığı da, anlaşmayı kınayarak bunu “Bahreyn için utanç verici” şeklinde nitelendirdi.

‘Biz de anlaşma istiyoruz’

Amerikan basını İsrail-Bahreyn anlaşmasının arka planını yazdı. ABD merkezli yayın kuruluşu Axios, İsrail ve BAE’nin 13 Ağustos’ta yaptığı anlaşmanın ardından, Bahreynli yetkililerin Beyaz Saray’daki yetkilileri arayarak, İsrail ile anlaşan bir sonraki ülke olmak istediklerini söylediklerini yazdı. Haberde, 13 Ağustos’ta İsrail ve BAE arasında bir anlaşmaya varıldığının duyurulmasından saatler sonra üst düzey Bahreynli yetkililerin, Trump’ın başdanışmanı Jared Kushner ve Beyaz Saray Uluslararası Müzakereler Özel Temsilcisi Avi Berkowitz’e ulaşarak “İsrail ile barış anlaşması yapan bir sonraki ülke biz olmak istiyoruz” dedikleri anlatıldı. İsrail ve Bahreyn arasında uzun süredir kapalı kapılar ardında yürüyen “gizli bir ilişki” olduğuna işaret edilen haberde, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin tamamen kurulması anlaşmasının sadece 29 gün aldığına dikkati çekildi.

İsrail kanadında da İsrail’in Washington Büyükelçisi Ron Dermer ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun görüşmelerde aktif yer aldığının belirtildiği haberde, BAE-İsrail anlaşmasının aksine, Bahreyn-İsrail anlaşmasının, Netanyahu’nun koalisyon ortaklarından bile saklandığı aktarıldı.