Tarihi anlaşma ‘resmen’ bitti!..

Dünya barışı için büyük önem taşıyan bir anlaşma, dün ABD’nin çekilmesiyle resmen son bulmuş oldu. ABD, 1987 yılında Sovyetler Birliği’yle imzaladığı ve bu ülkenin dağılması sonrası Rusya’nın taraf olduğu Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması’ndan (INF) dün resmen çekildi.

ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, ABD’nin 8 Aralık 1987’de imzalanan INF için Rusya’nın sürekli anlaşmayı ithal ettiği gerekçesiyle 6 ay önce çekileceğini duyurduğu hatırlatıldı. ABD’nin, anlaşmanın 15’inci maddesi uyarınca çekilmesinin, “Rusya’nın uygun olmayan SSC-8 veya 9M729 adlı yerden fırlatma orta menzilli füze sistemini yok ederek anlaşmaya tam şekilde uymakta başarısız olmasından” kaynaklandığı iddia edilen açıklamada, anlaşmanın sona ermesinden Rusya’nın sorumlu olduğu ileri sürüldü.

NATO destek verdi

ABD’nin kararı NATO ve müttefikleri tarafından da desteklendi. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, ABD’nin kararından Rusya’yı sorumlu tuttu ve “ABD, Rusya’dan kaynaklanan kritik risklere karşı bir dizi önlem alma kararı verdi” dedi.

Yeni bir silahlanma yarışı istemediklerini söyleyen Stoltenberg, NATO’nun bunu engelleyeceğini öne sürdü. İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab da, konuyla ilgi sosyal medyadan yaptığı açıklamada Rusya’yı suçladı. Raab mesajında, “Rusya, Avrupa’nın başkentlerini hedef alan, gizlice geliştirdiği ve konuşlandırdığı füze sistemiyle Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması’nın sonunu getirdi” dedi.

Ancak uzmanlar anlaşmanın resmen sona ermesiyle yeni bir silahlanma yarışının başlamasından endişeli. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, “Dünya nükleer silahlara karşı savaşta paha biçilemez bir freni kaybediyor. Bu durum, balistik füzelerin yarattığı tehdidi azaltamayacak, aksine artıracak” dedi.

‘Büyük hata yaptı’

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, daha önce, Rusya’nın INF’den çekilmesini öngören yasa tasarısını imzalamıştı. Rusya Dışişleri Bakanlığı da, dün yaptığı açıklamada INF’nin resmen sona erdiğini duyurdu. Bakanlık açıklamasında, ABD’nin INF’den çekilmesi eleştirilirken, “ABD, INF konusunda kasıtlı olarak aşılmaz bir kriz yaratarak, anlaşmanın kısıtlamalarından kurtulmak istedi. ABD, INF’den çekilmekle büyük hata yaptı” ifadeleri yer aldı.

ABD’nin uluslararası anlaşmaları bozmaya yönelik siyaset yürüttüğü belirtilen açıklamada, “ABD’nin hareketleri, silah kontrol sisteminin sökülmesine yol açıyor” değerlendirilmesine yer verildi.

Rusya’nın, ABD ile uluslararası güvenlik konusunda diyaloğa açık olduğuna işaret edilen açıklamada, “ABD’yi anlaşmanın yasakladığı füzeleri konuşlandırmaktan vazgeçmeye ve küresel istikrarın sağlanması için adımlar atmaya çağırıyoruz” ifadesi kullanıldı.

INF anlaşması nedir?

INF Anlaşması, dönemin ABD Başkanı Ronald Reagan ve Sovyetler Birliği lideri Mihail Gorbaçov tarafından imzalanmıştı. Anlaşma, menzili 500 ile 5 bin 500 kilometre arasında olan ve karadan havaya atılabilen orta menzilli tüm nükleer ve konvansiyonel balistik füzelerin yasaklanmasını öngörüyordu. Nükleer savaş tehdidini ortadan kaldırmayı hedefleyen anlaşma kapsamında 4 yılda yaklaşık 2 bin 691 füze imha edilmişti. INF Anlaşması, nükleer başlık takılan füzelerin 30 yılı aşkın süredir Avrupa topraklarından uzak tutulmasını sağlamıştı.

ABD, bu yılın başında Rusya’yı yeni tip bir füze geliştirmekle suçlamış ve anlaşmayı askıya aldığını açıklamıştı. ABD Başkanı Donald Trump, Şubat ayında yaptığı açıklamada, en geç 2 Ağustos tarihine kadar anlaşma şartlarına geri dönülmesi çağrısında bulunmuştu. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de bunun üzerine ülkesinin anlaşmayı askıya aldığını duyurmuştu.

‘Biz düzenli olarak deniyoruz’

İran Savunma Bakanı Tuğgeneral Amir Hatami, İran Silahlı Kuvvetleri’nin, füze denemeleri de dâhil olmak üzere düzenli ve plana uygun olarak faaliyetlerini yürüttüğünü açıkladı. Press TV’de yer alan habere göre, bunların dünya çapında olağan faaliyetler olduğunu vurgulayan Hatami, “Eğer bazı taraflar, olan şeyleri farklı göstermek için bir çeşit medya çalışması yapıyorsa, bunun nedeni kendi belirli amaçlarını sürdürmek içindir. Silahlı Kuvvetlerimiz, füze denemeleri de dâhil olmak üzere, faaliyetlerini tamamıyla düzenli olarak yürütüyorlar” ifadelerini kullandı. Hatami, ayrıca, araştırma çalışmalarının da düzenli planlanıp yürütüldüğünü belirtti.