Telif kavgası!

Teknoloji devleriyle yerel yayın kuruluşları arasındaki telif hakları tartışmasının en sert geçtiği ülkelerden biri olan Avustralya’da, Facebook’un son adımıyla tartışma yeni bir boyut kazandı. Avustralya’da Senato’ya sunulan sosyal medya yasa tasarısı, hükümet ile Facebook’u karşı karşıya getirdi. Yasa, Avustralya merkezli haber kuruluşlarının Facebook ve Google’da yayımlanan içerikleri için pay almasını öngörüyor. Google, son dönemde ortak noktada buluşulmasına yönelik adımlar atarken, Facebook duruşunu değiştirmedi ve ülkede bir sosyal medya krizi ortaya çıktı.

Facebook, teknoloji devlerinin Avustralya medya şirketlerinin ürettiği haberler için ödeme yapmasını zorunlu kılan yasa tasarısı nedeniyle Avustralyalıların platformdaki haberleri paylaşmalarını engellediğini duyurdu. Yapılan açıklamada, Avustralyalı yayıncı kuruluşların Facebook’ta haber içeriği yayımlamaya devam edebileceği ancak bağlantıların ve gönderilerin Avustralyalılar tarafından görüntülenemeyeceği veya paylaşılamayacağı belirtildi. Avustralyalıların, Facebook üzerinden ulusal ya da uluslararası haberleri paylaşamayacağı ifade edilen açıklamada, ülke dışından uluslararası kullanıcıların da Avustralya haberlerini paylaşamayacağı belirtildi.

‘Arkadaşlıktan çıkardı!’

Facebook’un açıklamasına Avustralya Başbakanı Scott Morrison sert tepki gösterdi ve “Bizi korkutamayacaklar” dedi. Morrison kararı “küstah ve hayal kırıcı” diye niteledi, büyük teknoloji şirketlerinin ‘dünyayı değiştiriyor olabileceğini ama dünyayı yönetemeyeceklerini’ kaydetti. Morrison, “Facebook’un bugün Avustralya’yı ‘arkadaşlıktan çıkarması’ sağlık ve acil yardım hizmetleriyle ilgili temel bilgilere erişimi kesmesi, küstahça olduğu kadar hayal kırıklığı yaratan adımlardı. Diğer ülkelerin liderleriyle de bu konularla ilgili olarak düzenli temas içindeyim. Facebook bizle yapıcı işbirliği yapmalı” diye konuştu.

Bununla birlikte Facebook’un adımı insan hakları savunucularının da tepkisini çekti ve bu durumun insanların habere ulaşma haklarının ellerinden alınmasına neden olduğu ifade edildi. Avustralya, Facebook’un yaşananların bir ilk olması ve benzer yasaların tüm dünyada yaygınlaşmasından endişe ettiği öne sürülüyor.

Google ne yaptı?

Google yeni düzenlemenin yürürlüğe girmesi halinde Avustralya’da hizmet sunmayı durduracağını duyurmuştu. Yeni sosyal medya yasasına Facebook gibi karşı çıkan Google da internetin böyle bir ortam olmadığını ve haksız yere cezalandırıldığını söylüyor. Ancak Facebook gibi misilleme yapmak yerine Google önde gelen üç Avustralya medya kuruluşuyla anlaşarak onlara belli bir ödeme yapmayı kabul etti. Avustralyalı medya devi Rupert Murdoch’ın sahibi olduğu News Corp ile varılan anlaşma gereği Google bir üyelik platformu geliştirecek ve reklam gelirlerini paylaşacak.

Google daha önce de Fransa’da benzer şekilde anlaşma yoluna gitmişti. Fransa, Avrupa Birliği’nin tartışmalı telif hakları yasasını uygulayan ilk ülke olmuş ve sosyal medya şirketlerini yaşanabilecek telif hakkı ihlallerinden sorumlu tutma kararı almıştı. Yasa, halen Avrupa’da internetin özgürlüğü ve yaratıcılık konusunda tartışmalara neden oluyor.

Bu noktaya nasıl gelindi?

Avustralya, Nisan 2020’de, teknoloji devlerinin kullandıkları içerikler için haber kaynaklarına ödeme yapması amacıyla düzenlemeye gidileceğini duyurmuştu. Avustralya Federal Hazinesi Başkanı Josh Frydenberg, ülkesinin, zorunluluk getiren bir yasa oluşturarak, sosyal medya devlerinin orijinal haber içeriği için ödeme yapmak zorunda kalacağı dünyadaki ilk ülke olacağını söylemişti.

Bunun ardından Google yayınladığı içerikle ilgili şirketi yerel medya kuruluşlarına ödeme yapmaya zorlayan yasa teklifinin kabul edilmesi halinde Avustralya’daki ana arama motorunu kapatacağı, Facebook da haber paylaşımını engelleyeceği tehdidinde bulunmuştu. Avustralya’da en çok kullanılan Google’ın arama motoru, ülkedeki pazar payının yüzde 95’ini elinde tutuyor. Öte yandan Avustralyalıların yüzde 39’u Facebook’u haber takibi için kullanıyor.