Tsunami Nedir, Neden Olur? Tsunami En Çok Hangi Ülkelerde Görülür?

Tsunami, farklı birçok nedene bağlı olarak tetiklenen ve sonucunda büyük can ve mal kayıplarına neden olan bir doğal afet türüdür. 20. yüzyılın başlarına kadar tsunaminin oluşumu hakkında pek bir bilgiye erişilememekteydi. Ancak günümüzde bu doğal afetin özellikleri tamamen açıklanmış durumdadır. Japonca’da liman dalgası anlamına gelen Tsunami ile genellikle okyanus kıyılarında karşılaşılmaktadır.

Tsunami Nedir, Neden Olur?

Tsunami, okyanus tabanında oluşan deprem ya da volkanik patlamalar sonucunda meydana gelmektedir. Bu olayı tetikleyen faktörler; göktaşı düşmesi, su altındaki nükleer patlamalar, kasırga ve buna bağlı taban çökmeleri olarak da sıralanabilmektedir. Özellikle tropikal kasırgalar, büyük alçak basınçları oluşturmaktadır. Bu durumda da fırtına esnasında deniz suyu fazla yükselmekte ve tsunami ile sonuçlanmaktadır.

Okyanus temellerinin tetikleyici bir faktör sonucu sarsılması, buradaki suyun yüzeye doğru itilmesine sebep olmaktadır. Yüzeye itilen su, yükselebilmekte ya da yanal olarak uzayabilmektedir. Açık denizde saatteki hızı 800 kilometreye ulaşan bu dalgaların özellikleri suyun durumuna göre değişmektedir.

Bir tsunami dalgası, sığ bölgelere ulaştıkça hızını kesmektedir. Buna göre dalga hızı azalarak saatte 80 kilometre hızlara düşmektedir. Dalga hızının azalması ile orantılı bir biçimde dalga uzunluğu daralmaktadır. Dalga uzunluğunun daralmasıyla birlikte, tsunaminin yüksekliği artmakta ve dev boyutlara ulaşmaktadır. Bu dalgaların yükseklikleri 30 metreye ulaşabilmektedir. Tsunami dalgaları arasındaki uzaklık ise 40 metreyi bulabilmektedir.

Tsunami En Çok Hangi Ülkelerde Görülür?

Tsunami oluşmadan önce bazı belirtiler veren bir doğa olayıdır. Bu kapsamda; deprem sarsıntıları, dalga sularının aşırı ısınması, sudaki pis koku ya da su yüzeyindeki baloncuklar tsunami belirtileri arasında yer almaktadır. Suyun kıyıdan uzaklaşması, ufuk çizgisinde aniden beliren kırmızı bir ışık ya da dalgalardaki kızıllık da tsunami olmadan hemen önce yapılan kayıtlar arasındadır.

Dünya genelinde denizden yüksekliği 10 metrenin altında olan ve uzaklığı da 1 kilometreden az olan tüm kara parçaları tsunami açısından riskli bölge kabul edilmektedir. Bu zamana kadar kayıt altına alınmış tsunamilerin yaklaşık %80’i Pasifik Okyanusu’nda gerçekleşmiştir. Japonya, Filipinler, Endonezya, Çin ve Amerika Birleşik Devletleri, bu olayla sık yüzleşen ülkeler arasındadır.

Bu zamana kadar kayır altına alınmış en büyük tsunami 2004 yılında Endonezya’da meydana gelmiştir. Sumatra Adası açıklarında oluşan bu tsunamiyi yerin 30 kilometre derininde yer alan ve 9,1 büyüklüğündeki deprem tetiklemiştir. Tsunami sonucunda 230.000 kişi hayatını kaybetmiş ve milyarlarca Dolar maddi hasar oluşmuştur. Endonezya’daki bu tsunamiyi sırasıyla; Japonya (2011), Lizbon- Portekiz (1755) ve Krakatau- Endonezya tsunamileri takip etmektedir.