Çarpıcı rakamlar

Aysel Bozan Yılmaz -  Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2012 yılından itibaren özel günlerde günün önemine atfen haber bülteni yayımlıyor. Bu kapsamda, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı çerçevesinde hazırladığı özel bültende, çocuk nüfusun mevcut ve gelecekteki demografik yapısı, eğitim,
sağlık ve işgücü gibi sosyo-ekonomik özelliklerine yer verdi. Öne çıkan veriler şöyle:

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre; 2020 yıl sonu itibarıyla Türkiye nüfusu 83 milyon 614 bin 362 iken bunun 22 milyon 750 bin 657’sini çocuklar oluşturdu. Bunların yüzde 51,3’ü erkek, yüzde 48,7’si kız çocuklar. Birleşmiş Milletler tanımına göre 0-17 yaş grubunu içeren çocuk nüfus, 1970’de toplam nüfusun yüzde 48,5’ini oluştururken bu oran 2020’de yüzde 27,2 oldu. Çocuk nüfus oranının 2080’de yüzde 19 olacağı öngörüldü.

Avrupa Birliği (AB) üyesi 27 ülkenin çocuk nüfus oranının ortalaması yüzde 18,2.

En yüksek çocuk nüfus oranına sahip il, yüzde 45,3 ile Şanlıurfa oldu. Onu, yüzde 42,8 ile Şırnak ve yüzde 40,9 ile Ağrı izledi. En düşük olduğu üç il ise sırasıyla yüzde 17,3 ile Tunceli, yüzde 18,1 ile Edirne ve yüzde 18,7 ile Kırklareli oldu.

Çocuk nüfusun yüzde 26,9’u 0-4 yaş grubunda, yüzde 28,7’si 5-9 yaş grubunda, yüzde 28,2’si 10-14 ve yüzde 16,2’si 15-17 yaş grubunda yer aldı.

Doğum istatistiklerine göre 2019’da canlı doğan bebek sayısı 1 milyon 183 bin 652.

MEB örgün eğitim istatistiklerine göre 5 yaş net okullaşma oranı yüzde 75,1; ilkokulda (1-4 sınıf) yüzde 93.6; ortaokulda (5-8. sınıf) yüzde 95,9; ortaöğretim yani lisede (9-12. sınıf) yüzde 85 oldu.

Eğitim kademelerine ve cinsiyete göre okul tamamlama oranlarına bakıldığında yıllara göre bir artış gözlendi. İlkokul tamamlama oranı 2014-2015’te yüzde 97,7 iken 2019-2020’de yüzde 98,6 oldu. Ortaokul tamamlama oranı 2014-2015’te yüzde 94,1 iken bu oran 2019-2020’de yüzde 97,7 oldu. Ortaöğretim yani lise tamamlama oranı ise yüzde 58,8’den yüzde 70,3’e yükseldi.

Yusuf ve Zeynep önde

2020’de doğanlara konulan en popüler erkek bebek isimleri, Yusuf, Eymen ve Mustafa; en popüler kız bebek isimleri ise Zeynep, Asel ve Elif oldu. Bununla birlikte, 0-17 yaş grubundaki çocuklarda en çok kullanılan erkek isimlerinin Yusuf, Mustafa ve Demir; kız çocuk isimlerinin ise Zeynep, Elif ve Tülin olduğu görüldü.

Evlenme oranı % 2.7

Evlenme istatistiklerine göre; 16-17 yaş grubunda olan kız çocuklarının resmi evlenmelerinin toplam resmi evlenmeler içindeki oranı 2002’de yüzde 7.3 iken bu oran 2020’de yüzde 2.7’ye düştü. Erkek çocukların evlenme oranı ise 0.1 olarak gerçekleşti. TÜİK’in bu raporunda kaç çocuğun evlendiğine dair bir bilgi paylaşılmadı ancak 25 Şubat 2021 tarihli Evlenme ve Boşanma İstatistiklerine göre 2020’de 487 bin 270 resmi evlenme gerçekleşti. Oranlama yapıldığında 13 bin 156 çocuğun evlendirildiği rakamına ulaşılıyor.

Bebek ölüm hızı düştü

Hanehalkı İşgücü Araştırması 2020 yılı sonuçlarına göre 15-17 yaş grubundaki çocukların işgücüne katılma oranı yüzde 16,2 oldu. Erkek çocuklarda bu oran yüzde 23,4 kız çocuklarda yüzde 8,6 oldu. TÜİK’in paylaştığı oranlara bakıldığında 15-17 yaş aralığında 3 milyon 685 bin 606 çocuk var. Bu durumda yüzde 16.2’si yani 597 bin çocuk çalışıyor.

2020’de babası vefat eden çocuk sayısı 269 bin 202, annesi vefat eden 80 bin 798, hem annesi hem babası vefat eden ise 4 bin 518 oldu.

Verilere göre boşanan çiftlerin sayısı 135 bin 22. Kesinleşen boşanma davaları sonucunda 124 bin 742 çocuk velayete verildi. Velayetin yüzde 75.8’i anneye, yüzde 24.2’si babaya verildi.

Ölüm ve ölüm nedeni istatistiklerine göre ise 2019’da 1-17 yaş grubunda en fazla çocuk ölümleri, dışsal yaralanma ve zehirlenmeler nedeniyle gerçekleşti. 2009’da bebek ölüm hızı binde 13,9 iken 2019’da binde 9,1’e düştü.

Sinir sistemi ve duyu organları hastalıkları nedeniyle 877, iyi huylu ve kötü huylu tümörler nedeniyle 684, konjenital bozukluk ve kromozomla ilgili anomaliler nedeniyle 509 çocuk hayatını kaybetti.

Türkiye Sağlık Araştırması 2019 yılı sonuçlarına göre; çocuklarda son 6 ay içinde görülen hastalık türleri incelendiğinde 0-6 yaş grubunda yüzde 35,9; 7-14 olan çocuklarda da yüzde 29,4 ile üst solunum yolu enfeksiyonu ilk sırada yer aldı.