Reji İdaresi Nedir? Hangi Amaçla Kurulmuştur?

Osmanlı devletindeki reji idaresi, kısacası günümüzdeki imf görevini üstleniyordu. Ödemelerin sağlanması için Duyuni Umumiye ve buna benzeyen yapılanmalarla Osmanlı vergi gelirlerle birlikte çeşitli kalemlerden kendilerine de pay alıyorlardı.

Reji İdaresi Nedir?

Reji idaresi, Osmanlı Döneminde tütün ve tuz tekelini yöneten 1883 tarihli sözleşme ve yabancı sermaye ile birlikte 1884 yılında faaliyete geçmiş olan, 1887 tarihinde yıllık karından belirli bir miktarı ise, Duyun-i umumiye kurumuna aktaran kurumdur. Bu yıllar arasında tütün gelir kalemleri düzenlenerek, vergi gelirleri de yabancıların lehine şekillendirildi.

Gelirlerin büyük bir kısmının da yabancılara gitmesine rağmen Osmanlı hazinesi ve hanedanı de belli bir pay alıyordu. Ülkemizde reji idaresinin İzmir, Samsun, İstanbul, Trabzon ve Selanik gibi pek çok şehirlerde tütün işleme ve sigara fabrikaları bulunuyordu. Aynı zamanda reji idaresi adı altında tütün kaçakçılığı da yapılıyordu. 

Reji İdaresi Hangi Amaçla Kurulmuştur?

Kırım Savaşı ile birlikte başlayan iç ve dış borçlanmanın sonucunda Osmanlı Hükümeti borçlarınının zamanında ödeyemeyeceğini anlaşılınca alacaklı olan devletler de Osmanlıya çok büyük tepki gösterdi. Bunun sonucunda da Osmanlının belirlediği ödeme planını kabul etmedi. Alacaklılar, Osmanlı maliye sistemine de güvenmediği için ülke içinde toplanan vergileri kendi kurdukları bir teşkilat olan Duyunu Umumiye aracılığı ile toplamak istediler. Bunun sonucunda vergileri Osmanlı memurları değil alacaklı ülkelerin kendi kurdukları şirketin reji memurları toplayacaktı. Bunun sonucunda ise, Osmanlı Devleti'nin en önemli gelir kaynağı olan kahve, tuz ve tütünden toplanan vergiler, alacaklı ülkelerin kendi kurduğu Reji şirketine ise, 30 yıl süre ile bıraktı. Reji İdaresi, silahlı kolcuları ve kendi memurları aracılığıyla vergi toplamaya başladı. Toplanan bu vergiler ise, Osmanlı Devleti’nin borcundan düşülmeye başlandı.