10 milyar dolarlık yatırım planı var

Zorlu Holding’i son yıllarda yapılan önemli gayrimenkul ve enerji ihalelerinin önemli bir kısmında masada gördük. Bu iki sektörde çok istekli bir oyuncu portresi çizdi. Çünkü tekstil kökenli ve sonradan Vestel’le birlikte beyaz eşya ve elektronikte büyük oyuncu olarak bilinen grup, bu iki sektöre odaklandı. Holdingin patronu Ahmet Nazif Zorlu, 1012’ye kadar enerjiye 5 milyar dolar, gayrimenkule de 2010’a kadar yine 4 - 5 milyar dolar arasında bir yatırım yapmayı hedefliyor. Bu iki kalem 9 - 10 milyar dolarlık yatırım demek! Bu yatırımların Zorlu’yu enerji ve gayrimenkulün en büyük oyuncuları arasına sokacağı muhakkak...
Bir süre önce yaptığımız bir görüşmede, Ambarlı’daki holding binasının hastaneye dönüştürülmesi projesi olduğunu belirtmişti. Bu görüşmemizde, anlaşılan projeyi biraz daha geliştirmiş. “Üniversite, tıp fakültesi, hemşirelik yüksek okulu... Böyle birbirini destekleyen bir proje var, dedi kafamda.” Fakat bunu, Zorlu’nun sağlık sektörüne girişi olarak algılamak yanlış olabilir, çünkü, bunu daha çok sosyal sorumluluk projesi olarak görüyor.
Bu takdirde holding yönetimi Ambarlı’daki binadan taşınacak ama nereye gidecek? Karayolları arazisinin yerine yapılacak kompelkse gitmesi biraz zor. “Bir holding merkezi için fazla lüks olur” dedi, A. Nazif Zorlu. Muhtemelen İstanbul - Levent’teki Deva arazisine yapacağı binada olacak merkez. Ama belki bütün şirketlerin merkezini de barındıran bir şekilde değil de holding orada olacak.
Benim de çok ilgimi çeken başka bir projesi daha var Zorlu’nun. Deniz suyundan tatlı su üretimi... Su kaynaklarının giderek kirlendiği ve tükendiği, İstanbul ve Ankara gibi büyük kentlerin su sıkıntıları dikkate alındığında ticari anlamda geleceği olan bir proje. Manisa’daki Vestel tesislerinde bunun teknolojisini kendileri geliştirmiş durumda. İlk üretimi de Marmaris’te başlatıyor.
Zorlu, sıkıntılarına rağmen tekstil işini sürdürmeye kararlı. Ama büyütme hedefi yok. İşin gerektirdiği yatırımlarla gidecek. Beyaz eşya ve elektronikin,  Zorlu’nun iş hacmi içindeki payı yüzde 75 düzeyinde. Bu alanda pazar payını korumaya ve artırmaya asılacağı anlaşılıyor. Ancak enerji ve gayrimenkuldeki kadar büyük yatırım planları yok bu sektörde. Bu sektör için en önemli gündemi ABD’li Whirlpool’la ortaklık. Elektronik tarafında da TV üretiminde LCD panel (cam) dışında LCD TV üretiminin bütün alanlarını geliştirmek. Elektronikte bazı ortaklıklarının sürpriz olmayacağını da belirtelim.

Zorlu’nun sektörlerinin grubun iş hacmi içindeki ağırlıkları nedir?
Bizim tekstil, elektronik, beyaz eşya, enerji vardı. Gayrimenkule yeni girdik. Finanstan çıktık. 2007’de 730 milyon dolar tekstil ciromuz oldu. Beyaz eşya ve elektronikte 3.5 milyar dolar ciro ile kapattık.
360 milyon dolar da enerji ciromuz oldu. Enerji, bizim son zamanlarda üzerinde durduğumuz sektörlerden birisidir. 15 gün önce ihale almıştık, 7 - 8 tane santral. Rusya’da  800 milyon dolarlık iki yatırımımız var. Birini bu haziranda, diğerini ekim sonunda devreye alacağız. Bunlar doğalgaz santralları. Elektrik üretecek hem de ısınma amaçlı ısı verecekler evlere.
İş kolları ağırlığı değişecek mi? Nereye odaklanacaksınız?
Elektronik ve beyaz eşyada gerekli büyüklüklere geldik, büyümeye de devam edeceğiz. Önümüzdeki 4 senede enerjide büyümeyi hedefledik. İkinci büyüme alanımız gayrimenkul olacak.
2012 yılına kadar 4 bin megavat gibi bir güce sahip olacağız. Şu anda bizim doğalgaz santrallarımız var. 420 megavat mevcut çalışanların gücüdür. Lisanslar hariçtir. Şimdi bir tanesi Osmaniye’de 230 megavatlık, rüzgar santralları önümüzdeki yıl 2009’da üretime geçecek. İki tane de Dalaman’da. Şimdi bu 230 ve 140 da ilave oluyor. 300 megavat da hidrolik ve jeotermal olarak... Bunları satın aldık. Önümüzdeki sene 2009’da Dalaman’dakinin inşaatına başlayacağız. Bu yıl sonu bitmeden 1000 megavat olur.
4000 megavat planınız olduğuna göre 4 milyar dolarlık bir yatırım öngörülüyor, diyebilir miyiz?
Geçer bile. Enerji büyecek. Beyaz eşya, elektronik zaten büyük. Enerji de o büyüklüklere geçecektir. Biliyorsunuz bizim gayrimenkulde de önemli projelerimiz var. Karayolları arazisini, Deva’nın yerini almıştık.  Yine İzmir-Alsancak’ta bir yer almıştık.
Aşağı yukarı 4 - 5 milyar dolar bir büyüklüğe ulaşacaktır. Alsancak’takinde 50 bin metrekare bir inşaat alanı var. En önemlisi Karayolları. Orada büyük bir kompleks yapacağız. Bu 4-5 milyar dolarlık yatırım 2010 yılının sonunda kadar  bitmiş olacak.
Tekstilde işi büyütme planı var mı?
Tekstil de bizim için önemli. Büyüme planı derken, şimdi artık biz inovasyon dediğimiz yeniliklere odaklanıyoruz. Çünkü yalnız Zorlu Grubu’nun değil Türkiye’nin güzel bir know how’u var. Yine bu, ‘tekstil öldü gitti denilen’ yerde geçen yılki ihracatımız 300 milyon dolar oldu. Türkiye’nin en büyük polyester üreticisiyiz. Günde 500 ton üretimimiz var. Pazarın yüzde 40’ına sahibiz.
Enerji ve gayrimenkulde bu kadar büyük yatırım planlarınız var. Tekstil grubun iş hacmi içinde küçülmüş olacak...
Küçülecek derken artık know how’u var. Markalaşma olacak orada. Bizim Taç markamız var. Mağazacılık ve show room’lar var. Lines, marka olarak önemli, devam ediyor. Fransa’da, buranın takviyesi ile pazarlamayı geliştiriyoruz. Tekstilde öyle çok büyüme gibi bir stratejimiz yok ama tekstil yine bizi ana iş kollarımızdan biri olarak kalacak.
Türk televizyon üreticileri Avrupa pazarında zorlanıyor. Pazarın LCD ve plazmaya dönmesiyle pazar payı kaybı olduğu belirtiliyor. Türk üreticiler bir strateji yanlışlığı mı yaptı?
Biliyorsunuz televizyon üreticisinde epey bir çalkantı oldu. Bakın Vestel’in geldiği yer küçümsenecek bir yer değildir. Vestel’in LCD’de geldiği yer, geçtiğimiz sene 3.5 milyon LCD TV üretmişiz. Biz 2000 yılında dijital teknolojilere girdik. Cam panel Avrupa’da da üretilmiyor. Biz kendi yazılımımızı kullanıyoruz. En önemli varlıklarımızdan biri Vestel’in sahip olduğu, Türkiye’de tek olan modül üretimidir. Yani yalnız camı alıyoruz ve bütün diğer işlemleri burada yapıyoruz. Bugün kendi üretimimizi karşılayacak bir üretim var mı, hayır: Ama inşallah  2008’in sonuna kadar da tamamını karşılayabilecek duruma geleceğiz.
Avrupa pazarındaki sıkışma sonrası nasıl bir strateji geliştirildi? Hükümetin üç büyük üreticinin gücünü birleştirerek LCD panel üretmesi projesi vardı... Bu konuda bir gelişme oldu mu?
Cam konusunda treni kaçırdık. Sayın Bakan Çağlayan’ın girişimiyle başlayan çalışma devam ediyor. Olmaması için bir neden yok. Esasında bu paneli biz, camı üretseydik, çok daha güzel bir şeyler olurdu, yapılabilirdi. Biz burada teşebbüse de geçtik. Bu konuda devletlerin çok büyük destekleri var.
30 milyar dolarlık yatırım yapıldı Kore, Çin, Japonya... 30 milyar dolarlık yatırım daha başladı. Önceki yatırımlarının amortismanını bitirdiler, ikincilere geçiyorlar. Avrupa da yapamadı bunu. Bakın bu modül dediğimiz şeyi, Avrupalılar Polonya’da kurdu.
Peki Türk şirketlerinin bu işte geri kalması sorun yaratmayacak mı?
Dünya müşterilerimizin bulunduğu bir yemekte de söyledim. Dünyada TV üreticisi olarak birkaç önemli üretici kalacaksa bunların içinde Vestel olacak. Çünkü güzel bir altyapımız var, çok güzel bir ar-ge‘miz var. Geçen sene 3.5 milyon LCD televizyon ürettiysek...
Dünyada 75 milyon üretilmiştir ki nerdeyse yüzde 5’ini biz üretmişiz. Vestel, LCD üretimi yapmıştır. Bu sene hedefimiz 5.5 milyon. CRT’de (tüplü TV)?yaptığımız 10 milyonluk üretimi, LCD’de 2010’da yakalayacağız. CRT satışı düşüyor.  LCD öngörülenden daha çabuk gitti. Biz bunu 2010’da beklerken erken geldi.
LCD panel yatırımı çok mu büyük finansman gerektiriyor?
2 - 2.5 milyar dolardır. Amortismanı yüksek, ilk yatırımın parasını kurtardılar, ikinciye başlıyorlar. Geçenlerde modül aldığımız şirketin CEO’su dedi ki ‘Her sene 2 milyar dolar yatırmam lazım.’ Kimse cebine bir şey koyamıyor. Yeniliklerin bedelini ödüyorsunuz.
Panel üreticileri aynı zamanda TV de mi üretiyorlar ki rekabette fiyat avantajı yakalıyorlar.
Bazıları televiyon da üretiyolar ama sırf panel üretenler de var. Biz panel üretenlerden alıyoruz, TV üreticisi olanlardan da. Bizi pazarda zorlayan rekabet... Bizim panelimiz yok diye değil. Fiziken düşünürsek, üç tane panel üreticisinin dünyaya hakim olması mümkün değil. Hem panel üretecek, hem tv’yi üretecek, modülü üretecek...
Güçlü olmak önemli. Mesala bizim TV altyapımız güçlü. Dünyada konuşulduğu vakit, ‘dünyada TV üreticileri kimlerdir’ diye, 5 kişi sayarsınız, aralarında Vestel de olur. Bugün deniliyor ki ‘TV montajdır.’ Hayır, çünkü burada donanımdan önce yazılım da önemli. Biz yazılım yapıyoruz.
Elektronik işi kolay bir şey değil. Senede 7 - 8 yazılım yapıyoruz. Sürkeli yeniliyoruz. TV ar-ge’sinde 300’ün üzerinde mühendis var. TV’de kalmadık, dijital masaüstü yayın kutusu (settopbox) dediğimiz üründe, İngiltere’deki pazar payımız yüzde 60’larda. Geçen sene 8 milyon ürettik. Bunda rekabet yok mu, var. Hep kendini yeniliyorsun.
Gaz dağıtım işinde Trakya ve Gaziantep sizde. Ankara’yı alamadınız.. Bu işte nereye kadar gitmek istiyorsunuz?
Trakya da Gaziantep de büyük bölgeler. Yatırımlarımız sürecek ama nereye kadar gideceğiz derseniz, kamikaze gibi dalacak değiliz ama yatırımlarımız olacak. TPAO ile beraber ve ayrıca kendimizin de gaz üretimi var. Gazda da oyuncu olmak istiyoruz.
Deniz suyundan tatlı su üretimi projeniz vardıÖ Bir gelişme oldu mu?
İnşallah onu gerçekleştireceğiz. Marmaris’te bir deneme yapacağız. Çalışmaları devam ediyor. Kurduk ve çalıştırdık şu anda. Öncelikle enerji üretimi amacımız. Marmaris de gönüllü, istediler. Bu iş gelişecek bir iştir. Teknolojisi tamamen bize aittir.
2007’de büyüme kaçtı, nasıl kapattığınız? 2008 hedefi nedir?
4.6 milyar dolara yakın bir ciromuz var. Önümüzdeki dönem 6 milyar gibi düşündük ama bunun içine enerjiyi koymuyoruz. Grubun 2010 hedefi 10 milyar dolar cirodur. Şu anda 25 bin kişiyiz. Bunun tekstilde 8 - 9 bindir.
Elektronikte ortaklık olabilir mi?
Elektronikte Vestel’de yenilikler için bazı görüşmeler var, devam ediyor. Ama biz burada hiç bir zaman yabancı ortaklık yapmayız demiyoruz. Şimdilik ciddi bir görüşmemiz yok.
Holding binasında hastane projesi vardı. Bu konuda neler yapılıyor? Zorlu sağlık sektörüne mi girecek?
Holding binasında sağlık konusunu düşünüyoruz, netleşmedi, kafamızda. Tıp fakültesi, üniversite, hemşirelik yüksek okulu... Ama bu benim kafamda. Biraz da sosyal sorumluluk projesi gibi.
Holdingin merkezi neresi olacak? Bu bina eğer bu projeye giderse...
Bir yere taşırız. Deva’nın yeri var. Çekirdek kadroyu alıp, diğerlerini kendi yerlerine götürmek de olabilir.

Zorlu’nun gündemi
-  Rusya’da 2 santrali bu yıl içinde açıyor
-  Osmaniye ve Dalaman’da santral projeleri başlıyor
-  Enerjide 2012 yılına kadar 4 bir megavat gibi bir güce ulaşacak.
-  Deva arazisine gayrimenkul projesi geliştiriyor
-  Karayolları arazisinde haziranda temel atıyor
-  İzmir-Alsancak’ta proje geliştiriyor.
-  Gayrimenkule toplam 5 milyar dolar yatıracak
-  Tekstili büyütme planı yok, marka ve yeni ürünlere ağırlık verecek
-  TV’de modül üretimini geliştirecek
-  Beyaz eşyada ABD’li Whirlpool’la ortaklık
-  Gaz piyasasında büyük oyuncu olacak
-  Deniz suyundan tatlı su üretimi başlatıyor
-  Vestel’de yenilikler için yapılan işbirliği görüşmeleri
-  Holding binasında hastane ve tıp ağırlıklı üniversite kurulması
-  Holdingin merkezinin Ambarlı’dan taşınması

Whirlpool’la görüşmeler sürüyor
Beyaz eşya tarafını büyütecek misiniz?
Beyaz eşyada, şu anda kapasitemiz 8 milyondur. 3.5 milyon buzdolabı, 2.5 milyon çamaşır makinesi, 1 milyon bulaşık, 1 milyon da fırın gibi... 10 sene önce başladık, geldiğimiz büyüklük küçümsenecek bir büyüklük değildir. Yüzde 80’i ihracattır. Elektronikte ihracat yüzde 90’dır.
Vestel Beyaz Eşya’nın yarısını ABD’li Whirlpool’a satmak üzere görüşmeler vardı. Bu konu ne aşamadadır? Whirlpool’un üretiminin bir bölümünü Türkiye kaydırabileceği belirtilmişti. Var mı böyle bir durum?
Ortaklık görüşmeler halen devam ediyor. Whirlpool’la konuşuyoruz, evlilik kolay bir şey değil. Vestel Beyaz Eşya’nın yüzde 50’sini konuşuyoruz. Çok önemli bir olumsuzluk yok ama dünya pazarlarında biraz tedirginlik olunca, dolar-euro pariteleri... Herkes biraz temkinli gidiyor.
Olmaması ihtimali var mı?
Valla bizim için olmaması diye bir şey yok. Yalnız bir söz var ya ‘gelin ata binmiş ya kısmet demiş.’ Açıkçası biraz dünyanın durumuna da bağlıdır. Borsalar niye düştü? Bankalar batıyor borsa düşüyor, reel sektörün kağıtları da düşüyor, onlarda bir sıkıntı olmamasına rağmen... Ama tabiki her şey birbirine bağlı. Bir olumsuzluk yok, incemeler devam ediyor.
Ortak yatırım planları da vardı...
İki taraf yeni bir şirket kuracak ama ortak yatırım planı yok.

Karayollarına kazma haziranda
Karayolları arazisinde son durum nedir? Arazinin eski sahiplerinin açtığı dava projeyi yavaşlatacak mı?
Projeler devam ediyor. Mimarlar yarışması oldu 4’ü yarışa kaldı. Onlar da kendi projelerinde düzeltemler yapıyorlar. Nisan ayı içinde hangi mimar olduğunu açıklayacağız. Hemen kazma vuracağız, hemen. Haziran’da temel atacağız.
Dava konusu var, engel olur mu?
Yok, zannetmiyorum. Burada öyle bir durum yok. Birinci dava özelleştirme ile ilgiliydi, reddedildi. İkinci davayı da biz kazandık. Danıştay’da kurula kaldı. 9 - 0 olarak kazandık. Üst kurul (Danıştay Dava Daireleri Genel Kurulu) kaldı. Mimarlar Odası’nın davası var, bilirkişiyi bekliyor, olumsuz bir şey beklemiyorum. Çünkü biz oraya bir eser yapmak istiyoruz ve 2010 ‘İstanbul Kültür Başkenti’ne yetiştirmek istiyoruz.

Rakamlarla Zorlu Grubu
Grup ağırlıklı olarak dört sektörde faaliyet gösteriyor
   - Beyaz eşya, elektronik
- Tekstil
- Gayrimenkul
- Enerji
-  Grupta 54 şirket var
-  Toplam istihdam 25 bin kişi
-  2007 ihracatı 3 milyar dolar
-  2007 cirosu 4.6 milyar dolar
-  2008 hedefi 6 milyar dolar
-  2010 hedefi 10 milyar dolar