Gıda bankacılığı için yeni başlangıç

Önder Yılmaz / Ankara - TBMM Dilekçe Komisyonu, gıda bankacılığı konusunu mercek altına almış, kamu, özel ve STK’lar dahil tüm taraflarla biraraya gelerek sistemin etkinleştirilmesi ve yaygınlaştırılmasına yönelik 30 önerinin de yer aldığı kapsamlı rapor hazırlamıştı.

Bir yanda aç insanlar

Hükümetin, sıkıntıya düşen üreticinin tarlada kalan 40 bin ton patates, 10 bin ton soğanını alarak ihtiyaç sahiplerine ulaştırması, gıda bankacılığı fikrini yeniden alevlendirdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan ve Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin de katılımlarıyla çeşitli toplantılar düzenlendi. Gıda bankacılığının, Tarım ve Orman Bakanlığı ile FAO’nun işbirliği ile çalışmaları devam eden “Gıdanı Koru-Sofrana Sahip Çık” kampanyasının en stratejik başlıklarından biri olduğuna karar verildi ve uygulama alanının yaygınlaştırılması için çalışmalar başladı. TBMM Dilekçe Komisyonu’nun hazırladığı, rapordaki 30 önerinin 22’si de yeni yol haritasının alt yapısını oluşturdu.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın verilerine göre 2050’de dünya nüfusu 10 milyar, ülkemizin nüfusu ise 105 milyonu geçecek. 2050’de oluşacak talebi karşılamak için, bugüne göre yüzde 60’lık bir üretim artışı, bu artış için de yüzde 15 daha fazla su ihtiyacı olacak. Dünyada her 9 insandan biri, yani 690 milyon kişi yatağa aç giriyor. Salgın sürecinde bu sayıya 132 milyon kişinin daha eklediği hesaplanıyor. 2030’da ise yetersiz beslenen kişi sayısının 840 milyonu aşması bekleniyor.

Bir yanda obezler

Öte yandan dünyada neredeyse 1 milyara yakın kişi obezite sorunu, 2 milyar insan da aşırı beslenme kaynaklı sağlık sorunları yaşıyor. Her yıl üretilen gıdanın üçte biri, yani 1.3 milyar ton gıda kayıp ve israf oluyor. Gıda kaybının ekonomik bedeli gelişmekte olan ülkelerde 310 milyar dolar, gelişmiş ülkelerde ise 680 milyar dolar. İsraf edilen gıdayı üretmek için gerekli ekili alan Çin’in yüzölçümü kadar, yani 9.6 milyon kilometrekare. Tarladan perakendeye gelinceye kadar oluşan gıda kaybı da yüzde 14 oranında.

Türkiye’deki tablo

Türkiye’de günde 4.9 milyon ekmek çöpe atılıyor. Üretilen sebze ve meyvelerin yüzde 50’si kayıp. Hizmet sektöründe işletme başı yılda 4.2 ton gıda ve 2 bin litre içecek israfı var. Her yıl 19 milyon ton gıda çöpe gidiyor. Bu yaklaşık 625 bin çöp kamyonunun taşıdığı çöp miktarına eşit. Yıllık cirosu 500 milyar TL olarak tahmin edilen Türkiye gıda sektöründe, yüzde 2’lik bir gıda çöpe gönderilmezse 10 milyar TL tasarruf sağlanacak.
Tespitlere göre, gıda israfı aynı zamanda, su ve enerji gibi doğal kaynaklarının israfı da demek.

Yapılan hesaplamalara göre, bir kilo kırmızı etin üretimi için 15 bin 455 litre, bir kilo peynirin üretimi için 5 bin litre, bir kilo domatesin üretimi için ise 184 litre suya ihtiyaç var.

Satır: Sistem iyileştirilmeli

Cumhurbaşkanı’nın eşi Emine Erdoğan ve Tarım ve Orman Bakanı Pakdemirli ile görüşmeler gerçekleştiren TBMM Dilekçe Komisyonu Başkanı Satır, Türkiye’de şu anda mevcut işleyen bir gıda bankacılığı sisteminin olmasına rağmen, zayıf kaldığını, geliştirilip iyileştirilmesi gereken yönlerinin bulunduğunu kaydetti. Üreticinin tarlasında kalan patates ve soğanın, ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmasının gıda bankacılığı için iyi bir örnek olduğunu dile getiren Satır, belediyeler, sivil toplum örgütlerinin devreye girmesiyle bu sistemin binlerce ton gıdanın israfının önüne geçeceğini bildirdi.