‘Karbon nötr’ olma yarışı

Dünyada bazı şehirlerin diğerlerinden farklı olarak önemli bir iddiaları var: ‘Karbon nötr olmak.’ Washington’dan Oslo’ya, Melbourne’den Glascow’a kadar bir çok şehir bu kapsamda farklı taahhütlerde bulunuyor. Bazıları oldukça iddialı. Mesela Kopenhag’ın hedefi birkaç yıla varmadan ilk karbon nötr şehir olmak. Amsterdam 2030’a kadar şehirden kaynaklanan karbon gazı salınımını yüzde 55 ve 2050’ye kadar yüzde 95 azaltmayı hedefliyor. Bu çerçevede şehirdeki ulaşım 2030’a kadar ‘karbonsuz’ olacak, şehir doğal gazdan 2040’a kadar arınacak. Hamburg’un da benzer bir hedefi var. New York ise 2050’ye kadar sera gazı emisyonunu yüzde 80 azaltmayı taahhüt ediyor. Diğerleri de bunlar kadar iddialı olmasa da karbon nötr olma yolunda hedeflerini açıklıyorlar.

Bunlar küresel ısınmada dönüşü olmayan bir noktaya doğru sürüklenen gezegeni kurtaracak hedefler. Bu iddiayı taşıyan şehirlerden biri de İstanbul.

İstanbul’un taahhüdü

İstanbul Büyükşehir Belediyesi bundan iki yıl önce C40 Belediye Başkanları Zirvesi’nde bir taahhüt imzalayarak 2050 için karbon nötr bir şehir olacağını taahhüt etti. 16 milyonluk şehrin belediye başkanı Ekrem İmamoğlu da geçen hafta yaptığı bir açıklama ile bu önemli taahhüdü tekrarladı.

İş şimdi bu kritik taahhüdün gereklerini yerine getirmeye kaldı. Bu çerçevede hızla çalışma gruplarının oluşturulması ve aksiyonların belirlenerek uygulamaya sokulması gerekiyor. İstanbul Belediyesi’nin bir süredir bu konu üzerinde çalıştığını duyuyorum ama çalışmaların şu anda hangi aşamada olduğunu bilmiyorum. Ancak bildiğim başta karbon salınımında önemli payı olan ulaşım sektörü olmak üzere, atık, enerji, su ve binalara ilişkin koordinasyon içinde yapılması gereken bir çok iş olduğudur. Sera gazı emisyonlarının mevcut durumunun saptanmasının yanı sıra bunların nasıl azaltılacağına ilişkin politikaların belirlenmesi, strateji ve yol planlarının oluşturulması gerekiyor.

Farkındalık arttı

‘Karbon nötr olmak’, şehrin saldığı sera gazlarını dengelemek ve net olarak sıfır sera gazına ulaşabilmek için salınan sera gazı miktarına eşdeğer sera gaz salımına engel olacak projeleri gerçekleştirmek demektir. Diğer bir deyişle karbon emisyonlarının değerlendirilerek karbon salımının dengelenmesidir.

Uluslararası kuruluşların ve bilim adamlarının ittirmesiyle, artan yangın, sel ve kuraklık gibi doğal felaketlerin de etkisiyle dünya, iklim değişikliğinin farkına vardı. Herkes olmasa bile artık birçok kişi süratle eyleme geçilmesi gerektiğini biliyor. Burada şehirleri, özellikle İstanbul gibi nüfus yoğunluğu fazla olan kentleri yönetenlere önemli roller düşüyor. Küresel enerji kaynaklı karbon salınımının çok büyük bir bölümü dünya nüfusunun önemli bölümünü barındıran nüfus yoğun şehirler tarafından gerçekleştiriliyor. Bu nedenle yerel yönetimlerin bu sürece katılarak taahhütlerini açıklamaları önem taşıyor. Bu yönde artan çabalar var. Mesela bu kaygıyı taşıyan şehirler bir araya gelerek ‘Karbon Nötr Şehirler Birliği’ni kurdular. Şu anda dünyada 1500’e yakın şehir yenilenebilir enerji politikalarını açıklamış.

Gezegen meselesi

Yapacak çok iş var. Sadece yeni yapılacak binaları karbon nötr olacak şekilde tasarlamak değil, mevcut bina stoklarını da karbon nötr olma yolunda iyileştirmek gerekiyor. Yenilenebilir enerjinin toplam enerji tüketimindeki payının hızla artırılması lazım. Ulaşım sistemlerinde karbon nötr teknolojilere geçilmeli. Geri dönüşüm ve atık yönetimleri buna uyumlu hale getirilmeli. Merkezi yönetimlere ve finans sistemine düşen ise bu iddiayı taşıyan yerel yönetimleri destekleyerek, uygun finansmana ulaşmaları yolunda yardımcı olmaktır. Bu, siyaset üstü bir konudur; parti meselesi değil, ülke meselesidir. Hatta gezegen meselesidir.

Türkiye’de karbon nötr olma hedefi taşıyan tek şehir ise şimdilik İstanbul. Umarım bu sayı artar; birçok şehrimizde yenilenebilir enerji ve karbonsuzlaşmaya dair politikalar oluşturulur.