Koyundan arıya genetik koruma
08.11.2022 - 07:00 | Son Güncellenme:
Son yıllarda artan çevresel tahripler, iklim değişikliği, yanlış arazi kullanımı gibi faktörler tarımsal ve hayvansal üretimde verimliliği de olumsuz yönde etkiliyor.
MELTEM GÜNEŞ Ankara - Bitki ve hayvan genetik kaynaklarının korunması; sürdürülebilir kullanımı, gıda güvenliği ve tarımsal biyoçeşitlilik için önemini korurken bu kapsamda Tarım ve Orman Bakanlığı da yerli genetik kaynakları koruma çalışmalarına devam ediyor. Ulusal Tohum Gen Bankası’nda ve Türkiye Tohum Gen Bankası’nda toplam 119 bin 175 tohum muhafaza ediliyor. Tohumların yanı sıra büyük-küçükbaş hayvanlardan su ürünlerine kadar pek çok hayvan ırkının da genetiği korunması için çalışmalar yürütülüyor.
Türkiye’nin genetik kaynaklarının korunması, uzun süreli muhafazası, sürdürülebilirliği, bilimsel araştırmalarda kullanımı ve gelecek kuşaklara aktarılabilmesi amacıyla genetik kaynakların muhafaza edildiği 32 adet gen bankası merkezleri kuruldu. Bakanlık verilerine göre, Ulusal Tohum Gen Bankası’nda ve Türkiye Tohum Gen Bankası’nda toplam 119 bin 175 tohum muhafaza altında. Tohum olarak saklanması mümkün olmayan meyve ve asma gen kaynakları ise, Arazi Gen Bankalarında, 107 türe ait 10 bin 55 canlı örnek olarak muhafaza ediliyor. Araştırma enstitülerinde de 7 bin popülasyona ait bin türde soğanlı ve yumrulu doğal süs bitkisi muhafaza ve kayıt altına alında bulunuyor.
Hangi türler var?
Hayvanlara yönelik de genetik kaynaklarının korunması ve geliştirilmesi çalışmaları yürütülüyor. Araştırma enstitülerinde koruma kapsamında; 4 sığır, 4 koyun, 1 keçi, 2 tavuk/horoz ve 1 arı ırkı koruma altına alındı ve tanımlama çalışmaları sürdürülüyor. Halk elinde koruma kapsamında ise 2022 yılında; 27 ilde 751 yetiştiriciye ait sığır, koyun, keçi, arı ve ipek böceği türlerine ait toplam 24 ırk/hattan, 14 bin 880 baş hayvan ile 8 bin 950 arı kolonisine koruma yapıldı. Gen bankasında koruma kapsamında da, 18 küçükbaş, 7 büyükbaş, 5 at ırkına ait DNA, hücre, doku, embriyo ve sperma dondurularak muhafaza altına alındı ve moleküler düzeyde ön tanımlamalar yapıldı.
Evcil hayvan genetik kaynaklarının tescili işlemleri kapsamında ise 6 sığır, 1 manda, 33 koyun, 6 keçi, 7 tavuk, 7 arı, 6 güvercin, 3 köpek, 2 kedi, 1 tavşan ve 3 ipekböceği hattı olmak üzere 11 hayvan türüne ait toplam 75 ırkı tescil edildi.
Öte yandan su ürünleri genetik kaynaklarının envanterine yönelik de çalışmalar yürütülüyor. Bu kapsamda, 2017-2022 döneminde 40 türe ait 8 bin 500 DNA örneği ve 263 türe ait 24 bin 76 doku örneği kayıt altına alındı.
