Metalde grev çözüm olur mu?

Metal sanayi, Türkiye ekonomisinin can damarı. Otomobilden buzdolabına, fırından kombiye kadar günlük hayatın her yerinde metal ürünler bulunuyor. Metal sektöründeki toplu iş sözleşmesi, bu nedenle bütün ülke ekonomisini ilgilendiriyor. Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası’na (MESS) üye 201 işyerindeki yaklaşık 130 bin çalışan için yapılan toplu sözleşme görüşmelerinde üç işçi sendikasından Türk Metal ve Özçelik-İş ile imzalar atıldı. Çalışanlar mutlu oldu. Birleşik Metal-İş ise son anda imzalamaktan vazgeçti ve 5 Şubat Çarşamba günü itibariyle 11 ilde 41 işyerinde 10 bin çalışanla greve gideceğini açıkladı.

Şimdi şu soru soruluyor: Üretim durursa ne olur? Çalışanlar daha kazançlı mı çıkar? Yoksa kaybetme olasılığı da var mı? Bu konuda geçmiş tecrübeler neyi gösteriyor?

Son anda vazgeçti

Metal sektöründeki görüşmeler, MESS Grup Toplu İş Sözleşmesi için yapılıyor. İşçi sendikaları tek bir işveren temsilcisi ile pazarlığa oturuyor. Görüşmeler sonucunda uzlaşılan sözleşme koşulları, bütün işçi sendikaları için geçerli oluyor. 29 Ocak Çarşamba MESS Genel Merkezi’nde üç işçi sendikasının genel başkanları ile sözleşmenin imzalanması bekleniyordu. İki işçi sendikası ile sözleşme imzalandı. Birleşik Metal-İş Genel Başkanı Adnan Serdaroğlu da iyi ve kabul edilebilir bir sözleşme olduğunu açıkladı. Ancak son anda sendikanın kendi iç süreçleri nedeniyle imzadan vazgeçti. Sonuç itibariyle sektörde bütünlük bozuldu.

Diğer artışların üzerinde

Toplu görüşme kapsamındaki 130 bin çalışandan yüzde 93’ü için sözleşme imzalandı. İmzalanan sözleşme kapsamındaki çalışanlar yıllık ortalama yüzde 24,3 artış alacak. Sosyal yardımlarda da yüzde 20 oranında artış olacak. Çalışanların özel hastanelerde tedavi olmasına olanak tanıyan MESS Tamamlayıcı Sağlık Sigortası da devam edecek.

Sözleşmedeki yıllık artışı diğer ücret zamlarıyla kıyaslandığında oldukça avantajlı görünüyor. Yaklaşık 3,2 milyon devlet memurunun maaşları 2020 yılında yüzde 9,72 oranında arttı. 200 bine yakın kamu işçisi aynı dönem için yüzde 8,67 zam aldı. Asgari ücretin 2020 artış oranı yüzde 15 olarak belirlendi. 2019 enflasyonunun da yaklaşık yüzde 12 olduğu hatırlanırsa metal sektöründeki toplu iş sözleşmesinde belirlenen yüzde 24,3’lük artışın çalışanlar açısından avantajı daha iyi anlaşılıyor.

İstihdama tehdit

Toplu sözleşme kapsamındaki MESS üyelerinin imalat sanayi üretimi içindeki payı dörtte bir oranında. Bu nedenle sektörde üretimin durması bütün ülke ekonomisi açısından tehlike oluşturuyor. Metal sektörünün satış, ihracat ve üretim rakamları 2017 yılına göre yüzde 50’ye yakın oranda düşük seyrediyor. Küresel korumacılığın artması sektörün önünde ciddi bir tehdit olarak duruyor. Bu zorluklara ek olarak üretimin durması halinde firmaların ihracat pazarlarında siparişlerini yetiştiremeyebileceği ifade ediliyor. İhracatın ve üretimin daha fazla gerilemesi halinde istihdam azalır, çalışanlar zarar görebilir.

Metalde uzlaşma sözleşmesi

Ücretlere ilk altı ayda ortalama yüzde 17,3 artış gerçekleşecek. Takip eden ikinci altı ay buna ek olarak yüzde 6 daha zam gelecek. Enflasyon yüksek çıkarsa zamma eklenecek. Böylece yıllık toplam artış ortalama yüzde 24,3 olacak.

İlk altı ay için saat ücreti 12 TL altında olan çalışanlara, saat ücreti 12 TL’yi geçmeyecek şekilde 30 kuruş iyileştirme yapılacak. İyileştirmenin üzerine yüzde 17 oranında ücret zammı uygulanacak.

Sosyal yardımlar birinci yıl yüzde 20 oranında artacak. Yılda dört maaş ikramiye, bayram, yakacak, yıllık izin yardımları gibi devam edecek.
Çalışanların özel hastanelerde ameliyat dahil kapsamlı tedavi olmasına olanak sağlayan MESS Tamamlayıcı Sağlık Sigortası devam edecek.

Bundan sonra ne olacak?

Birleşik Metal-İş’in örgütlü olduğu işyerlerinde greve gidilmesi halinde, önceki dönemlerde olduğu gibi bir grev ertelemesi olasılığı gündeme gelebilir. Bu durumda son sözü Yüksek Hakem Kurulu söyleyecek. Kurulun kararları kesin. Bugüne kadar uygulamalar Yüksek Hakem Kurulu’nun benzer durumlarda enflasyon kadar ücret artışı uygulanmasına karar verdiğini gösteriyor. 2019 yılında Yüksek Hakem Kurulu 79 işyerindeki ilk 6 aylık artışlar için yüzde 4 ile yüzde 7 oranında zam yapılması kararı verdi. Yüksek Hakem Kurulu kararlarında sözleşmelerin birçoğunun 3 yıl süreli olduğu da görülüyor. Bu senaryoda Birleşik Metal-İş üyesi çalışanların ilk altı ay için yüzde 17,3 yerine dönem enflasyonu olan yüzde 6’yı alması söz konusu olacak.