Son dakika! Bakan Albayrak'tan flaş açıklama: Hedeflerimize eş zamanlı ulaşacağız

Bakan Albayrak, yaptığı yazılı açıklamada, 2020 yılının ilk çeyreğinde, milli gelirde yıllık bazda yüzde 4,5 oranında artış kaydettiklerini bildirdi. Milli gelirdeki çeyreklik artışın ise yüzde 0,6 olarak gerçekleştiğini kaydeden Albayrak, "Bu dönemde Türkiye, büyüme verileri açıklanan Avrupa Birliği, G-20 ve OECD ülkeleri arasında en güçlü büyüme performansı gösteren ülke olmuştur. Bu veriler ekonomideki güçlü toparlanmanın ilk çeyrekte devam ettiğini ve özellikle Covid-19 salgınına karşı verilen mücadelenin her alanda yakaladığı başarıyı ortaya koymuştur" dedi.

'ÜLKEMİZ BU SÜRECİ ÇOK BAŞARILI YÖNETMİŞTİR'

Bakan Albayrak, küresel ticarete ve tüm dünya ekonomisine darbe vuran salgının, Mart ayının ikinci yarısından itibaren Türkiye'de de etkisini göstermeye başladığını anımsatarak, "AK Parti hükümetleri döneminde sağlık altyapısına yapılan güçlü yatırımlar ve ekonomimizde devam eden yapısal dönüşüm sayesinde, ülkemiz küresel salgın dönemine hazırlıklı girmiş ve bu süreci çok başarılı yönetmiştir. Öncü göstergeler en kötünün geride kaldığına ve ekonomide toparlanmanın başladığına işaret etmektedir. Pek çok bilinmez bulunmasına rağmen gerek salgınla mücadele gerekse ekonomi konusunda attığımız zamanlı adımlar ve aldığımız önlemler ile Türkiye, önümüzdeki dönemde de büyüme performansı açısından dünyadan pozitif ayrışan ülke olmayı sürdürecek, salgın sonrası dönemde de yıldızı parlayacak ülkelerin başında gelecektir" ifadelerini kullandı.

'İNANCIMIZ TAMDIR'

Bakan Albayrak açıklamasında, "Salgın sürecinde firmaları ve hane halkını desteklemeye, istihdamı korumaya ve üretimimizi güçlendirmeye yönelik olarak uygulamaya aldığımız tedbirlerin toplam tutarı, ötelenen kredi ve faizler hariç, yaklaşık 260 milyar TL seviyesini aşmış, atılan adımların ekonomik büyüklüğü çarpan etkisiyle birlikte 600 milyar TL seviyesine ulaşmıştır. Normalleşme sürecinin başlamasıyla birlikte tüketici ve yatırımcı güvenindeki toparlanma, yurt içi finansal piyasalardaki istikrar, güçlü üretim kapasitemiz ve bu zor günlerden sonra hızlı toparlanma refleksine sahip ekonomimiz ile potansiyelimizi gerçekleştireceğimize olan inancımız tamdır" dedi.

'HEDEFLERİMİZE ULAŞACAĞIZ'

Ekonomik aktivitenin yılın son çeyreğinde potansiyel seviyesine döneceğini ve 2020'yi pozitif büyüme performansı ile tamamlayacaklarını tahmin ettiğini belirten Albayrak, "Üretim ve ihracat odaklı yeni büyüme modelimiz ile reel sektörümüzü ve sanayicimizi öncelemeyi sürdürecek, yenilikçi-yüksek katma değerli üretimi ve istihdamı artıracağız. Böylelikle, para ve maliye politikalarının eşgüdümü ile sürdürülebilir cari denge, potansiyel büyüme ve düşük enflasyon hedeflerimize inşallah eş zamanlı ulaşacağız" ifadelerine yer verdi.

Büyüme rakamları açıklandı

GSYH 2020 yılı birinci çeyrek ilk tahmini; zincirlenmiş hacim endeksi olarak, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4,5 arttı.

Sanayi sektörü 2020 yılı birinci çeyreğinde %6,2 arttı

GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2020 yılı birinci çeyreğinde bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak; diğer hizmet faaliyetleri %12,1, bilgi ve iletişim faaliyetleri %10,7, sanayi %6,2, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri %4,6, hizmetler %3,4, tarım %3,0, gayrimenkul faaliyetleri %2,4, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri %1,9 ve finans ve sigorta faaliyetleri %1,6 arttı. İnşaat sektörü ise %1,5 azaldı.

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre %0,6 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2020 yılı birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %4,2 arttı.

GSYH 2020 yılının birinci çeyreğinde cari fiyatlarla 1 trilyon 71 milyar 98 milyon TL oldu

Üretim yöntemiyle Gayrisafi Yurt İçi Hasıla tahmini, 2020 yılının birinci çeyreğinde cari fiyatlarla bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %16,2 artarak 1 trilyon 71 milyar 98 milyon TL oldu. GSYH'nin birinci çeyrek değeri cari fiyatlarla ABD doları bazında 176 milyar 146 milyon olarak gerçekleşti.

Devletin nihai tüketim harcamaları 2020 yılı birinci çeyreğinde %6,2 arttı

Devletin nihai tüketim harcamaları, 2020 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak %6,2 arttı. Yerleşik hanehalklarının ve hanehalkına hizmet eden kar amacı olmayan kuruluşların (HHKOK) toplam nihai tüketim harcamaları %5,1 artarken gayrisafi sabit sermaye oluşumu %1,4 azaldı.

Mal ve hizmet ithalatı 2020 yılı birinci çeyreğinde %22,1 arttı, ihracatı ise %1,0 azaldı

Mal ve hizmet ithalatı, 2020 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak %22,1 arttı ihracatı ise %1,0 azaldı.

İşgücü ödemeleri 2020 yılı birinci çeyreğinde %14,6 arttı

İşgücü ödemeleri, 2020 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %14,6, net işletme artığı/karma gelir %19,6 arttı.

İşgücü ödemelerinin Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı %38,6 oldu

İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı geçen yılın birinci çeyreğinde %39,0 iken bu oran 2020 yılında %38,6 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise %40,7'den %42,1'e yükseldi.

Türkiye büyümede Avrupa'ya fark attı

AA muhabirinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Avrupa İstatistik Ofisi'nden (Eurostat) derlediği verilere göre, Türkiye ekonomisi yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 4,5 büyüme kaydetti. Aynı dönemde, 27 üyeli Avrupa Birliği (AB) ve 19 üyeli Avro Bölgesi sırasıyla yüzde 3,2 ve yüzde 2,6 daraldı.

Böylece küresel ekonomiye ilişkin tedirginliklerin ve belirsizliklerin arttığı bir ortamda birçok ülke daralırken, Türkiye ekonomisi peş peşe 3 çeyrek büyüdü.

Türkiye, yakaladığı bu büyüme oranıyla, henüz sonuçları açıklanmayan Estonya, İrlanda, Yunanistan, Hırvatistan, Lüksemburg, Malta ve Slovenya dışındaki tüm AB ülkelerinden de daha iyi bir büyüme performansı sergiledi.

Büyüme Türkiye'de geçen yılın 3. çeyreğinde yüzde 1 ve son çeyreğinde yüzde 6 düzeyinde gerçekleşmişti.

Avrupa'da 12 ülke daraldı

Geçen yıldan devralınan küresel ticarete yönelik endişeler, Brexit ve dünya ekonomisindeki yavaşlama nedeniyle istenilen toparlamayı yakalayamayan Avrupa'da, koronavirüs salgınının yarattığı belirsizliklerle birçok ülkenin ilk çeyrekte önemli ölçüde küçülmesi dikkati çekti.

Bu dönemde 12 ülke Avrupa ülkesinin ekonomisi daralırken, en fazla küçülme yüzde 5,4'le Fransa ve yüzde 4,8'le İtalya oldu. Slovakya ve İspanya'da da gayrisafi yurt içi hasıla yüzde 4,1 azaldı.

Avrupa'nın en büyük ekonomisi olan Almanya da daralan ekonomiler arasında yer alırken, ülkede gayrisafi yurt içi hasıla ilk çeyrekte yüzde 2,3 düşüş kaydetti.

Yılın ilk çeyreğinde, Avrupa Birliği ülkeleri arasında en hızlı büyüyenler ise yüzde 2,7 ile Romanya, yüzde 2,5 ile Litvanya, yüzde 2,4 ile Bulgaristan ve yüzde 2 ile Macaristan şeklinde sıralandı. Bu sonuçlar, Türkiye'nin oransal olarak da Avrupa ülkelerine büyümede fark attığını ortaya koydu.

Yabancı ekonomistler, büyüme rakamlarını değerlendirdi

Capital Economics, Gelişmekte Olan Piyasalar Kıdemli Ekonomisti Jason Tuvey, Türkiye ekonomisinin ilk çeyrekte ocak ve şubat aylarındaki güçlü seyirle büyümeyi başardığını belirtti.

Tuvey, konuya ilişkin olarak AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, büyümenin iç taleple desteklendiğini ifade etti.

Türkiye ekonomisinin ilk çeyrekte ocak ve şubat aylarındaki güçlü seyirle büyümeyi başardığını aktaran Tuvey, hane halkı harcamaları ve yatırımlardaki artışa da dikkati çekti.

Kamu harcamalarındaki artışa da değinen Tuvey, kamu harcamalarındaki keskin artışın kısmen yeni tip koronavirüs (Kovid 19) vakalarındaki artışla birlikte sağlık harcamalarında gerçekleşen yüksek orandaki harcamaları yansıttığını dile getirdi.

Tuvey, net ticaretin büyümeyi biraz desteklediğini ancak fazla da katkı sağlamadığını söyledi.

"Türkiye en büyük üretim üslerinden bir tanesi olabilir"

Rabobank Gelişen Piyasalar Kıdemli Kur Stratejisti Piotr Matys de ikinci çeyreğin Türkiye ekonomisi için zor olabileceğini ancak küresel krizin Türkiye için bir fırsat sunabileceğini vurguladı.

Çin'den Avrupa'ya yaklaşmayı planlayan ya da tedarik zincirini çeşitlendirmek isteyen yabancı şirketler için Türkiye'nin cazip bir ülke olabileceğini belirten Matys, Türkiye en büyük üretim üslerinden birine dönüşebileceğini ifade etti.

Matys, ithal ürünlerin yerini içerideki eşdeğerlerinin yer almasının cari açığı da ilgilendirdiğini ve enflasyonun da azaltabileceğini aktardı.

Medley Global Advisors Direktörü Nigel Rendell ise Türkiye ekonomisinin yılın ilk çeyreğinde yüzde 4,5 büyümesinin beklentiler doğrultusunda olduğunu belirtti.

Türkiye ekonomisi yılın ilk çeyreğinde yüzde 4,5 büyüdü. AA Finans'ın "Büyüme Beklenti Anketi"ne katılan ekonomistlerin beklentilerinin ortalaması, Türkiye ekonomisinin 2020'nin ilk çeyreğinde yüzde 5,2 büyüyeceği yönünde olmuştu. 

Ekonomistler, ilk çeyrek büyüme verisini değerlendirdi

AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, ilk çeyrekte özel tüketim harcamaları ve stok birikiminin büyümeyi yukarı çekerken, yatırımlar ve net dış talebin olumsuz etkilediğini belirterek, "İlk çeyrek verileri 2020'ye olumlu bir giriş yapıldığını yansıtırken, sonrasındaki görünüm ise koronavirüs salgını seyrinin ekonomik aktivitedeki ani duruşu ne süre uzatacağına ve trend büyümesi yüzde 70'i aşan bankacılık kredi hacminin bu görünümü ne ölçüde ve ne süre koruyabileceğine bağlı olacaktır." dedi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, bu yılın ilk çeyreğinde 2019'un aynı dönemine kıyasla gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) tahmini, zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 4,5 arttı.

Bu dönemde, üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH tahmini de yüzde 16,2 artarak 1 trilyon 71 milyar 98 milyon lira olarak gerçekleşti. Söz konusu değer dolar bazında ise 176 milyar 146 milyon düzeyinde hesaplandı.

Veriye ilişkin değerlendirmelerde bulunan AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, büyümenin ilk çeyrekte piyasa öngörülerinin altında kaldığına işaret ederek, son dört çeyrek milli gelir toplamının 758 milyar dolar düzeyinde gerçekleştiğini söyledi.

Büyüme trendinin gücüne ilişkin göstergelerin, önceki çeyreğe göre sınırlı artışa işaret ettiğini belirten Bürümcekçi, şunları kaydetti:

"Üretim yöntemiyle hesaplanan GSYH'yi, ilk çeyrekte sanayi sektörü yukarı çekti. Toplam katma değere bir önceki yılın aynı çeyreğine göre tarım yüzde 3, sanayi yüzde 6,2, hizmetler yüzde 3,4, finans yüzde 1,6 ve gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2,4 artış, inşaat ise yüzde 1,5 azalış yönünde etki yaptı. Harcamalar yöntemiyle hesaplanan GSYH verilerine bakıldığında, ilk çeyrekte özel tüketim harcamaları ve stok birikimi büyümeyi yukarı çekerken, yatırımlar ve net dış talep olumsuz etkiledi. İlk çeyrekte büyüme oranına katkılar ise hanehalklarının nihai tüketimi 3 puan, devletin nihai tüketim harcamaları 0,9 puan, gayrisafi sabit sermaye (özel ve kamu yatırımları) oluşumu eksi 0,4 puan, mal-hizmet ihracatı eksi 0,2 puan ve mal-hizmet ithalatı eksi 4,1 puan düzeyinde oluştu. Stoklar büyümeyi 5,3 puan yukarı çekerken, net dış talep büyümeyi 4,3 puan aşağı çekti."

"Makine-teçhizat yatırımları yükselişini ikinci çeyreğe taşıdı"

Haluk Bürümcekçi, hanehalkı tüketim harcamaları alt grubuna bakıldığında, ilk çeyrekte dayanıklı malların yüzde 14,5 ve yarı dayanıklı malların yüzde 8,2 ile belirgin artış kaydettiğine dikkati çekti.

Gayrisafi sabit sermaye oluşumunda inşaat yatırımlarının yüzde 10,2'lik bir oranda sert daraldığını aktaran Bürümcekçi, makine-teçhizat yatırımlarının ise yüzde 8,4 artarak yükselişini ikinci çeyreğe taşıdığını söyledi.

Bürümcekçi, gelecek döneme ilişkin beklentilerini de aktararak, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Önümüzdeki dönem görünümünü ele aldığımızda; ilk sinyaller milli gelir büyümesinin ikinci çeyrekte belirgin düşeceğine işaret etmekte. İkinci çeyrek görünümü öncü göstergelere bakıldığında, Satınalma Yöneticileri Endeksi, Reel Kesim Güven Endeksi, kapasite kullanımı ve Tüketici Güven Endeksi verilerinde nisanda geçen yılın aynı dönemine göre düşüş gözlendi. İhracatın ise aynı dönemde yıllık bazda düşmesine karşılık ithalatın artmaya devam etmesi, dış talebin büyümeye katkı vermeyeceğine işaret etmişti. Biz salgına ilişkin gelişmelerle 2020 büyüme tahminimizi yüzde 1,0 civarına çekmiştik. Üçüncü çeyrekten itibaren toparlanma varsayımı altında yapılan bu tahmin üzerinde riskler aşağı yönde devam etmektedir. Bu yılki görünüm açısından, ilk çeyrek verileri 2020'ye olumlu bir giriş yapıldığını yansıtırken, sonrasındaki görünüm ise koronavirüs salgını seyrinin ekonomik aktivitedeki ani duruşu ne süre uzatacağına ve trend büyümesi yüzde 70'i aşan bankacılık kredi hacminin bu görünümü ne ölçüde ve ne süre koruyabileceğine bağlı olacaktır."

"Koronavirüs şoku olmasa büyümenin devamı gelecekti"

Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Saltoğlu da ilk çeyreğe ilişkin açıklanan büyüme rakamlarının, 2018'de başlayan kur krizinin etkilerinin aşılmaya başlandığına işaret ettiğini söyledi.

Eğer koronavirüs şoku olmasa büyümenin devamının sonraki dönemlerde de gelebileceğini anlatan Saltoğlu, şunları kaydetti:

 "Açıklanan verilere baktığımızda dikkati çeken noktalar kamunun büyümeyi dengelediği ve tüketimin toparladığı şeklinde. Bunlar iyi yanları... Ama veride görülen bir olumsuz nokta da genel sorunumuz olan büyüme artınca ithalatın da tekrar yükseldiği gerçeği. Bu konuda geçen sürede kurun ya da başka faktörlerin kalıcı bir terbiye edici özelliği olmadığını görüyoruz. Koronavirüs şoku sonrası ithalatın tekrar daralmasını, tüketimin de azalmasını yılın ikinci ve üçüncü çeyreğinde de göreceğiz."

"İnşaat yatırımları toplam yatırımları aşağı çekti"

Spinn Danışmanlık Kurucu Ortağı ve ekonomist Özlem Derici Şengül ise ilk çeyrek büyüme rakamlarının kendi beklentisine yakın geldiğini belirterek, ekonominin genel olarak önceki çeyreğe göre yavaşladığına dikkati çekti.

İlk iki ay ciddi miktarda ivmelenen bir tüketim ve yatırım eğiliminin görüldüğünü, mart ayında koronavirüs salgını sonrası bu göstergelerin yavaşladığını anlatan Şengül, "Burada tüketim tarafında biraz düşüş var ama yatırımların negatif olması önemli. Zayıf bir yatırım dönemi geçirdik. Bu çeyrek itibarıyla pozitife dönmesini bekliyorduk. Makine ve teçhizat yatırımlarında ise yüzde 8,4'lük büyüme var. Bu olumlu ama yine de tamamına bakılınca inşaat yatırımları toplam yatırımları aşağıya çekmiş vaziyette." diye konuştu.

Şengül, normalde bu tür kriz dönemlerinde dış talebin katkısının pozitif olduğunu, ancak bu sefer tam tersinin gerçekleştiğini ifade etti.

İkinci çeyrekte çift haneli bir daralma görülebileceğinden bahseden Şengül, şunları söyledi:

"İkinci çeyrekte büyümeye tüketimin katkısı olacak ama halihazırda zayıf olan yatırımlar çok daha zayıfladı. Dış talebin katkısı da yine negatif olacaktır. İhracat performansı, sınırların kapanması ve ticaretin neredeyse durma noktasına gelmesi nedeniyle kötü durumda. İhracat performansının düşük kalmasının en önemli nedenlerinden biri Avrupa'nın zayıf olması. İkinci çeyrekte bunun çok daha belirgin olduğunu göreceğiz. Ticaret ilişkilerimizin olduğu ülkelerin zayıflığı mecburen bize de yansıyacak. Ben toparlanma hızının çok yavaş olacağını tahmin ediyorum. Bunun arkasındaki en önemli neden de reel kesim güven endeksi çok ciddi bir sıçrama gösterse de kapasite kullanım oranlarına bakınca hala yüzde 60 civarında. Haziranda biraz daha yükselse de oranlar yüzde 75-80'lere çıkamayacaktır. Üretimin yerine gelebilmesi ve canlanması için ilk önce tüketim aktivitesinin yerine gelmesi lazım. Tüketim tarafında biraz daha temkinli bir tüketici yaklaşımı görebiliriz. Çünkü çok önemli bir kesim gelir kaybına uğradı. Gelir kaybına uğramayan kesim de önemli miktarda tasarruf eğilimi içerisinde. Önümüzdeki dönem yeniden aynı sorunlarla karşılaşmamak için temkinli olmak adına o yüzden de birden bire bir harcama patlaması beklememek lazım."