Tarımda hızlı toplulaştırma

Duygu Erdoğan - Türkiye’de tarım alanlarında dikkat çeken en köklü sorunlardan biri ölçek sorunu. Yani oldukça küçük olan işletmeler, parçalı araziler nedeniyle çiftçi küçük alanda büyük maliyetlerle uğraşmak zorunda kalıyor. Bu kapsamda verimliliği artırıcı tedbirlerin başında gelen arazi toplulaştırması için uzun süredir devam eden çalışmalarda adımlar hızlandırılıyor. 2022 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda yer alan tarım başlığı altında 2020 itibarıyla 23.1 milyon hektar tarım arazisinin 15.6 milyon hektarı ekilen, 3.2 milyon hektarı nadasa bırakılan, 779 bin hektarı sebze yetiştirilen ve 3.6 milyon hektarı meyve, zeytin ağaçları ve bağcılık için ayrılan alanlar olarak görülüyor. Küçük tarım parsellerinin uygun ölçeğe getirilmesi amacıyla arazi toplulaştırma çalışmalarında tescil işlemleri gerçekleştirilerek toplulaştırması tamamlanan alanın bu yılın sonunda 6 milyon hektara ulaştırılması öngörülüyor. Programa göre, arazi toplulaştırma çalışmalarına sulama yatırımları ile entegre bir şekilde devam edilecek, tescil işlemlerinin hızlandırılması için düzenlemeler yapılacak. Bu kapsamda 100 bin hektar alanda arazi toplulaştırma çalışmaları başlatılacak, 750 bin hektar alanda tescil işlemleri tamamlanacak.

10 kat daha büyük

Çiftçilerin parçalı tarla alanları nedeniyle sürüm, zirai ilaçlama, sulama gibi akla gelen tüm maliyet kalemlerini fazladan yaşamak zorunda kaldıkları görülüyor. Parçalı arazilerde çiftçiler ayrı ayrı yoğun mesai harcıyor, giderleri artıyor. Türkiye’de ortalama işletme büyüklüğü 60 dekar seviyesinde bulunuyor. Bir çiftçi ortalama 11 parça araziyi işliyor. Türkiye’deki 23 milyon hektar arazi 32.5 milyon tarım parselinden oluşuyor. Avrupa’da bu ölçekler Türkiye’ye göre 10 katı daha büyük. Örneğin Fransa’da 527 bin tarım işletmesi ve ortalama arazi büyüklüğü 521 dekar. İngiltere’de 300 bin tarım işletmesi var, ortalama arazi büyüklüğü ise 538 dekar.

‘Değeri anlaşılacak’

Türkiye Ziraatçılar Derneği Başkanı Hüseyin Demirtaş, üreticinin parçalı alanlarda artan masrafına dikkat çekerken, “İşini iyi bilen insanlarla bu süreci yürütmeye devam edersek çiftçiler tarafında süren ihtilaflar da kısa sürede çözülür. Avrupa ile kıyasladığımızda bizde ölçek alanlar çok küçük kalıyor. Bu nedenle maliyetimiz de yükseliyor. Özellikle küçük üreticinin haklarının korunması çok önemli, bizler de çiftçilere çalışmalara katkı vermelerini tavsiye ediyoruz” dedi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Soylu da şunları söyledi:

“Parçalı arazi yapısını tarımın en önemli sorunu olarak görüyorum. Son yıllarda bu sorunu çözmeye yönelik çalışmalar arttı. Konya arazi toplulaştırmada ilk sıralarda bulunan illerden. Çiftçiler tarafında süren ihtilaflar da var ancak birim alan verimliliğinin artırılması için bu sorunun çözülmesi ve miras gibi yollarla yeniden bölünmemesi için sürdürülebilir şekilde çalışmalıyız. Bazı yerlerde arazi toplulaştırılırken su verimliliğini sağlayacak alt yapı ve yol sorunları da çözülüyor. İhtilaflar kısa dönemli ama orta uzun vadede bunun ne kadar gerekli ve maliyet düşürücü olduğu görülüyor, değeri anlaşılıyor. Çiftçi ayrı ayrı 10 parça tarlaya gideceğine 3 parçaya gidiyor. Arazi toplulaştırma yapanların işinin ehli insanlar olması da çok önemli.”

Hedef yükseldi

Tarımsal arazilerin toplulaştırılması uygulaması kapsamında 2022 itibarıyla 8.5 milyon hektar alanda çalışma yürütülüyor olacak. 2020 sonu baz alındığında 4.7 milyon hektar alanda arazi toplulaştırma tescil işlemleri tamamlandığı görülüyor. Programda yeni hedef 6.8 milyon hektar olarak görülüyor. Arazi toplulaştırma ve tarla içi hizmetlerinde 2023 hedefi ise 8.4 milyon hektar alanda toplulaştırma çalışmalarının tamamlanması olarak belirtilmişti.

En çok miras nedeniyle bölünüyor

Arazi parçalanmalarının en önemli nedeni miras yoluyla bölünmeler oluyor. Ardından hisseli yapılan satışlar, tarım arazilerinden geçen kamu yatırımları, ortakçılık, doğal afetler gibi nedenler sıralanıyor.

2014 yılında yasalaşan Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, satış yolu ile mülkiyet devirlerini, miras yolu ile intikalleri, arazi edindirme iş ve işlemlerini düzenledi. Bu sayede büyük oranda bölünmelerin önüne geçiliyor.

Gübre desteği yüzde 100 artacak

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, tarımsal destekleri açıkladı. “Her zaman çiftçimizin yanında olduk, imkanlar çerçevesinde olmaya da devam edeceğiz. Üreticilerimiz ve yetiştiricilerimiz, maliyetlerindeki artıştan endişe etmesin, gönülleri ferah olsun, onlar ekip biçmeye devam etsin” diyen Bakan Pakdemirli’nin verdiği bilgilere göre tarımsal destekler şöyle:

Bu yıl hasat edilen buğday, arpa, çavdar, yulaf ve tritikale için gübre desteği yüzde 25 artışla ödenecek.

2022 üretim yılı için de hububat dahil tüm ürünlerde gübre desteklerini yüzde 100 artırılacak.

Buğday, arpa, çavdar, tritikale ve yulaf için 16 lira olan gübre desteği 2021 yılı üretimi için dekar başına 20 lira, 2022 üretim yılı için de dekar başına 32 lira olacak.

Diğer ürünlerde gübre destekleri 2021 üretim yılı için dekar başına 8 lira, 2022 üretim yılı için de dekar başına 16 lira olacak.

2022 üretim yılı için sertifikalı tohum kullanım desteği buğday, arpa, çavdar, yulaf, tritikale ve çeltik için yüzde 50  artışla dekara 24 liraya yükseltildi.

Mazot desteği de her üretim yılı için maliyetin ortalama yüzde 50’si olacak şekilde ödenmeye devam edilecek.