Ürün ve takip var ‘dalgaya’ gelme!

Tahıl, bakliyat, sebze, meyve, et... Market, manav, pazar tezgahları dolu... Üretici bahçesinde, tarlasında bir yandan ekiyor, diğer yandan yeni ürünlerini toplamaya hazırlanıyor. Ürün fiyatlarının bu döneme özel bir artış göstermesini engellemek, üretici kazanırken tüketicinin daha uygun fiyata tüketebilmesi için denetim mekanizmaları da hızla devreye girdi. İlgili kurum ve kuruluşlar bu fiyatları sıkı takibe almış durumda. ‘Son fırsatçı’ vazgeçene kadar fiyat suistimaliyle mücadele de devam ettirilecek.

Özellikle yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını dolayısıyla tüketiciyi ‘sömürmeye’ çalışanlara en üst sınırdan cezalar veriliyor. İlgililerin takibi devam ederken, tüketicilerin başta Ticaret Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı’na yaptıkları şikayetlerin çok önemli olduğuna dikkat çekiliyor. Tüketiciler Alo 175’ten telefonla ya da Haksız Fiyat Artışı (HFA) mobil uygulamasıyla şikayetlerini çok hızlı bir şekilde iletebiliyorlar.

Rekabet izliyor

Salgın döneminde en sert uyarıyı Rekabet Kurumu yaptı. Özellikle yaş meyve ve sebze piyasası başta olmak üzere gıda piyasasında fırsatçılara yönelik uyarılar/takipler artarken, Rekabet Kurumu da tüm piyasayı takipte olduğunu paylaşmıştı. Rekabet Kurumu Başkanı Birol Küle açıklamasında şunları söylemişti:

“Biz her gün ürün bazında çiftçimizden son tüketiciye giden tedarik zincirinde fiyattaki değişimi izliyoruz. Tarlada, serada bir fiyat artışı yok, arzda bir azalma yok. Akaryakıt maliyeti mi arttı? Depolama masrafı mı arttı? İşgücü maliyeti mi arttı? Bunların hepsine cevabımız hayır. Demek ki arz değer zincirindeki aktörler ölçüsüz fiyat artışları yoluyla ‘yapay bir kıtlık’ yaratıyorlar. Normal zamanlarda tahammül edemeyeceğimiz bu tür uygulamaları bu dönemde evleviyetle cezalandıracağımızı ve bu cezaların ve süreçlerin krizin şiddetiyle doğru orantılı olacağını bilmeliler.”

Elma ve ayva bu yıl üreticisine kazandırdı

Elmada dünyanın en büyük beşinci üreticisi Türkiye’de şu sıralar markette manavda son gözde günlerini yaşayan elmada fiyatlar 4-5 liranın üzerinde. Yeni meyveler çıkmadan önce bir aylık son yüksek talep günlerini yaşayan elmada yeni hasat eylül-ekim arası gelecek. Isparta, Karaman, Kayseri gibi illerde tüccar tarafından depolarda satışa sunulmayı bekleyen bir miktar ürün olduğu belirtilirken, aynı zamanda Kovid-19 sürecinde meyveye olan ilgiyle birlikte ihracatının da çok talep gördüğü ifade ediliyor. Doğanşehir Ziraat Odası Başkanı Burhan Tanışık, bu mevsimde artık üreticinin elinde elma olmadığını anlatırken, tüccar depolarındaki ürünlerin piyasaya sunulduğunu, çiftçinin yeni döneme hazırlık yaptığını söyledi.

Yeni sezona hazırlık

Elma üreticide 1.5 liranın üstünü görürken, üretici şehirlerin borsalarında türüne göre 3.80 liradan başlayan fiyatlarla alıcı buldu.
Kış aylarının en sevilen meyvesi ayvada sezon sonu geliyor. Yıllık 180 bin tonluk ayva üretimiyle Türkiye ilk sıralarda yer alıyor. Bu yıl ayva üretimiyle çiftçinin de yüzü güldü. Sezon sonuna yaklaşırken ayvanın kilogram fiyatı 7 lirayı geçti. Ayva dalında kilogramı 1.70 liradan satılıyor.

Ayvasıyla meşhur olan Geyve’nin Ziraat Odası Başkanı Süleyman Pınar, bu yıl sezonun iyi geçtiğini, çiftçinin de memnun olduğunu dile getirdi. Yeni sezon için çalışmalara başladıklarını söyleyen Pınar şu bilgileri verdi: “Budamalar yapılmaya başlandı. Yeni hasat ekim ayında başlayacak. Ondan önce 27 Nisan’a kadar oluşabilecek donla mücadele ediyoruz.”

Bu yıl çiftçinin istediği verimi aldığını dile getiren Pınar, “Bazı üreticilerden çeklerin dönüşlerinde sorun olduğu yönünde şikayetler aldık. Bunun dışında üreticimiz bu sezondan memnun” ifadelerini kullandı.

Çiftçi durmadan çalışıyor

İlkbahar ayları çiftçi için bir yandan ekim yaptığı diğer yandan erkenci ürünleri topladığı zamanlar. Bu ilk toprak hasatları piyasaya girerken, sera üretimi de devam ediyor. Temel tarım ürünleri olarak patates ve soğan kilo fiyatı 4-5 liranın üzerinde seyrediyor. Bu ay içinde devreye alınması beklenen erkenci ürünlerle birlikte fiyatların gevşemesi öngörülüyor. Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin (TZOB) mart ayı verilerine göre ay sonunda bu iki üründe de üretici fiyatı 2 liranın üzerine çıktı. Ürünlerin mart ayı başındaki üretici fiyatı 1 liranın altındaydı.

‘Nakliyeye destek gerekli’

Üretimde bir sorun ve tüketicinin telaşla alışveriş yapmasını gerektirecek bir sıkıntı olmadığını anlatan Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, bu dönemdeki sıkıntının ‘nakliye’den kaynaklanabileceğini belirtti. Yıldırım, Kovid-19 döneminde alınması gereken önemli tedbirler arasına üreticiden tüketiciye ürünü taşıma sürecinin eklenmesini gerektiğini belirtirken, şunları söyledi:
“Mevcut koşullarda hem sokağa çıkma, hem araçların çıkışındaki kısıtlamalar, şoför ve karantina önlemleri derken nakliye konusunda sıkıntılar yaşanıyor. Şoförler il değiştirmek konusunda tereddüt ederken, taşıma fiyatları da yükseliyor. Bu da hem ürünlerin taşımasında, hem de mevsimlik tarım işçilerinin ulaşımı konusunda üreticiye ek maliyet çıkarıyor. Bu dönemin sorunsuz atlatılması için nakliye/taşıma konusunun özellikle ele alınması gerekli.”

‘İyi gelir’ ama kime!

Türkiye Ziraatçılar Derneği Başkanı Hüseyin Demirtaş, artan çoklu alışveriş ve uzmanların sık sık ‘limon, sarımsak, soğan, meyve’ önerilerinin bu dönemde fiyatlar üzerinde ‘suni’ bir artış oluşturduğunu söyledi. Yavaş yavaş örtü altı üretimin yerini tarla ürünlerinin alacağını anlatan Demirtaş, üreticiden uygun fiyata çıkan ürünlerin, iyi denetlenmesi durumunda tüketiciye kadar da uygun fiyata getirilebileceğini ifade etti.

Demirtaş, “Üreticinin kooperatifleşme sorunu çözülürse, bu kanal ile tarladan sofraya kadar fiyat artışı yüksek olmadan taşınabilir. Şimdi bunun önemini anladığımız şu günlerde bu konunun üzerine eğilmemiz lazım. Hiçbir sezonda ithalata bağımlı ürünümüz kalmaması için tüm imkanları seferber edelim. Elbette bu dönemde fırsatçılık da var. Yetkililerin denetimi sıkı tutması, tüketicinin ise dikkatli olması lazım” diye konuştu.

BİTTİ