Türkiye'de yaşanması en zor ve en kolay 10 il
05.01.2010 - 16:06 | Son Güncellenme:
CNBC-e Business’ın yaptığı araştırma açıklandı. Hangi iller, hangi özellikleriyle ön plana çıkıyor? İşte o liste...
CNBC-e Business’ın İlkini geçen sene yaptığı “Türkiye’nin Yaşanabilir İller Araştırması” bu sene ikinci kez hayata geçti. Bir önceki araştırmada sıralamayı belirleyen 28 kriterden bazılarını elendi ve yerlerine yenilerini eklendi. Bu yılki araştırma 34 kritere dayanıyor.İstanbul, Antalya ve İzmir’in basamakları beşer onar tırmandığına şahit oluyoruz. Başta Kırklareli, Karaman, Kayseri ve Gümüşhane olmak üzere pek çok flaş şehir var. Ama en alttakilerin kıpırdanamadığını da görüyoruz. Geçen yılın en kötü durumundaki 10 ili bu yıl da aynı yerdeydiler. Hareketlenmeleri kendi aralarında yer değiştirmekten ibaretti.YAŞAMAK İÇİN İDEAL İLK ON ŞEHİR
10- KIRKLARELİ
Türkiye’nin en iyi eğitim altyapısına sahip ikinci ili olan Kırklareli, aynı zamanda anaokulu öğretmeninin en yoğun olduğu yer. Okur-yazar oranında ikinci sıradaki kent, sanat etkinliklerine çok duyarlı. Öyle ki, Türkiye’de tiyatroya ilginin en yoğun olduğu kent konumunda. Ulaşım imkanlarının karayoluyla sınırlı olması dışında kentin önemli bir problemi yok
9- ARTVİN
Artvin kişi başına kamu harcamasında Türkiye’nin lideri. Devlet geçen yıl her Artvinli’ye 1710 lira yatırım yaptı. Ekonomik verileri Türkiye ortalamasının biraz üzerinde olan Artvin’de işsizlik oranı da çok düşük. Kentin tek problemi pahalı olması gibi görünüyor.
8- İZMİR
İzmir’in kişi başına mevduatta üçüncü sırada olduğuna aldanmayın, mevduat tutarı İstanbul’un yarısı kadar bile değil. Kişi başına kamu yatırımında da İstanbul’un yarısını ancak alıyor. Yine de ekonomik parametreleri iyi. En çok hane elektriğini İzmirliler tüketiyor. 10 yetişkinden biri üniversite mezunu, suç ciddi problem.
7- ISPARTA
Kent özellikle eğitim ve sağlık altyapısının iyiliğiyle öne çıkıyor. Trafiği rahat, eğitim düzeyi Türkiye ortalamasının üstünde. Sinemaya ilgi iyi ama tiyatroya ilgi konusunda aynı şeyi söylemek mümkün değil. Hava kalitesini iyileştirirse listede daha da yükseleceği kesin. En çok vergi veren iller sıralamasında 19’uncu sırada yer alıyor.
6- EDİRNE
Edirne’de can sıkıcı tek şey suç oranı. 2007’de cezaevine giren kişi sayısı bin 414’tü. Bu sayı nüfusa oranlandığında Edirne’yi suç oranı en yüksek ikinci il yapıyor. Eğitim ve sağlık altyapısında ilk 5 kentten biri olması en büyük avantajı. Hava kalitesi kötü, orman alanı az. En çok vergi veren iller arasında 19’uncu sırada.
5- TRABZON
Trabzon’da eğitim verileri orta düzeyde. Yalnız, acilen anaokulu öğretmenine ihtiyacı var. Anaokulu öğretmeni açığının en yüksek olduğu ikinci il. Kent kilometrekare başına en uzun asfalt yola sahip. Buna rağmen trafiği kötü. Sinemaya ilgi sıralamasında Türkiye’nin dördüncü ili. Kent hayatındaki ve ekonomik verilerindeki gelişimle ön plana çıkıyor.
4- ANTALYA
Türkiye’de nüfusa oranla en çok araç Antalya’da. İki yetişkinden birine otomobil düşüyor, buna rağmen trafiği kötü değil. Turizmin gözdesi ekonomik parametrelere göre gayet iyi sırada ancak kişi başına vergide ilk 10’da yok. Hava kalitesi en yüksek ikinci il. Opera ve baleye olan ilgide ise üçüncü il konumunda.
3- İSTANBUL
Türkiye’nin en pahalı kenti ve ülkedeki toplam banka mevduatının yüzde 45.6’sına sahip. Suç oranı sanıldığı gibi yüksek değil. Hava kalitesi açısından ilk 10 şehir arasında ve üç yetişkinden biri araç sahibi. İşsizlik Ankara ve İzmir’e göre daha az.
2- ESKİŞEHİR
Okur-yazar oranı en yüksek üçüncü il olan Eskişehir’de en dikkat çekici olan sanata olan ilgi. Şehir, sinema izleyici sıralamasında beşinci sırada ve kentte yeni sinema ve tiyatro sahnelerine ihtiyaç var. Zengin bir kent, suç ve trafik dışında tüm verileri iyi görünüyor. Belediyecilikte son beş yılda önemli adımlar atan kent, iki basamak yükselerek ikinci sıraya yerleşti.
1- ANKARA
Başkent ekonomi, sağlık ve eğitim altyapısı en gelişmiş il. Sanatla ilgili aktivitelerde ikinci sırada. Ekonomik olarak güçlü, araç yoğunluğu İstanbul’dan daha yüksek. Kişi başına düşen kamu yatırımında İstanbul’la başabaş, mevduatta İstanbul’un önünde. Hava kalitesi orta düzeyde, trafiği İstanbul’dan kötü durumda. Suç oranı çok yüksek değil.YAŞAMAK İÇİN İDEAL OLMAYAN 10 KENTMuhteşem mimarisi ve turizm potansiyeline rağmen yoksulluğu bir türlü kıramadı. Rakamlar olumlu şeyler söylemiyor. Konutlarda en az elektrik tüketimi bu kentte. İşsizliğin en yoğun olduğu dört kentten biri. En olumlu tarafı, suç oranının en düşük olduğu il olması.73 ARDAHANArdahan işsizliğin en düşük olduğu dört ilden biri ama yine de çok yoksul. Türkiye’de kişi başına banka mevduatının en düşük olduğu üçüncü kent. Ancak bu yoksulluk suçu tetiklememiş, suç oranı epey düşük. Kentin ucuzluk ve istihdam oranı dışında olumlu bir verisi yok gibi...74 KARSŞaşırtıcı bir veri: Türkiye’de tiyatroya olan ilginin en yoğun olduğu kent. Genelde kültüre önem veren kentler zengin olur. Ama Kars örneğinde durum böyle değil. Toplam mevduatın ancak binde biri bu kentte. Devlet de pek elini uzatmamış. En çok kamu yatırımı yapılan kentler arasında 44’üncü sırada.75 MUŞYoksulluktan spor yapmaya vakit var mı? Muş, sporcu sayısı en seyrek olan üçüncü il. Diğer parametrelerine de bakıldığında iyimser olmak güç. Evlerde en az elektrik tüketilen ikinci il. Kişi başına en az vergi ödeyen il. Üniversite mezunu oranı en düşük ikinci il. Tek avuntusu suç oranının düşüklüğü...76 BATMANTürkiye petrollerinin kalbi Batman’da zenginlik ve yoksulluk birarada. Petrol kuyularından çıkan servete rağmen işsizliğin en yüksek olduğu dört ilden biri. Sekiz yetişkinden biri otomobil sahibi olabiliyor. Türkiye’nin en ucuz dört kentinden birisi ve suç oranı düşük.77 ŞIRNAKBitlis gibi ilgiye muhtaç. Kişi başına en az vergi ödeyen üçüncü il. İşsizliğin en yüksek olduğu dört kentten biri. Eğitim açısından da kötü durumda. Okur yazar oranı en düşük ikinci, ilkokul öğretmeninin en az olduğu üçüncü, ortaöğrenim öğretmeni sayısının en yetersiz olduğu ikinci il.78 ŞANLIURFATürkiye’nin en ucuz illerinden biri. Fiyatlar ortalamanın yüzde 4.4 gerisinde. Kişi başına mevduat sadece 477 lira. Konut sahipliğinde yoksulluğun izleri açıkça görülüyor. 10 kişiden biri konut sahibi. İşsizlik yüksek, okur-yazar oranı düşük. İlkokul öğretmeni sayısının en yetersiz, sporcu sayısının en az olduğu il.79 HAKKARİHava kalitesinin en kötü olduğu il olan Hakkari’nin ekonomik verileri hiç parlak değil. Kişi başına en düşük kamu yatırımı Hakkari’ye yapılıyor. Öğretmen açığı var, ortaöğretim öğretmen sayısının en yetersiz olduğu il. Bir yandan da okur yazar oranı en düşük olan üçüncü il.80 DİYARBAKIRAcil “açılım” gerekiyor. Diyarbakırlı tüm olumsuz şartlara rağmen sanata yoğun ilgi gösteriyor. Tiyatroya ilgide 15’inci, sinemada 19’uncu sırada. Sorunların başında eğitim ve sağlık altyapısı geliyor. Kent eğitimde 73’üncü, sağlıkta ise 76’ncı sırada yer alıyor. Kaza oranı da yüksek ve trafiğe bir çözüm bulunması gerekiyor.81 AĞRIEğitim altyapısı en kötü şehir. Ekonomi parametresinden bakıldığında sondan bir önceki sırada. Üniversite mezunu oranının da en düşük olduğu il. Her 47 yetişkinden ancak biri üniversite bitirebilmiş. Okur-yazar oranı en düşük il de Ağrı. En iyi iki özelliği, işsizlik oranının düşüklüğü ve ucuzluk.HANGİ ŞEHİR KAÇINCI SIRADA?
İLLER 2009 SIRA 2008 SIRA
Ankara 1 1Eskişehir 2 4İstanbul 3 28Antalya 4 9Trabzon 5 6Edirne 6 5Isparta 7 2İzmir 8 14Artvin 9 16Kırklareli 10 24Kırıkkale 11 7Bolu 12 3Kocaeli 12 13Karabük 13 38Karaman 13 31Sinop 16 20Elazığ 17 10Mersin 18 22Kayseri 19 35Zonguldak 20 17Muğla 21 21Bursa 22 49Çanakkale 23 11Samsun 24 43Kastamonu 25 15Adana 26 45Uşak 27 39Balıkesir 28 36Denizli 29 25Gümüşhane 30 50Rize 31 26Burdur 32 8Yalova 33 47Nevşehir 34 30Erzurum 35 18Kütahya 36 19Aydın 37 37Giresun 38 41Tekirdağ 39 59Bartın 40 56Malatya 41 53Manisa 42 42Niğde 43 12Kırşehir 44 34Sivas 45 33Çankırı 46 29Ordu 47 55Erzincan 48 23Çorum 49 48Tunceli 50 32Amasya 51 27Adıyaman 52 70Kahramanmaraş 53 67Bilecik 54 54Kilis 55 64Tokat 56 57Konya 57 46Sakarya 58 44Osmaniye 59 68Bayburt 60 51Hatay 61 62Gaziantep 62 40Düzce 63 61Aksaray 64 65Afyonkarahisar 65 52Bingöl 66 66Yozgat 67 63Van 68 60Iğdır 69 73Siirt 70 72Bitlis 71 69Mardin 72 74Ardahan 73 71Kars 74 58Muş 75 77Batman 76 78Şırnak 77 75Şanlıurfa 78 80Hakkari 79 76Diyarbakır 80 79Ağrı 81 81ARAŞTIRMA HANGİ KRİTERLERE GÖRE YAPILDI?
PARAMETRE AĞIRLIĞI %
EKONOMİ 25Kişi başına düşen kamu harcaması 2.5Kişi başına düşen araç sayısı 1.25Kişi başına düşen konut sayısı 1.25Kişi başına düşen ortalama kira geliri 1.25Havayolu kullanım oranı 1.25Kişi başına ödenen vergi 3.75Satın alma gücü 3.75Kişi başına düşen hane elektriği tüketimi 1.25Kişi başına düşen mevduat miktarı 3.75Yaratıcı sermaye reytingi 2.5Fiziki altyapı reytingi 2.5EĞİTİM 20Bir anaokulu öğretmenine düşen öğrenci 3Bir ilköğretim öğretmenine düşen öğrenci 3Bir ortaöğretim öğretmenine düşen öğrenci 3Üniversite mezunlarının yetişkin nüfusa oranı 8Okur yazarlık oranı 3SAĞLIK 20Kişi başına düşen sağlık doktor sayısı 10Kişi başına düşen hastane yatak sayısı 10GÜVENLİK 15Suç oranı 7.5Deprem riski 7.5KENT HAYATI 12Spor tesisi kapasitesinin nüfusa oranı 1.2Lisanslı sporcu sayısının nüfusa oranı 1.2Araç başına düşen kaza sayısı 2.4Ormanlık alanların kent alanına oranı 2.4Hava kalitesi 2.4Alışveriş merkezi sayısının nüfusa oranı 2.4KÜLTÜR SANAT 8Tiyatro seyircisinin nüfusa oranı 0.8Tiyatro koltuk kapasitesinin nüfusa oranı 0.8Sinema seyircisinin nüfusa oranı 0.8Sinema koltuk kapasitesinin nüfusa oranı 0.8Opera ve bale seyircisinin nüfusa oranı 0.8Opera ve bale koltuk kapasitesinin nüfusa oranı 0.8Kütüphane ve eser sayısının nüfusa oranı 1.6Müze ziyaretçi sayısının nüfusa oranı 1.6
72 MARDİN
