‘Atatürk’ün babası o evde doğmadı!’

Atatürk’ün babası Ali Rıza Efendi’nin anısına Makedonya’nın Kocacık Köyü’ne yaptırılan “Ali Rıza Efendi Anıevi” tartışma konusu oldu. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından yaptırılan ‘Ali Rıza Efendi Anıevi’nin proje çalışması, 2011 yılında Makedonya Kültür Bakanlığı, Anıtları Koruma Üst Kurulu ve Milli Konzervasyon Merkezi tarafından başlatıldı. Üsküp’e 180 kilometre mesafede bulunan Kocacık Köyü’ndeki anıevi için 650 bin Euro harcandı. Ancak Türk Tarih Kurumu eski Başkanı Yusuf Halaçoğlu, 19 Mayıs’ta açılışı yapılan ev hakkında, “Orası Atamız’ın baba evi değil, dedesi Kızıl Hafız Ahmet Efendi’nin doğduğu ev. Ali Rıza Efendi Selanik’te Atatürk’ün de dünyaya geldiği evde doğdu” iddiasında bulundu.

‘Atamızın adını kullandı’
Açılışı yapılan evin eskisiyle bir alakası olmadığını da dile getiren Halaçoğlu, “Atatürk’ün Kocacık’ta bulunan dede evi geçmişte yıkılmıştı. Proje tarihi şekline uygun olarak yapılmadı. TBMM’de bu konuyu birkaç kez dile getirdim ancak hükümetten anlayan biri olmadı. Makedonlar, Atatürk’ün ve Türkiye’nin adını kullanarak kültür turzimlerini canlandırmak için bu evin yapılmasına öncülük ettiler” diye konuştu.
TİKA ise ‘anıevi’nin yerinin tarih profesörü de olan Makedonya Cumhurbaşkanı Gyorge İvanov tarafından tespit edildiğini, evin yeniden yapılması talebinin İvanov tarafından geldiğini belirtti. TİKA’dan yapılan açıklamada, “Makedonya hükümeti tarafından yapılan arkeolojik kazı sonucu ortaya çıkan iki evin taş temelleri restore edildikten sonra aslına uygun şekilde inşa edilmiştir. Proje ile büyük önder Atatürk ve ailesinin anıları yaşatılacak, Makedonya ve yurt dışından gelecek çok sayıda turist sayesinde Kocacık köyü bir çekim merkezi haline gelecektir” görüşlerine yer verildi.

Tarihçiler temkinli

l Yard. Doç. Ali Güler (Hacettepe Üniversitesi Tarih Bölümü): “15 yıldır Atatürk’ün biyografi ve seceresi üzerine çalışıyoruz. Bu çalışmalarda Atatürk’ün baba soyundan 184, anne soyundan 107 kişiyi tespit ettik. Kocacık Köyü, 1480 yılından sonra Konya, Karaman’dan gelen Kızıloğuz yörüklerinin yerleşti bölge. RAtatürk’ün dedesi Kızıl Hafız Ahmet Efendi ile kardeşleri Kızıl Hafız Mehmet Emin Efendi ve Nimeti Hanım Makedonya sınırlarında kalan Kocacık Köyü’nde dünyaya geldiler. Atatürk’ün dedesi ve aile fertleri 1800 yılına kadar Kocacık’ta yaşıyor. Ancak Ali Rıza Efendi’nin o evde doğup doğmadığını bilmiyoruz.
l Prof. Dr. Zafer Toprak (Boğaziçi Üniversitesi-Tarihçi): “Söz konusu evde Atatürk’ün babasının mı, yoksa dedesinin mi doğup büyüdüğünü anlamak için arkeolojik kazıların yapılması gerekir. Şayet söz konusu evin gerekli tarihi kayıtları varsa evde kimin doğup büyüdüğü anlaşılır. Kayıt olmayınca, insanlar kolaylı geçmişi kurgulayabiliyor. Kocacık’ta açılan anıevinin Atatürk’ün baba evi olduğuna dair kayıtlarının ortaya çıkarılması gerekir. Baba evi konusunun arşivlerden belgeleriyle tespiti gerekir. Aksi takdirde ‘kesin burasıdır’ diyemeyiz.”
l Fikret Yılmaz (Bahçeşehir Üniversitesi-Tarihçi): “1800’lü yıllarda Osmanlı şehirlerinin planları yokken, bir köyde noktasal alan tespiti çok güçtür. Atatürk’ün baba kökleri Kocacık’ta yaşamıştır. Atatürk, Türk kökenlidir ve ailesi yüzlerce yıl Manastır Selanik bölgesinde yaşamıştır.”