Elektrikli uçaklarda Türk imzası

Havacılık sektöründe en büyük araştırmaların ve yatırımların yapıldığı elektrikli uçak çalışmaları ve araştırmalarında artık 29 yaşında bir Türk bilim kadını Gökçin Çınar’ın da imzası var. Çınar’ın geliştirdiği program, birçok uluslararası firma tarafından yapılan araştırmalarda yol gösterici oldu. Çınar çalışmalarını Milliyet’e anlattı.

Gökçin Çınar henüz 29 yaşında. İzmir Karşıyaka Anadolu Lisesi’nden 2008 yılında mezun olduktan sonra hayali olan ODTÜ Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü’nü bitirmiş. Hemen ardından mühendislik ve bilişim konusunda dünyanın sayılı üniversitelerinden biri olan Georgia Institute of Technology (Georgia Tech) Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü Havacılık ve Uzay Sistemleri Tasarım Laboratuarı’nda doktora öğrencisi olarak başvurdu. Buradaki çalışmalarının ardından aynı üniversitede araştırma görevlisi oldu. 2015 yılında master, 2018 yılında doktora derecelerini alan Çınar, şu anda aynı laboratuvarda araştırma mühendisi olarak çalışıyor.

Çınar, çocukluğundan beri havacılığa ve astronomiye büyük ilgi duyduğunu söylerken, “Başka hiçbir şey istemiyordum. O dönemde sadece ODTÜ ve İTÜ’de bu bölümler vardı, dolayısıyla üniversite tercih listem kimilerine göre ürkütücü derecede kısaydı. Hayatında havacılık mühendisliği diye bir bölüm duymamış kişilerden üniversite puanımı ziyan ettiğimi, tıp yazmam gerektiğini duyduğum çok oldu ama aldırmadım. Ailem de beni kararımda sonuna kadar destekledi ve sonuç olarak bugünkü mesleğimi seçmiş oldum” dedi.

Dünya devleri çalışıyor

NASA’nın yanı sıra Boeing, Airbus gibi havacılık sektörünün dev isimleriyle birlikte çalıştığını ve araştırma yapma fırsatı bulan Çınar bu dönemde elektrikli (hibrit) uçaklar konusunun ilgisini çektiğini ve bu alanda doktora tezi hazırladığını belirtti. Çınar, şu bilgileri verdi:

“Hava trafiği çok hızlı artıyor ve önlem alınmazsa yakıt tüketimi ve karbondioksit emisyonları hızla artacak. Bu duruma önlem alarak uçaklarda yakıt tüketimini düşürmek için geliştirilen çeşitli teknolojiler var. Bu teknolojiler arasında en agresif olanı uçakların gaz türbinlerini elektrik itki sistemleriyle değiştirmek. Ama elektrikli arabalarda sorun olmayan bazı şeyler uçaklarda sorunlara yol açabiliyor. En büyük engel pillerin aşırı derecede ağır olması. Hibrit elektrik sistemlerde, bugün uçaklarda kullandığımız itki sistemleriyle elektrik sistemlerini birleştiriyoruz. Ama uçağa kaç tane türbin koyacaksınız, bu türbinleri kaç elektrik motoru besleyecek, ne zaman pil kullanacaksınız, parçaların birbiriyle entegrasyonunu nasıl olacak... Uçağın kendisi zaten oldukça karışık bir sistem, üstüne bir de elektrik itki teknolojilerini ekleyince işler daha da karışıyor. Üstelik tasarımla ilgili aldığınız kararların uçak performansına büyük etkisi olabiliyor. İşte ben de doktora tezimi tam bu noktada yaptım.”

Amaç çevre temizliği

“Tezimin ürünü olarak çeşitli hibrit elektrik mimarilerinin tasarımı, uçağa entegrasyonu, uçak tasarımına ve performansına etkisini hesaplayan bir program geliştirdim. Bu program sayesinde birçok uçak tasarımı üzerinde değişik hibrit elektrik itki sistemlerini deneyerek kıyaslama yapabiliyorsunuz ve en iyi mimariyi bulabiliyorsunuz. Üstelik bu sistemleri çeşitli görevlerde en yararlı şekilde nasıl kullanacağınızın da optimizasyonunu yapabiliyorsunuz. Böylece uçak içi en verimli sistemi ve operasyonu kullanarak fosil yakıt tüketimini kayda değer seviyeye düşürmeyi amaçlıyoruz. Bu program, şu an havacılık sanayideki ortaklarımızla yaptığımız çeşitli araştırmalarda kullanılıyor ve onların da geri bildirimlerini dikkate alarak geliştirmeye devam ediyoruz.”

Gökçin Çınar, aynı alanda çalıştığı eşi Efe Yamaç Yarbaşı ile birlikte 2017 yılında Youtube’da kurduğu “Bizsiz Onlar” adındaki kanalda popüler bilim anlatıcılığı yaptıklarını dile getirdi.