Kozmetik ürünler içme suyunu kirletiyor

ÖNDER YILMAZ Ankara - Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ülkü Yetiş, TBMM İklim Komisyonu’nda iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini çarpıcı örneklerle anlattı.

Sıcaklık ve yağmur artışlarının “anomaliye” yol açacağını, belli bölgelerde ciddi kuraklık, belli bölgelerde aşırı yağışların olumsuz sonuçlarıyla yüzleşeceğimizi belirten Yetiş, ilk etapta su rejiminin değişeceğini söyledi. İçme suyu arıtma tesislerinde klorlama ile bu mikro organizma ve bakterilerin reaksiyona girmesiyle “dezenfeksiyon yan ürünü” denilen insan sağlığı için risk oluşturan bileşiklerin oluştuğunu aktaran Yetiş, “Patojenlerin artışı nedeniyle hastalık yapan mikro organizmaların artışı söz konusu olacak, yeni nesil denilen ‘emerging kirleticiler’ de sulara daha çok geçiyor olacak. Doğal sulara ve ardından arıtma tesislerinden bir kısmı ciddi oranda arıtılmaksızın içme suyuna geçecek, sonuçta insan sağlığı da bundan etkileniyor olacak” dedi.

Toplu balık ölümleri

Sıcaklık artışının suya yansıması halinde su içindeki oksijen düzeyinin azalacağını vurgulayan Yetiş, “Her 10 derecelik artışla reaksiyonların suya geçme hızı 2 katına çıkıyor. Bazen duyuyoruz, mevsim geçişlerinde, göllerde ani balık ölümleri oluyor. Su sıcaklığı değiştiği için o gerçekleşir. Oksijen doygunluğunun azalması yani çözünürlüğün azalması ne kadar olacak derseniz; her 3 derecelik artışla yüzde 10 düşecek. Bu, bozulan su kalitesi, sudaki canlı yaşamının olumsuz etkilenmesi demek” diye konuştu.

Kozmetik ürünleri

Yeni nesil kirleticileri; “Tarımda kullanılan herbisitler, fungusitler, ilaçlar, insanların kullandığı ilaçlar ve metabolitleri, antibiyotikler, şampuan gibi günlük bakım ve el kremi, nemlendiriciler, kozmetik malzemeleri” olarak sıralayan Yetiş, sularda nanogram/litre düzeyinde bulunmalarına rağmen etkilerinin çok büyük olduğunu belirterek, “Sıcaklık ve düzensiz yağış artışıyla insanların endokrin, hormon sistemi hastalıklarına yol açan bu kimyasallar daha da artacak. Kozmetik gibi kişisel bakım ürünleri kullanım sonrası sulara karışacak, atık su arıtma tesislerinde belli düzeyde arıtılsa da su kalitesi ve insan sağlığını bozacak şekilde varlığını devam ettirecek” dedi.

Kolera artacak

Siyanobakterilerin artışıyla da göz, kulak hastalıkları, “eptospirosis” denen bir cilt hastalığının çok arttığının belirlendiğini belirten Yetiş, iklim değişikliği ve sulardaki sıcaklık artışıyla birlikte 2050 yılı projeksiyonuna göre “vibria kolera” hastalığının artacağı tespitinin yapıldığını bildirdi.

Kendileri mikro, zararı makro

Avrupa’da bu yönde bilimsel bir çalışma yapıldığını, sıcaklığın ve yağışın artışıyla bu tür kirleticilerin sulara karışımının daha da arttığının belirlendiğini anlatan Yetiş, “Mikro kirleticilerden olan endokrin bozucu kimyasallar, ilaçlar ya da kişisel bakım ürünlerinin insan sağlığını olumsuz etkilediği, sağlık harcamaları ve iş görmezlik kayıpları yılda 157 milyar euro olarak hesaplanmış. Bu AB gayri safi millî hasılasının yüzde 1,23’ü. Dolayısıyla kendileri mikro ama yol açtıkları makro” dedi.