‘Soğuk Savaş’ın en ünlü ajanlarındandı

Yaklaşık 40 yıl boyunca CIA’nın Ortadoğu ve Orta Asya bölümlerinde görev yapan Ruzi Nazar, son üç yıldır yaşadığı Antalya’nın Side ilçesinde hayatını kaybetti. Soğuk savaş döneminin en ünlü CIA ajanlarından biri olan Özbek Türk’ü Nazar, Sovyetlere karşı birçok operasyona imza atmıştı. Milli İstihbarat Teşkilatı’nda (MİT) ‘Sovyetolog’ olarak çalışan Enver Altaylı’nın ‘CIA’nın Türk Casusu: Ruzi Nazar’ adlı kitabında Nazar’ın Sovyetler Birliği’nde geçen çocukluğundan, CIA ajanı olarak Türkiye’de geçirdiği yıllara kadar birçok konuyu detaylarıyla anlatmıştı. Nazar, Türkiye’de görev yaptığı 1959-1970 arasında Sovyetler Birliği’ne karşı Türkiye üzerinden yürütülen faaliyetlerin planlayıcısı ve uygulayıcısı olarak biliniyordu.
‘Kızılelma Türkistan’
Altaylı kitabında Nazar’ı şöyle anlatıyor:
“İlk gençlik yıllarından itibaren Komünist Parti’ye üye olduğu zamanlarda, Türkistan Lejyonları saflarında olduğu dönemde ve görev yaptığı CIA döneminde hiç değişmeyen bir hayat çizgisi vardır. Onun kızılelması Türkistan’dır. Onun hedefi Sovyetler Birliği dağılmadan önce Sovyet sömürgesi olan 5 Orta Asya cumhuriyeti’nin bağımsızlıklarına kavuşmaları ve Türkistan Devletler Federasyonu adı altında bir araya gelmeleriydi.”
Kitapta anlatıldığına göre Nazar, Nazi saldırılarının başlaması üzerine Kızılordu’ya alındı. Kısa bir eğitimin ardından asteğmen olarak Almanlara karşı savaşmaya başladı. Ancak, Stalin’in zulmüne maruz kalan binlerce soydaşı, arkadaşı ve akrabalarının acısını unutmayan Nazar, Almanlara esir düştükten sonra Nazi saflarına geçti ve Kızılordu’ya karşı savaştı. Savaşın ardından Almanya’da kalan Nazar, gazete ve dergi faaliyetleriyle Sovyetlere karşı mücadelesini devam ettirdi. Nazar’a CIA için çalışma teklifi ilk Amerikan başkanlarından Theodore Roosevelt’in CIA’da çalışan oğlu Archibald Roosevelt yaptı.