Van'da deprem sonrası hayat - Kömür parası almayın

Van’ın Edremit ilçesinin tepelerinde, koskoca bir TOKi kenti yükseliyor. 1.688 konutlu TOKİ’de camiler, okul binaları tamamlanmış. Anadolu lisesi, imam hatip, ilköğretim, teknik lise dahil, toplam 11 okul yapılan Edremit TOKİ’de, bir ilköğretim okulunda eğitim başlamış.
Edremit TOKİ, nefis Van Gölü manzaralı. Kuralarını çekip anahtarlarını teslim alanlar son bir aydır evlerine yerleşmeye başladı. Bu yüzden manzaranın tadını henüz çıkaramıyorlar.
Altyapı sorunları henüz giderilmemiş. Karların arasından bazı apartmanlara ulaşmak zor. Yerleşenler genelde memnun, ama su sızıntısı, ısıtma gibi sorunlar yok değil.
Elbette bunlar, zamanla düzeltilebilecek sorunlar.

‘Dert etmemeye çalışıyoruz’
Edremit TOKİ’de görüştüğümüz sakinlerin çoğu, henüz ev taşıma hazırlığı aşamasında. Kapısını çaldığımız Nejat Varol, Belediye işçisi. Dairesi ferah ve kullanışlı. Üç oda, bir salon, iki tuvaleti var. Çatıda olduğu için ısıtma sorunu var, haricinde evinden çok memnun.
Ah bir de daire sakinlerinden istenen 1.875 TL’lik aidat olmasa!
Bir başka aile, “Çok şükür Allah’a, bizim durumumuz yine iyi. Evimiz yıkıldı, devlet el verdi. Ufak tefek sorunlar oluyor, dert etmemeye çalışıyoruz” diyor.
Ancak TOKİ sakinleri, iki ton kömür için 1.640 TL istenmesini anlayamıyor. “Bize tek masraf, tapu masrafı olacak denmişti. Hani iki yıl boyunca bizden bir şey talep edilmeyecekti?” diyorlar.
Veysel Baydaş, kaloriferlik kömürün fiyatını araştırmış, 1 ton için 400 TL fiyat almış. Kaloriferlerin sıfır olduğunu, dolayısıyla daire sakinlerinden bunun için ek ücret talep edilemeyeceğini belirtiyor.
Baydaş depremden önce ilaç mümessiliymiş, ancak işini kaybetmiş.
Mehmet Halit Bizan ise henüz taşınmadıkları konutlardan son 6 ayın elektrik ve su faturalarının da kendilerine yansıdığını söylüyor: “11 gündür oturana 600 TL elektrik faturası geldi! Yetkili kurumlar önce sayaçları sıfırlamalı, yoksa inşaatta harcanan elektrik ve suyu da biz ödeyeceğiz.”

‘Sadece hakkımızı arıyoruz’
AFAD’a ve Valilik’e yaptıkları başvurular şimdiye dek sonuç vermemiş. Van milletvekillerinin yeterince ilgi göstermemesinden şikayetçiler: “Sadece hakkımızı arıyoruz, siyasi bir şey değil bu.”
Bizan ve Baydaş, Edremit TOKİ sitesinin yönetimi verilen Boğaziçi Yönetim’in İzmir, Eskişehir, Bursa ve İstanbul’da da daire sahiplerinden benzer masrafları istediğini iddia ediyor.
Vatandaşın istediği, site yönetimini seçebilmek... Temizlik malzemesi, böcek ilaçlama, ağaç sulaması, yöneticinin yazlık kışlık elbisesi, otomat parası, kömürün kalitesi gibi kendilerinden şu anda istenen giderleri denetleyebilmek...
“Diyelim ki yönetimi seçmediniz. Ne yapacaksınız?” diye sorunca “Valilik’e gidip anahtarları iade edeceğiz. Olmadı otobüsle Ankara’ya gideceğiz” cevabını veriyorlar.
Madem bu kadar şikayetçiler, TOKİ’deki haklarından feragat etsinler diyebilirsiniz. Ama bunun da bedeli var: Evden vazgeçen devlete 3.500 TL ödemekle yükümlü.
Van’da gördüklerimiz, umut verici ama alınacak yol çok. Zor durumda olan ailelerin tespit edilir, TOKİ’ye yerleşenlere söz verildiği gibi 2 yıl para alınmazsa yaralar çok daha çabuk iyileşecek.

Yakup Yıldırım’ın (75) karısı felç geçirmiş. Köydeki konteynerde, çocukları ve torunlarıyla 10 kişi yaşıyorlar. Belediye işçisi Nejat Varol, Edremit TOKİ’de kalıyor. Aidat ve ısınma hariç evinden memnun.

6048 esnafa kredi
- Depremden sonra işyerleri hasar gören Vanlılar’a KOSBEG sıfır faizli kredi sözü verdi. Başvuran 8.100 esnaftan şimdiye kadar 6048’ine kredi verilmiş.
- Van Merkez’de dükkanına rastgele girdiğimiz esnafa göreyse “hak etmeyenler”e kredi verildi. Murat PVC’nin sahibi Tansu Bey, 70-90 TL’lik zararı karşılamak için başvurduğu halde kredi alamadığını söylüyor.
- Kozmetik satan Müjde Shop’un sahibi Osman Yıldız (40) ise çekle çalıştıklarını, depremden sonra bu çeklerin döndüğünü anlatıyor. Banka sicilindeki dönen çekler yüzünden kredi vermemiş.
- Yıldız’ın eşi, AKP’nin kurucu üyesiymiş: “Birikimim olmasaydı ne yapacaktık? Büyük hayal kırıklığı yaşıyoruz!”
- Van Haber gazetesinin yazarı Orhan Olgun, 28 Aralık’ta “acil durum kredileri”nin 400 Bitlisli esnafa dağıtıldığını yazdı. Bu iddiayı VAN KOSGEB Müdürlüğü yalanladı.
- Ancak KOSGEB müdür yardımcısı, sadece Bitlis değil, Tatvan, Adilcevaz ve Ahlat’tan 1400 esnafın başvuru yaptığını ve bunların zarar gördüklerini belgeledikleri için onay aldıklarını açıkladı.
- Bitlis ve ilçelerindeki esnafın hangi belgelerle kredi aldığı, acil durum yaşanmayan şehir ve ilçelerine neden kredi verildiği soruları ise cevap bekliyor.

HANGİ YAPILAR TAMAMLANDI?
- Van Bahçesaray 90
- Van Edremit Sarmansuyu 1.688
- Van Edremit sosyal donatı 32 (ilköğretim sağlık ocağı, ticaret merkezi, cami, şadırvan)
- Van Erciş 228
- Van Erciş 2. Etap+ İlköğretim 24, Ticaret Merkezi, Sağlık Ocağı, Cami, Şadırvan 304
- Van Hangediği Afet Konutları, +80 Ahır inşaatı, İlköğretim 5, Ticaret Merkezi, Cami 80
- Van Merkez Kevenli (+1 Adet Sosyal Tesis ile Adaiçi, Genel Altyapı ve Çevre Düzenlemesi İnşaatı İşleri 800
- Van Merkez Yeşilköy Konut + (ilköğretim 8, ticaret merkezi, cami) 78
Kaynak: toki.gov.tr

15 bin 323
Van’da bitirilmiş konut sayısı (Resmi veri)
8 bin 923
İnşaatı devam
eden konut, altyapı,
çevre düzenlemesi ve sosyal yapı adedi.
28.117.705
TOKİ konutlarından toplanacak toplam masraf ve giderler (yıllık TL)

Necmettin Alaca ve kalabalık ailesi de depremden zarar görenlerden.

Köydekiler ne diyor?
- Van’ın köylerinde de hummalı bir inşaat hali sürüyor. Gedikbulak (Canik) köyünde yeni evine kavuşan Abdülbahri Beyiş, yıkılan 200 evden 70-80’inin teslim edildiğini söylüyor.
- Evini Yapana Yardım (EYY) kapsamında toplam 9 bin köy evi yapılacak. Evi tamamlanmayanlar, Gedikbulak’ta Beyoğlu Belediyesi’nin yolladığı konteynerlarda kalıyor.
- Müteahhitlerin yaptığı köy evleri gayet güzel, İstanbul’da olsa villa olarak pazarlanır. Fakat birçoğu tamamlanmamış, mesela binası bitenin kapısı yok.
- Necmettin Alaca, depremde hasar gören evinde hayvanlarını besliyor. Yani gündüz çoluk çocuk kullanıyorlar.
- Geceleri ise maaile evin önündeki konteyner’da kalan Alaca ailesi, Kurban Bayramı’nda teslim edileceği söylenen evlerini bekliyor.

BİTTİ