Verem hâlâ en büyük salgın

Hande Atılgan - İnsanlık tarihinin bilinen en eski hastalıklarından biri olan tüberküloz bir diğer adıyla verem, hâlâ insan sağlığını tehdit eden sinsi bir hastalık. Dünyada 9.9 milyon, Türkiye’de 9000'e yakın kayıtlı verem hastası bulunuyor. Yine veriler dünyada 2 milyar kişinin gizli tüberküloz olarak bakteriyi taşıdığını, Türkiye'de ise nüfusun yüzde 10 ila 30'unda gizli tüberküloz bulunduğunu ortaya koyuyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Kovid-19 salgınıyla yoksulluk, yetersiz beslenme, HIV enfeksiyonu, diyabet ve sigara kullanımının etkisiyle riskin arttığı uyarısı yaparken son veriler Türkiye'de veremin her yıl yüzde 4-5 oranında azaldığını gösteriyor.

Veremle mücadele stratejisinin yer aldığı Ulusal Tüberküloz Kontrol Programı'na göre, 2005'ten bu yana Verem Savaşı Dispanserleri'ne kayıtlı hasta sayısı 20 bin 535'ten, 8925'e düştü. İnsidans hızı (Sağlam kişilerin hastalığa yakalanma olasılığı) ise yüz binde 29.8'den yüz binde 10.7’ye geriledi. DSÖ Küresel Tüberküloz Raporu'nda 2021'de risk oranını yüz binde 15 (13-18) olarak hesaplarken, il bazlı verilere bakıldığında, 58 ilde riskin beklentinin altında olduğu görüldü. Riskli illerin ülkenin kuzeyinde toplandığı görülürken, riskin DSÖ beklentilerinin üstünde olduğu tek il Karabük oldu. 2020 verilerine göre, hastalığın tekrar ettiği önceden tedavi görenlerin oranı yüzde 6.4 olurken, toplam vaka sayısının 15.9'unu ise yabancı bir ülkede doğanlar oluşturdu.

Her yıl 1.5 milyon ölüm

Dünya genelinde her yıl 10 milyon tüberküloz hastası görüldüğüne işaret eden Türk Toraks Derneği’nden yapılan açıklamada tüberküloza karşı finansman eksikliği olduğuna dikkat çekilerek şunlar kaydedildi: “Bugün dünyada en büyük salgını hâlâ tüberküloz yapmaktadır. Her yıl 1.5 milyon ölüme yol açmaktadır. Tüberküloz bu boyutta bir sorun iken bu konuda ciddi finansman açığı yaşanmaktadır. Özellikle dirençli tüberküloz tedavisinde kullanılan yeni ilaçların fiyatlarının tüm ülkeler için ulaşılabilir düzeyde olması için destek gereklidir.”

Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü ise “Gizli verem dediğimiz aslında bir hastalık değil. Sağlıklı kişi bunlar. Bu kişiler taşıyıcıyken hastalığı bulaştırma şansları da yok. Taşıyıcıların yüzde 95-97’si bu süreci hiç hastalanmadan geçiriyor. Ama bazıları enfeksiyonun seyri sırasında aktif verem hastası haline geliyor. Dünyada 2 milyara yakın insanın gizli verem vakası olduğu düşünülüyor. Türkiye’de ise nüfusun yüzde 10 ila 30’unda bu mikrobu taşıyan kişi var. Hastalanabilecek olan risk grubundaki kişileri taramak gerekli. Türkiye’de 100 binde 13 kişi yeni vaka olarak tespit ediliyor.”