Yeni Gemlik yamaca kurulacak! 10 bin bina hasarlı, 60 bin kişi tehlikede

Bursa’da 2 gün art arda yaşanan 3.9, 4.2 ve 4.3 büyüklüğündeki depremler, dikkatleri bir kez daha kentin en riskli bölgelerinden biri olan Gemlik’e çevirdi. Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın tam da bu bölgeden geçtiği gerçeği, sık sık bilim insanlarının uyarılarına konu olurken, zemin yapısı ve yerleşim durumu nedeniyle Gemlik her deprem sonrası yeniden tartışılıyor. Sarsıntıların ardından “Gemlik taşınacak mı?” sorusu yeniden gündeme geldi. Biz de bu soruların peşinden giderek Gemlik’e gittik. Vatandaşlarla görüştük, belediye başkanı ile konuştuk, yerinde inceledik. Gemlik Belediye Başkanı Şükrü Deviren risk haritasını, yapı stokunu ve kentsel dönüşüm planlarını anlattı. Deviren, “Gemlik taşınmayacak ama yoğunluk azaltılarak, zemine uygun bir şehir modeli kurulacak. Gemlik’in tamamını taşımak gerçekçi bir yaklaşım değil” diyor.

Sıvılaşmaya uygun 

Gemlik’in merkezi 320 hektarlık bir ova üzerine kurulu, zemin tamamen alüvyon. Uludağ Üniversitesi analizlerine göre, sıvılaşma riski çok yüksek. Başkan Deviren, “Bu zemin üzerine hangi teknikle yapılırsa yapılsın, yüksek katlı binalar devrilme riski taşır. Sorun bina değil, altındaki toprak. Bu yüzden bazı yapılar yeniden yapılmak zorunda” diyor. Gemlik’te 20 bin binanın yaklaşık yarısı ruhsatsız. Bu yapılar, mühendislik hizmeti almamış, denetimsiz ve büyük bölümü imar affıyla yasal hâle gelmiş. Başkan Deviren, “Bu evlerde yaşayan 60 bin kişi risk altında” diyor. Deviren, 10 bin binanın teknik olarak denetimsiz ve riskli olduğu vurgularken “Bu insanlar resmen can güvenliği olmadan yaşıyor. Özellikle sahil bölgesindeki yapılar çok eski, zemin açısından da sorunlu” diye konuştu.

700 bine çıkıyor

Resmî nüfusu 130 bin olan Gemlik, yaz aylarında Kurşunlu’dan Narlı’ya uzanan sahil şeridiyle 700 bin kişilik geçici nüfusa ev sahipliği yapıyor. Belediye, olası bir depremde köprülerin yıkılması durumunda ilçeye yardım ulaştırılamayabileceğini söylüyor. Eski Gemlik olarak bilinen 23,5 hektarlık riskli bölgede kentsel dönüşüm planı hazırlandı. Uygulama için TOKİ, Büyükşehir Belediyesi ve Bakanlık desteği gerekiyor. Yamaç bölgesinde belirlenen 2500 hektarlık alana, ilk etapta 3 ila 5 bin konut yapılması planlanıyor. Deviren, “Bu alandaki yapıların yüzde 68’i depreme riskli. Hazırlıklarımızı tamamladık, şimdi uygulama zamanı” diyor.

2500 hektarlık alan

Kent merkezindeki yapı yoğunluğunu azaltmak için yeni yerleşim alanlarına ihtiyaç olduğunu belirten Deviren, yamaç bölgesinde 2.500 hektarlık bir rezerv alan belirlendiğini açıkladı. Bu alanın gelecekteki konut ihtiyacını karşılaması bekleniyor. Deviren, “TOKİ’nin hızlı konut üretim kapasitesi burada devreye girecek. İlk etapta 3 bin ila 5 bin konut inşa ederek riskli bölgelerdeki vatandaşlarımızı buraya taşıyacağız” ifadelerini kullandı. Deviren, bazı binaların karot testiyle inceleneceğini, eğer çürük raporu çıkarsa binanın yıkılacağını belirterek , “Eğer bina çürükse, yıkmak zorundayız. Rıza olmadan da bu dönüşüm yapılır. Çünkü başka çaremiz yok” dedi.

HALK NE DÜŞÜNÜYOR?

‘Bu yaşta korku kaldırılmıyor’

Büyük ve Küçük Kumla mahallelerinde yapıların çoğu 1999 Marmara Depremi’nden önce inşa edilmiş. Bu binalar, yeni deprem yönetmeliklerine uygun değil. Ayrıca bölgede imar planı da yok. Mahalle halkı, “Yıllardır dönüşüm deniyor ama hiçbir adım atılmadı” diyerek tepkili...

Gülsüm Adıyaman (71), Küçük Kumla’da kalıcı olarak yaşayanlardan. “Bu yaştan sonra böyle bir korkuyu kaldırmak kolay değil” diyen Adıyaman, “Her an bir şey olacakmış gibi hissediyoruz. Ne binalara güvenimiz var ne geleceğe. Dönüşüm olur mu bilmem ama bizim ömrümüz yetmez gibi geliyor” diyor. 

Hikmet Kabaklı (57), 35 yıldır Küçük Kumla’da bir kafe işletiyor. Kabaklı, şunları diyor: “Yıllardır Gemlik’in taşınacağı konuşuluyor, hiçbir somut adım atılmadı. Ne bir kentsel dönüşüm oldu, ne de taşınmayla ilgili bir hazırlık. Riskin farkındayız ama biz yıllardır buradayız. İşimiz, ekmeğimiz burada. Başka nereye gideceğiz? Hayatımızı burada kurduk. Elimizden bir şey gelmiyor.”

Naci Çakır (90), “Ömrümüz burada geçti. Şimdi bu sarsıntılar insanı korkutuyor. Ne yapılacak, kim ilgilenecek, bilmiyoruz. Herkes bir şey söylüyor ama ortada hiçbir şey yok. Bir gün büyük bir sarsıntı olursa, o zaman mı akıllar başa gelecek?” diye soruyor.

Ersin Karataş (45), “Yıllardır taşınacak deniyor ama bir şey olduğu yok. Bu belirsizlik insanı yoruyor. Evlerin çoğu 99 öncesi yapılmış. Ayakta duran da şansa duruyor” diyor.

‘Eylem görmek istiyoruz’

Asuman Çankaya (52), 17 yıldır burada yaşadığını belirtip, “Gemlik taşınacak diyorlar ama biz nereye gideceğiz? Başka yerimiz yok” diyor. Emin Parmaksızoğlu (61) aynı şeyi söylüyor: “Kimse bir şey denetlemiyor. Hazırlık yok. Bir felaket yaşarsak herkes sorumluluktan kaçacak.”

Hüseyin Tiryaki (88), bölgenin geçmişine dair önemli bilgiler veriyor: “Doğma büyüme buralıyım. Bu köy eskiden hep ormandı. Zamanla gelip sahile binalar diktiler. Sonradan çok fazla ruhsatsız yapı yapıldı.”

Mahalle muhtarı Ali Kuzu da 40 yıldır Büyük Kumla’da yaşadığını belirtiyor. Yaz nüfusunun giderek arttığını söyleyen Kuzu, şunları aktardı:

“Nüfus 1200 yaz aylarında nüfus 4000’e kadar çıkıyor. Bursa’dan gelen çok, çevre illerden gelenler de var. En çok da yurt dışından gelen gu rbetçiler geliyor. Ama ruhsatsız yapı çok fazla. Karacaali ve Narlı bölgelerinde de imar planı bulunmuyor. Bu nedenle kentsel dönüşümle ilgili herhangi bir proje yok.”

63 yaşındaki Necmiye Güzel, “Almanya’da yaşıyoruz, yazın buraya geliyoruz. İkinci evimiz ama depremlerde büyük korku yaşadık. Evimiz sağlam mı bilemiyoruz, endişeliyiz” diye konuştu.