Antik Mısır'ın şifresi bu taşta

Rosetta taşı, hiyeroglifin bügünkü dünya dillerine çevrilmesini sağladı.


Tarih yazıyla başlar. Şimdi ise tarihin en eski yazı dillerinden biri olan hiyeroglifin deşifre edilmesi sayesinde tarih yeniden yazılıyor.
Mısır'da bulunan ve MÖ.196 yılına tarihlenen Rosetta taşı sayesinde antik Mısır dilinin sırrı aydınlatıldı. Londra'daki British Museum sözkonusu taşı görkemli bir sergiyle tanıtıyor bugünlerde; Cracking Codes, (Çözülen Şifreler). Serginin konusu, antik Mısır yaşayışı hakkında bütün bilgileri aldığımız hiyeroglifin (Mısır resim yazısı) Latin alfabesine çevrilmesinin öyküsü.
Öykümüz, binlerce yıl boyunca bir dil ve anlatım biçimi olarak kullanıldıktan sonra MS.4.yy'da birden ortadan kaybolan hiyeroglif hakkındaki bütün bilgileri veren ve Napolyon'un Mısır kuşatması sırasında bulunan ünlü Rosetta taşının fark edilmesiyle başlıyor. Napolyon'un subaylarından genç ve tarih meraklısı bir asker, kışlanın tam göbeğinde duran taşı ve üzerinde üç dilde yazılmış antik metinleri görünce bir hazineyle karşılaştığını hemen anlıyor. Hiyeroglifin yalnızca sanatsal biçimde duvarlara kazınmış gelişigüzel semboller değil bir dil olduğu işte ilk o zaman fark ediliyor.
18.yy'da Mısır'ın Avrupalılar için romantik bir gezi durağı olmasını sağlayan Fransız gezgin ve bilimadamı Jean François Champollion ise, Rosetta taşı üzerinde ilk bilimsel araştırmaları başlatan kişi. Bir süre varlıklı Fransız koleksiyoncular elinde bulunan taş, British Museum'un zengin Mısır dökümanları arasına girdikten sonra ise, hummalı bir çalışma başlatılıyor.
Büyük İskender'in Mısır'ı fethinden sonra Grek kökenli Kral 6. Ptolemaios, Rosetta taşı üzerine hiyeroglif olarak askeri bir metin yazdırıyor önce. Aynı taş üzerine aynı metni ikinci paragrafta 'Demotik' dilde (Mısır'da MÖ.7.yy'da kullanılmış bir yazı dili), üçüncü paragrafta ise yine aynı metni Grekçe yani şimdiki Latin afabesiyle yazdırıyor. British Museum laboratuvarlarındaki bilimadamları sabırlı bir çabayla, her üç metni birbiriyle karşılaştırıp diller arasındaki bağlantı noktalarını buluyor.
Hiyeroglif sembollerin Latince hangi seslere karşılık geldiğinin deşifre edilmesinde anahtar bir rol üstlenen Rosetta taşı sayesinde antik Mısır dünyasının kültürel kodları hakkındaki bütün bilgilerimiz de yeni bir boyut kazandı. Tıpkı minyatür gibi, hem bir sanat formu hem de bir bilgi iletme aracı olan hiyeroglifin deşifre edilmesiyle tarih yeniden yazılacak. Hala daha binlerce gizle dolu Mısır kültürü, şimdiki kültürel kodlar arasına yeniden nakşedilecek.