Tenden “ben”e 40 yıllık serüven

Seray Şahinler -  İşlerinde toplumsal kimlik ve cinsiyet, önyargı, göç ve hafızayla ilişkili meseleleri işleyen İpek Duben’in resimden heykele, videodan enstelasyona uzanan 40 yılı aşan pratiğinden yola çıkan en kapsamlı sergisi SALT Beyoğlu’nda ziyarete açıldı. İşlerinde sıkça kullandığı kendi beden imgelerinden esinle adlandırılan, “Ten, Beden, Ben”, sanatçının üretimine yeni bir bakış sunuyor. 

Şerife sizi selamlıyor

Üç kata yayılan sergi bir desen ve on bir resimden oluşan “Şerife” serisiyle başlıyor. 1980-1982 arasında üretilen bu iş, sanatçının toplumsal cinsiyet konusuna temas ettiği ilk işi. Sanatçı, evlere temizliğe gelen Şerife’yi poz vermeye ikna edemeyince stüdyosunda onun bir temsiliyetini yaratır. İki yıl boyunca başsız ve bedensiz portreleri için pazardan satın aldığı bir elbiseyi doldurup canlı modelin yerine koyar. Onun karşısındaki “Adale Adam” üçlemesi ise oldukça tehditkârdır ve adeta “güç gösterisi” yapar.

“Aşk Kitabı”nın sayfaları

Serginin en vurucu işlerinden biri “Aşk Kitabı.” 2000’lerin başından itibaren erkek şiddeti ve zorunlu göç üzerine yoğunlaşan Duben, bu acı kitapta Türkiye ve ABD basınında çıkan kadına şiddeti derliyor. Her gün her köşede bir kadının öldürüldüğü Türkiye’de, 2000’den bugüne değişen bir şeyin olmadığını görüyoruz. 117 ayrı aile içi şiddet haberinin yer aldığı “Aşk Kitabı” gri duvarlar üzerine sıralı çelik plakalar ve çıplak ampullerle soğuk bir sorgu odası. 

Bireysel ve toplumsal örgülerle ilmek ilmek işlediği bu 40 yıl İpek Duben panoraması sunmanın yanı sıra, Türkiye ve dünyanın da nabzını tutuyor. "Ten, Beden, Ben” Duben’in toplumsal meselelere dair dikkatli gözlemi, görsel arşiv tutma alışkanlığı ve işlerini sergilendikleri zaman ve mekânları gözeterek dönüştürmekten çekinmediğinin altını çizen bir sergi.

‘Melekler ve Soytarılar’ adalet dağıtıyor

İpek Duben’in seyahatlerinden topladığı kartpostallar ile gazete ve dergilerden kestiği fotoğraflara müdahale ederek ürettiği resimlerden oluşan “Melekler ve Soytarılar” sanatçının 2020 tarihli son işi. Sergide de dikkat çekildiği üzere bir yanda Ay’a gitmek için servet harcayanlar diğer yanda sözde “ufacık” bir kâr için günde birkaç dolara çalıştırılmak zorunda kalanlar… Bu gruplar 21. yüzyılda yaşandığı hâliyle küresel servet eşitsizliğinin iki zıt kutbunda konumlanıyor. Bu anlayışa tepkiden doğan “Angels and Clowns” yeryüzünde kalabalıklara reva görülenlerle küçük bir azınlığın elindeki refah arasındaki uçuruma dikkat çekiyor. “Ten, Beden, Ben” 3 Nisan 2022’ye kadar ziyaret edilebilir.