Ankara zirvesinde Suriye mutabakatı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin de katılımıyla Ankara’da Suriye konusunda yapılan üçlü zirveden Suriye’nin geleceği konusunda önemli kararlar çıktı. Zirvede üç lider, Suriye’de terörle mücadelenin geliştirilmesi, insani yardımların artması, özellikle Doğu Guta başta olmak üzere yeni sahra hastanesi, konut, fırın gibi insani yardımların artması konusunda mutabakata vardı. Suriye’de güvenli insani yardım bölgeleri oluşturup konut yapılmasını öneren Erdoğan, “Tel Rıfat bölgesini de oraya dönecek Suriyeli kardeşlerimiz için yaşanabilir hale getirmek için Rus ve İranlı dostlarımızla birlikte ortak çalışma yürütmeye hazırız” dedi. Putin de “İnsani yardım konusunda da çalışma yapmamız lazım” açıklamasında bulundu. Ruhani ise “Suriye halkının umudunun bugün düne nazaran daha çok olduğunu görmekten memnunum” ifadelerini kullandı.

HIZLI SONUÇLANDI

Erdoğan, Putin ve Ruhani’nin katılımıyla Ankara’da gerçekleşen Suriye gündemli ortak zirveye ev sahipliği yaptı. Zirve ve çalışma yemeği 1.5 saat sürerken beklenenden de hızlı sonuçlandı. Üç lider ortak basın toplantısı düzenledi, gazetecilerin sorularını yanıtladı. Erdoğan, şu mesajları verdi:

DÜNYA DİKKATE ALMALI: Suriye’de güvenliğin, huzurun ve barışın tesisi yönündeki çabalarımızın bir ifadesi olan bu zirveye ev sahipliği yapıyor olmanın memnuniyeti içindeyiz. Önümüzdeki döneme ışık tutacağına inandığımız istişareler gerçekleştirdik ve atılacak adımları belirledik. Suriye konusunda şu hususun dünya tarafından dikkate alınmasını bekliyoruz.

GELECEĞİN İNŞASI

ORTAK ÇALIŞMA: Afrin bölgesindeki patlayıcı taramasını bitirdikten ve alt yapıyı ayağa kaldırdıktan sonra bu bölgeye de yüz binlerce Suriyeli misafirimizin dönmek için beklediğini biliyoruz. Tel Rıfat bölgesini de dönecek Suriyeli kardeşlerimiz için yaşanabilir hale getirmek için Rus ve İranlı dostlarımızla ortak çalışma yürütmeye hazırız. Menbiç başta PYD-YPG’nin kontrolündeki bölgeleri güvenli hale getirene kadar durmayacağımızı tekrarlamakta fayda görüyorum.

TÜRKİYE HUZUR BULAMAZ: Biz kendi sınırlarımızı da tüm Suriye ile bu cendereden çıkartmakta kararlıyız. Suriye huzur bulmadan Türkiye huzur bulamaz. 911 kilometre sınırımız var ve akrabalık bağları olan bir yapıya sahibiz. Türkiye olarak Suriye’de yürüttüğümüz tüm operasyonlarda gereken her fedakârlığı yaparak sivil kayıpların yaşanmasının önüne geçtik. Burada bulunan garantör ülke olarak Suriye’nin toprak bütünlüğünün temin edilmesi, yaşanan kanlı çatışmaların önüne geçilmesi ve ülkenin geleceğinin yeniden inşası konusunda anlayış birliği içindeyiz.

TÜM DÜNYAYA ÇAĞRI

SİYASİ ÇÖZÜM ÇAĞRISI: Yaşanan krizin ve çatışmaların kaybedeni Suriye halkıdır, kazananın kimler olduğunu hepimiz gayet iyi biliyoruz. Önümüzde zor ama başarı ışığı giderek kuvvetlenen bir yol var. Ne Suriye’nin ne de bölgemizin geleceğinin üç-beş terör örgütünün tasallutu altında kararmasına izin vermeyeceğiz. Garantör ülkeler olarak tuzaklara, tezgahlara, oyunlara, provokasyonlara asla itibar etmeden mutabık kaldığımız hedeflere doğru kararlı şekilde yürümeyi sürdüreceğiz. Bu konuda bizimle birlikte tüm uluslararası topluma da önemli görevler düşüyor. Buradan bir kez daha uluslararası toplumu Suriye’deki sorunun adil ve uygulanabilir bir siyasi çözüme kavuşturulması gayretlerine destek olmaya çağırıyoruz.

TOPRAK AMELİYATI: Suriye’nin toprak bütünlüğü bizim için olmazsa olmazımızdır. Birilerinin Suriye dışında kendilerine göre yapmış olduğu parselasyonlar bizim için geçerli değildir. Biz bu toprak ameliyatlarına sıcak bakmıyoruz bu bölge bunların geçmişte çok bedelini ödedi. Fakat bütün bunlarla beraber terörizmin bunu bir fırsata dönüştürüp Suriye’den ülkemize tacizde bulunmasına fırsat vermeyi asla kabul etmemiz mümkün değil. Astana’yı hiçbir zaman Cenevre’ye alternatif olarak ileri sürmedik, tamamlayıcısıdır dedik. Ama birileri bunu illa da Cenevre’nin alternatifi diyorlarsa söyleyecek sözümüz yok.

PARA DİYORLAR: (Ruhani’nin ABD’ye yönelik sözleri üzerine) Ruhani kardeşim paranın miktarını söylemiyor. 7 trilyon dolar. Böyle bir para bugüne kadar orada masraf yapılmış. Bu paranın verilmesi lazım deniliyor. Bu da herhalde iyice rahatlatır süreci.

"TERÖR EZİLMELİDİR"

KONUT YAPALIM: Şu anda Tel Abyad tarafında yani Doğu Guta’dan gelen yaralılara yönelik bir adım atılması hususunda burada bizler süratle gerek silahlı kuvvetlerimiz, Rus silahlı kuvvetleriyle birlikte dayanışma içinde orada sahra hastanesi kurmak suretiyle yaralılara ilk müdahalenin yapılmasını temin edelim istiyoruz. Asıl üzerinde durmamız gereken gerek değerli dostum Putin’e ve Ruhani’ye şöyle bir teklifim var. O da şudur: Güvenli bölgede gerek bizim tarafta gerekse kuzey Suriye tarafında konut inşası temin edelim diyorum.

YOK EDİLMELİDİR: Teröristle, terörle mücadele zamanlaması yapılan bir süreç değildir. Terör her zaman var olduğu yerde şüphesiz ki ezilmelidir yok olduğu anda zaten sizde huzura erersiniz. Ortada herhangi bir sorun böylece kalmamış olur. Şu anda Türkiye’nin hem içeride hem sınır ötesinde bir terörle mücadele sorunu vardır ve bu sorun bitene kadar yolumuza devam edeceğiz.

EL ELE POZ

Zirve öncesinde, Putin ve Ruhani’nin katılımıyla üç ülkenin bayrakları önünde aile fotoğrafı çekildi. Üç lider el ele basına poz verdi. Zirveye, Türkiye heyetinden Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Milli Savunma Nurettin Canikli, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ve MİT Müsteşarı Hakan Fidan katıldı.

RUHANİ: DÜNE NAZARAN UMUT ÇOK

İran Cumhurbaşkanı Ruhani, bölgenin son senelerde büyük ve çok önemli bir sorunla karşı karşıya kaldığını, bu sorunun da terörizm olduğunu söyledi. Ruhani, şunları kaydetti:

DAHA UMUTLU: Amerika istiyordu ki DAEŞ, El Nusra gibi terör örgütleri bizim bölgemizde uzun yıllar olarak onların aracı olarak kalsın ve onlar bu grupları araç olarak değerlendirsin. Suriye halkının umudunun bugün düne nazaran daha çok olduğunu görmekten memnunum.

BARIŞÇIL ÇÖZÜM: Hep birlikte Suriye’deki savaşın durması için yardımcı olmamız lazım. Barışçıl çözüm yolu takip edilmesi gerekiyor. Mazlum Suriye halkının bir önce evlerine dönmelerine yardım etmemiz gerekiyor. Suriye halkının daha refah ve huzur içinde yaşamları için yardımcı olmamız lazım. Bizim yapmamız gereken iş, Suriye’nin geleceğinin şekillenmesine yardımcı olmaktır. Hiçbir ülke Suriye’nin geleceği için karar verme hakkına sahip değil. Suriye’nin geleceği Suriye halkını ilgilendiriyor ve onlara aittir. Suriye halkı seçime katılarak Anayasa reformunu isteyerek ve özgür bir seçime katılarak kendi geleceklerine karar verebilirler. Bölgemizin en büyük bayram günü Suriye’deki savaşın son bulduğu gün olacak ve bu teröristlerin bu ülkeyi terk ettiği gün olacaktır.

ONLAR PARA PEŞİNDE: (Amerika’nın Suriye’deki varlığıyla ilgili soru) Amerikalılar her gün bir şey söylüyor. Mevcut Amerikan hükümetinin ne sözlerine ne de vaatlerine güvenebiliyoruz. Suriye’de çıkmak istiyoruz dediler daha sonra anlaşıldı ki onlar para peşinde. Arap ülkelerine diyorlar ki para verirseniz Suriye’de kalacağız.

PUTİN: İŞ BİRLİĞİMİZİ ARTIRMAYA KARAR VERDİK

Görüşmelerin son derece yapıcı havada gerçekleştiğini ifade eden Rusya lideri Putin, şunları kaydetti:

İLKESEL TUTUM: Detayı bir şekilde Suriye’deki durumun temel yönlerini ele aldık. Önemli mutabakatlar da sağladık; ortak bildiride bunlar yer aldı. Kesin kararlılığımız; üç ülke Suriye için egemenliği, toprak bütünlüğü ve bağımsızlığını sağlamaktan yanadır. Bu ilkesel tutum çok önemli. Bazıları mezhepsel ve etnik çatışmaları körükleme teşebbüsünde bulunuyor, ülkeyi parçalamaya çalışıyor. Çatıma potansiyelini yıllar boyu muhafaza etmeye çalışıyor. Üçlü iş birliğimizi tüm yönleriyle artırmaya genişletmeye karar verdik, özellikle de Astana formatında. Astana verimli olduğunu kanıtlamıştır. Garantör ülkelerin iş birliği ile şiddet azaltıldı. IŞİD’in temel güçleri yenilgiye uğratıldı.

İNSANİ YARDIM: Önemli konulardan biri de insani yardım. Bunun siyasallaştırılmaması gerekiyor. Doğu Guta’da yüz binlerce insanların kurtarılması ile ilgili benzeri olmayan operasyon yaptık. Şubat ayında 77 bin ton erzak ve ilk yardım ürünleri ulaştırıldı. Üç ülke terörle mücadele konusunda gayretlerini birleştirecek. İnsani yardım konusu üzerine yoğunlaşacaklar. Erdoğan, yeni tekliflerde bulundu bu konuda.

BİLGİ ALIŞVERİŞİ: Rus şirketler, projeler yapıyor ve hatta teröristlerin kol gezdiği bölgelerde gerçekleşiyor bu projeler. Hedefimiz teröristleri tamamen ortadan kaldırmaktır. Sahadaki barış sürecini ilerletme çabalarını zedelemeye çalışıyorlar. Her türlü yola başvuruyorlar. Örneğin militanlar zehirleyici maddelerin kullandığı provokasyonlara başvuruyorlar. Elimizde açık kanıtlar var. Terörle ilgili bilgi alışverişini artırmaya karar verdik. Verimli görüşmelerden dolayı teşekkür ediyorum. Somut tedbirler alınacak ve barışa katkı sağlayacaktır.

EN ÖNEMLİ KONU: Şu anda Suriye’nin ekonomik kalkınması en önemli konu. Siyasi çözüm yanı sıra normal yaşam koşulları da sağlamak lazım. İlk olarak insani yardım konusunda ülkeler katıda bulunsunlar üç ülke dışında kimse adım atmıyor. BM bünyesinde kısıtlı insani yardım var. Yeterli değil. Herkes alt yapı ve üst yapısına tesis edilmesine herkes katılmalıdır. Siyasi süreçten sonra ekonomik ve siyasi kalkınma olacaktır. Erdoğan’ın yeni teklifleri ile ilgili; insani yardım konusunda da çalışma yapmamız lazım. İhtiyaç duyulan bölgelerde ihtiyaç duydukları insanlara acil yardım, tıbbi yardım konusunda neler yapabileceğimizi somut şekilde değerlendireceğiz. Teklif isabetli oldu. Çalışma yapacağız.

3. zirve İran’da

Ortak açıklamada, Astana’daki son toplantıda ilk kez bir araya gelen alıkonulanların ya da kaçırılanların serbest bırakılması, cenazelerin teslimi ve kayıp şahısların tespiti çalışma grubunun faaliyetlerinin memnuniyetle karşılandığı da belirtildi. Üç liderin ortak beyanında, Ruhani’nin daveti üzerine bir sonraki toplantıların İran’da yapılacağı da paylaşıldı.